Курмашева Анаргуль Назымбековна «1-сынып оқушыларына арналған психологиялық дамыту сабақтары» психологиялық дамыту бағдарламасы
-тапсырма. "Крестер, нүктелер". Тапсырмаға материал
жүктеу/скачать 2,5 Mb.
|
1-тапсырма. "Крестер, нүктелер". Тапсырмаға материал. Әрбір оқушыға арналған фигуралары бар қағаздар. (48-сурет). Оқытушы оқушыға былай деп түсіндіреді: "Бастадық" белгісі бойынша мүмкіндігінше тездетіп, солдан оңға қарай, бірінші бөлімдегі фигураларды қарап шығып, әрбір шеңберге "+" таңбасын, үшбұрыштарға "-" таңбасын қойып шығуды талап етеді. Керек фигураға қоймай кету мен белгіні дұрыс қоймау қате болып есептелінеді. Жұмысқа 1,5 минут уақыт беріледі. "Тоқтат" белгісі бойынша жұмысты тоқтату қажет. Содан соң оқушылар сызықтың үстіндегі екінші қатардағы фигураларды қарастырады. Ал енді олар керісінше шеңберге "-" таңбасын, үш бұрышқа "+" таңбасын қоюлары қажет. "Бастадық" белгісінен кейін оқушылар 1,5 минут аралығында жұмысты орындайды. Содан соң "Тоқтат" белгісін ұмытпауымыз қажет. Өте аз қате жіберген оқушы жеңімпаз болып есептелінеді. -Жарайсындар! Сендер тапсырманы жақсы орындадындар, ал енді көпірден асықпай өтіп гүлді алқапқа шығамыз. Әрі қарай жол бізді сыйқырлы орманға алып барады. Көздеріңді жұмып, елестетіп көріңдерші. Сендерді қандай ағаштар қоршап тұр? Самал жел соғып, тал шыбықтар қозғалуда. Тал шыбықтардың қалай қозғалып тұрғанын біз де салып көрелікші. Олардың бір-бірімен, бізбен, желмен сөйлескенін тыңдап көрелікші (желді, ағаштардың қозғалысын таспаға басып алып қолдануға болады). Естимісіңдер! Бізге қарай бір нәрсе келе жатырғандай? ( Балалардың іс-әрекетін сырттай байқаймыз.) Қасқыр емес пе екен? - Қорықтыңдар ма? (Жоқ!) Әрине, қорқатын ештеңе де жоқ. Бұл өзіміздің................ Шыршадан да секіріп, еменнен де секіріп, Қысқы азыққа саңырау құлақ пен жаңғақты. Жинайтұғын кім екен? (Тиін). -Балалар, сендер білесіндер ме? Тиін "Жазу машинкасы" ойынын ойнағанды жақсы көреді екен. Ол әріптен әріпке секіріп сөйлем "жазады". Ендеше біз де осы ойынды ойнап көрейік. 2-тапсырма. "Жазу машинкасы". Әрбір оқушыға оқытушы әріптер арасынан бір әріптің атын береді. Содан соң сөз немесе 2-3 сөзден тұратын аяқталмаған сөйлем ойлап табады. Белгі бойынша оқушылар сөзді немесе сөйлемді "тере" бастайды. Сөздің бірінші "әріпі" алақанымен шапаттайды, содан соң екінші т.с.с. Сөз "теріліп" болғанда барлығы бірге алақандарымен шапалақтайды. Мысал сөздер: үй, ата, әже, шеше, қол, түс, орындық, қасық. -Жарайсыңдар! Сендердің жақсы ойнағандарыңа тиін өте қуанышты. Ал енді тиінмен қоштасып, әрі қарай жол жүрейік. Сонымен, балалар! Біздің алдымыздағы орман жанындағы алқап ортасында тұрған кім? (суретші!) Ол үйдің суретін салып жатыр. Мынау менің әжемнің үйі емес пе? - деп суретшіден Қызыл Телпек сұрағысы келіп тұр. Оны білу үшін суретші "тоғызыншыны тап" ойынын ойнауды ұсынып отыр.
Оқытушы оқушылармен бірге үй бейнеленген суретті қарап шығып былай дейді: "Суретші 9 сурет бейнелегісі келіп еді, бірақ, бір суретті ұмытып кетіп астыңғы бөлігіне бейнелейді. Төменгі 3 қатардағы қайсы үй сол орынға сай келеді соны табыңдар?". Міне, бізде Қызыл Телпектің әжесінің үйіне де жеттік. Әжесі де қасымызда. Ол кісі Қызыл Телпекті де, сіздерді де, жоспар бойынша оның үйін жақсы тапқандарыңызға қуанып, мақтау айтып жатыр.
Жоспар схемасы жерді мекеннің бөліктерін бейнелейді. Жоспарды "оқи" отырып біз қай бағытқа жүру керек екендігін білдік. Бағытты басқаша да жазуға болады, яғни не істеу керектігін айта отырып. Мысалға: 5 қадам тура, 1 қадам оңға және т.б. 50 – суретке қараңдар. Ертөстік үйіне баруы қажет. Ол қадамды санай алады және нұсқау белгілерін біледі. Мысалға: тура, оңға бұрылу, солға бұрылу. Бұл бұйрыктарды оған схема түрінде жазып беру қажет. Тура - Оңға бұрылу - Солға бұрылу - Қадам саны санмен жазылады. Қадам – 1 тор көз. 
Е Жауап: гүл Жауап: балық Жауап: қоян Жауап: шырша Жауап: үй ртөстік үйіне бару керек. Сол үшін мына схемамен жүргенде ол қай жерде болады соны анықта. 
50-сурет. IV. Сабақтың қорытындысын шығару. Біз бүгінгі сабағымызда немен таныстық? Сабақта не ұнады? Сабақта не ұнамады? Бұл ойындар мен тапсырмаларды неге орындаймыз? Бұл жаттығулар бізге несімен көмектеседі? 21-сабақ. Мақсаты: бейнені көшіре алу біліктілігін және ойлауды дамыту. Зейін - бақылау әрекет ретінде. Сабақ барысы: III. Сабақ мазмұны: 1-тапсырма. Ою салу "Түйе табан" (9- сабақты қара). Тапсырмаға материал. (51-сурет). 2-тапсырма. "Жұмысын тексер". Тапсырмаға материал. Фигура бейнеленген жеке дара бланкалар, қалам. (52-сурет). Оқытушы былай деп түсіндіреді: "Үлгідегідей сызу балаларға тапсырылған болатын. Балалардың жұмысын тексер. Егер қатесі болса есепте. Олардың жұмысына баға бер". 3-тапсырма. Тапсырмаға материал. Геометриялық фигуралары бар бет қағаз, қалам (53-сурет). Әрбір оқушы геометриялық фигуралары бар бет қағаз алады. Оқытушы балаларға былай деп түсіндіреді: "Қағаздың жоғарғы бөлігінде квадрат қисық сызықпен, ал шеңбер түзу сызықпен сызылған суреттер салынған. "Бастаңдар" белгісі бойынша қатарларды солдан оңға қарай жақсылап қарап шығып фигураларды үлгіде көрсетілгендей етіп белгілеп шығыңдар. Бұл жұмысты тез, қателеспеуге тырысып орындау қажет. "Тоқта" белгісі бойынша қаламы бар қолыңды жоғары көтер". Тапсырма 1,5-2 минут аралығында орындалады.
Балаларға сөздер ұсынылады. Егер оның бірін алып тастағанымызда функциональдық құрылымы немесе бірдей түсінікпен біріктіруге болатын сөздер қалыптасуы қажет. Көрсетілген түсінікке жатпайтын "артық" сөзді табу қажет. Тапсырмалар үлгісі қосымшада ұсынылған. Аса күрделенген нұсқаны, әртүрлі топтау негізіне байланысты, әртүрлі жауап нұсқасын ұсынуға негіз береді. Мысалға: шыбын, страус, қарға, қарлығаш. Мұндағы "артық" сөз шыбын (насеком, құс емес) немесе страусты да алуымызға болады (өйткені ол басқа құстармен салыстырғанымызда ұшпайды). Есеп шешімінің мұндай түрі балаларда бірнеше жауап түрінің болу мүмкіндігін көрсетеді. Сонымен бірге оқушылардың өздерінің көз қарастарын негіздей алуға шынықтырады. 22-сабақ. Мақсаты: қағаз беті кеңістігінде жұмыс жасай алу біліктілігі мен ойлауды дамыту. Сабақ барысы: III. Сабақтың мазмұны: 1-тапсырма. "Мына үй қайда?" Тапсырмаға материал. Үй салынған плакат Оқытушы айтады: "1, 2, 3 - үйлер жоғарғы қатарда, 4, 5, 6 -үйлер ортаңғы, 7, 8 - үйлер төменгі қатарда орналасқан, 1, 4, 7 -үйлер сол жақ бағанада, 2, 5, 8 -үйлер ортаңғы, 3, 6 - үйлер оң жақ бағанада орналасқан". Онан кейін сұрақтар қояды: "Қайда, қай қатар мен бағанада 4-ші үй орналасқан?", "2 және 6 үйлер бір қатарда орналасқан ба?", "Төменгі қатар мен сол жақ бағанада орналаскан үй қайсы?" және т.б.. 2-тапсырма. "Бір сөзбен ата". Мұғалім оқушылардан бірнеше сөзді ортақ бір сөзбен атауды талап етеді. Мысал сөздер: лақа, алабұға, сазан, бекіре қызғалдақ, қалампыр, раушан, сарғалдақ орындық, керует, стол, шкаф
Берілген түсінікке қатысты бірнеше сөзді атап шығу керек. Мысалы: "жемістер", "құстар", "адам аттары" және басқа. 4-тапсырма. "Вордбол". Оқушылар екі топқа бөлініп, біріне-бірі қарама-қарсы сапқа тұрады. Әрбір ойыншы кезекпен қарсы қатардағы оқушыға доп лақтыра отырып бір сөз айтады. 23-сабақ. Мақсаты: ырықты зейіннің (кәдемі, ауыспалыға), тактильді есте сақтаудың, түсініктік ойлаудың, қиялдың дамуы. Сабақ барысы: ІІІ. Сабақтың мазмұны: 1-тапсырма. "1 ден 15 дейінгі сандарды тап" (15-сабақты қара). Тапсырмаға материал. (55-сурет). 2-тапсырма. "Белгілерді қойып шық". Тапсырмаға материал. Геометриялық фигуралар салынған бет қағаз қаламдар (56-сурет). Оқытушы: "Бланктің жоғары жағында фигуралар салынған, олардың ішіне белгілер қойылған: квадрат ішінде - үтір, үшбұрышта – сызық, дөңгелекте - нүкте, ромбыда - жұлдызша. "Баста" командасы бойынша үлгіде көрсетілгендей етіп қатар бойынша солдан оңға қарай фигураларды қарап шығып олардың ішіне тыныс белгілер қою керек. Мұны тез және қателеспей істеу керек, яғни фигураларды қалдырып кетіп немесе басқа белгі қойып қоймау керек. "Тоқта!" командасы бойынша қалам ұстаған қолыңды жоғары көтер". Тапсырма 1,5-2 минут аралығында орындалады. 3-тапсырма. "Конспиратор". Жүргізуші дөңгелектің ішінде тұрады. Балаларға анықтап қарап алғаннан кейін, оның көзін байлайды. Оқытушы баладардан орын ауыстырып тұруын сұрайды және жүргізушіні балалардың біреуінің қасына жақындатады. Жүргізуші жақындатқан адамды сипап - сезу арқылы танып білуі керек. Пікір: балалардын жартысына жүргізушінің орнында болып көруіне мүмкіндік беру. Әр балаға 4 рет кезек беріледі. Ойын соңында нәтижесін шығару керек, қай бала қанша рет тани білді. Бұл ойынды 3 кезеңмен өткізу керек. 1-кезең: Алғашқы сабақта топтың жартысы жүргізуші болады, 2-кезең: Келесі сабақта 2-ші топ жүргізуші болады, 3-кезең: Балалар киімдерін ауыстырып, түрлерін өзгертулеріне болады. Балаға тағы да жүргізуші болуына мүмкіндік беріледі. 3-ші кезеңде 4-5 рет ойнауға болады. Бұл ойынды қорытынды ойын деп есептейді. Егер оқытушы уақыт жеткізе білсе, онда ойынның 1, 2, 3 кезеңінді алғашқы сабақта өткізуге болады.
Ойыншылардың міндеті, осы бірін "қайырымды" етіп, екіншісін "қатыгез" етіп салу қажет. Сонымен бірге "қатыгез" сиқыршы нені бүлдірді, ал "қайырымды" сиқыршы оны қалай жеңді, соған байланысты әңгіме құрастыру қажет. Салған суреттер бойынша көрме ұйымдастыруға болады. 24-сабақ. Мақсаты: бейнені көшіру мен талдау біліктілігін, талдау және жинақтау процестерін, көрнекі бейнелік ойлауды дамыту. Сабақ барысы: III. Сабақтың мазмұны: 1-тапсырма. Ою салу "Қошқар мүйіз" (9-сабақты қара). Тапсырмаға материал. (58-сурет). 2-тапсырма. "Сөзді тап" Оқытушы алдын-ала тақтаға әріптерді жазып қояды, ал одан оқушылар сөз құрастырулары қажет. Шешімін табу үшін әріптер жинағын оңнан солға қарай оқуы қажет, өйткені буындардың орны ауыстырылып қойылған. Үлгі әріптер жинағы: қ, я, a (аяқ) з, а, в, а (ваза) о, и, н, к (кино) з, а, р, о (роза) у, а, т (тау)
Тез қабылдаудың нақтылығы мен жылдамдығын жаттықтыру үшін геометриялық фигуралары бар кестені пайдалауға болады. (60-сурет) Тезірек санап шығуға тырыс: а) неше рет дөңгелек кездеседі? б) -//-//- квадрат? в) - // - // - үшбүрыш? г) -//-//-ромб? д) - // - // - тік үшбұрыш? Секундомер арқылы әр тапсырманың орындалу уақытын белгілеп отыруға болады.
Тапсырмаға материал. Балаларға билеу ұсынылады. Бала не билегісі келеді соны билейді. Оқушы билеп жүрген кезінде қандай да болмасын тіршілік иесінің бейнесін салуы қажет. Ол бейнені өзі ойлап тапқаны жөн болар еді. Қиналған жағдайда оған көмектесуге болады. Балаға көмектесуге болатын тақырыптар: "көбелек", "қоян", "мысық", "жылқы," абалғағаш", "гүл","шәйнек", "үтік", "конфет","жүім","қамыр" т.б. Тағы да басқа тақырыптарды ұсынуға болады. Тақырып таңдағандағы негізгі ереже- қарапайымнан күрделіге өзгерту. Жаны бардан жансыз затқа ауысу. Тапсырманың екінші бөлімі: енді би тақырыбы ретінде сезімдерді ұсынамыз. Тақырыптар: "қуаныш", "қорқыныш", "қайғы", "көңіл-көтеру", "таң қалу", "бақыт", "өксу". Балалардың әуенмен билеген кезіндегі би козғалыстары ырғаққа сай келуін қадағалауымыз қажет, яғни тек сезімді мимикамен салып қана қоймай, тапсырмаға әуеннің барлық түрін алуымызға болады. Тек мағынасын бала түсінбейтін болса болды.
Оқушыларға әртүрлі заттар мен түсініктердің барлық ұқсас белгілерін жинақтап және айырмашылығын айқындап салыстыру ұсынылады. Мүмкін жұп сөздер қосымшада көрсетілген. Бұл тапсырманы орындағанда оқушылардың келесі міндетті жағдайларына оқытушы көңіл аударғаны жөн: бірінші ұқсастығын, содан соң айырмашылығын атаған жөн. 26-сабақ. Мақсаты: ырықты зейінді, ойлауды (абстрактілеу), қиялды дамыту. Сабақ барысы: III. Сабақтын мазмұны: 1-тапсырма. "Керісінше". Ойын тәртібі бойынша басқарушы қандай да бір қимылдар көрсетеді, ал балалар оған керісінше қимыл жасаулары керек. Егер басқарушы - қолын көтерсе, онда балалар қолдарын төмен түсірулері қажет. Егер басқарушы саусақтарын жұдырықтап жұмса, онда балалар алақанын ашулары керек. Қателескен адам жүргізуші болады.
Бұл тапсырмада балаға ең үлкен санды табу талап етіледі. Ал бала абстракция арқылы санның сыртқы түрі арқылы оның көлемі үлкенін айтуы мүмкін. Ол дұрыс емес. Содан кейін тез атап шығуға байланысты ойын ұйымдастыруға болады. 3-тапсырма. "Артық сөз''. (21-сабақ). 27-сабақ. Мақсаты: Мидың қос жарты шарларын белсендіру негізінде зейін қасиетін, ойлауды және қиялды дамыту. Сабақ барысы: III. Сабақтың мазмұны: 1-тапсырма. "Қос қолмен". Тапсырмаға материал. (62-сурет). Бұл дәптердегі тапсырмаларды екі қолмен бірдей орындайды. Оқушы екі қолына қалам алып, сызықтардың үстінен басып сызулары, содан кейін фигураларды бояулары қажет. 2-тапсырма. "Артық сөз". (21-сабақты қара). 3-тапсырма. "Ұқсастық және айырмашылық". (25-сабақты қара). 4-тапсырма. "Картошка монологы". Оқытушы балаларға былай деп түсіндіреді: "Картошка өніп жатыр деп ойлаңдар. Қазір сіздер 6 минут ішінде картошка монологын ойлап табыңыздар. Сосын оны бізге картошка атынан айтып беріңіздер". Егер балалар қиналыңқырап жатқан болса, онда бірнеше болатын нұсқаларын айтып көмектесуге болады. Ойын соңында өте жақсы монологтар таңдалады.
Балалар екіден бөлінеді. Егер біреуіне екінші адам жетпесе, онда үш оқушыдан бірігуге болады. Жұптағы баланың біріншісі алдында, екіншісі артында тұрады. Артында тұрған бала алдыңғы баланың арқасына қолмен бір сурет салады. Мысалы: үй немесе кеме т.б. Өзінің арқасына сурет салдырған бала қандай сурет салынғанын анықтауы қажет. Егер ол жауабын тапса алдыға бір қадам алға жылжиды да, балалар орындарымен ауысады. Қай топ мұғалімге бұрын жетсе, сол топ жеңімпаз болып есептелінеді. Алдымен балаларға ойын шартын жақсылап түсіндіру қажет және салынатын сурет оңай болуы тиіс.
Қандай да болмасын бір зат аталынады. Сол айтылған затқа ұқсайтын қандай да болмасын заттарды көбірек табу – талап етіледі (формасы мен маңыздылығы жағынан). Онда заттың мына ерекшелігіне назар аударуымыз қажет: зат неден жасалынған, не үшін қолданады және бір класқа жатқызуға болады ма? 1-нұска тік ұшақ 2-нұсқа қуыршақ 3-нұсқа жер 4-нұсқа қарбыз 2-нұсқа бойынша 2-нұсқа бойынша мысал: қуыршақ-сылдырмақ, жұмсақ қонжық (ойыншықтар), қуыршақ-тәрелке, кесе ... (фарфор), қуыршақ-телефон, қорап (пластмасса). Балаларға бұл ойында көмек беріп, дұрыс емес жауаптарын түзетіп отыру қажет.
Бұл тапсырма аралық түсінік байланыстарының дамуына мүмкіншілік береді. Белгілі бір логикалық байланысы бар екі сөз ұсынылады (мысалы: себеп-салдарлы, топтас, фукционалдық қатынасты және т.б.) Оқушы келтірілген үшінші сөзге, қатарда тұрған сөздерден логикалық байланысы бар сөздерді таңдауы қажет немесе өздігінен ойлап табуы керек. Тапсырмаға мысал: 1. ән : композитор - ұшақ : ? (аэродром, жанармай, конструктор, ұшқыш). 2. мектеп : оқыту - аурухана : ? (дәрігер, оқушы, емдеу, ауру). 3. орман : ағаштар - кітапхана : ? ( қала, кітап, емдеу, ауру). 4. жүру : тұру - айғайлау : ? (еңбектеу, үндемеу, шулау, шақыру).
Тапсырмаға мысал: 1. Таң : түн - қыс : ? (ызғар, күн, қаңтар, күз, шаналар) 2. Құс : ұя - адам :? (адамдар, жұмысшылар, балапан, үй, ақылды) 3. Құлак : есту - тістер : ? (көру, емдеу, шайнау, ауыз) 4. Сиыр : бұзау - жылқы : ? (сұлы, атқора, құлыншақ, ат арба) 3-тапсырма. "Ертегі құрастыр". Оқуытушы балаларға былай деп түсіндіреді: Сендер ертегілер әлемінде жүрмін деп елестетіңдер. Онда ертегі құрастырушылар өмір сүреді. Сен де сол әлемде өмір сүре отырып, ертегі құрастыра бастадың. Осы әлемнің атын ойлап тап. Бұл әлемнің үйлері және тұрғындары қандай? Оларды суреттеп немесе салып бер. Ауызша әңгімеге 5 минут уақыт беріледі. Ойлануға 1 минут уақыт беріледі де, содан соң әңгімелей бастайды. Әңгіме барысында қиялының даму деңгейін келесі белгілер бойынша анықтауға болады: 1. Қиял процесінің жылдамдығы. 2. Қиял бейнесінің сонылығы. 3. Қиялдың байлығы. 4. Дененің бөлшектігі және тереңдігі. 5. Бейненің эмоциональдығы. Бұл белгілердің бағалану критериі "сөздік фантазия" әдістемесінде ұсынылған.
"Картошка өніп жатыр деп ойлаңдар. Қазір сіздер 6 минут ішінде картошка монологын ойлап табыңыздар. Сосын оны бізге катошка атынан айтып беріңіздер. Егер балалар қиналыңқырап жатқан болса, онда бірнеше болатын варианттарын айтып көмектесуге болады. Ойын соңында өте жақсы монологтар таңдалады". 31-сабақ. Мақсаты: Ойлауды, талдау қабілетін дамыту. Сабақтың барысы: III. Сабақтың мазмұны: 1-тапсырма. "Заттарды ата". а) балаларға 2 - айтылған белгілермен сәйкестендірілетін 3 затты атау ұсынылады. Мысалы:
К
Жылдамдықты ұлғайту үшін және нақты көзқарасты қалыптастыру үшін 100 тор көздік таблица керек. (65-сурет). Үлгі суреттер: а) неше рет А әрпі кездеседі? б) неше рет Ө әрпі кездеседі? в) неше рет И әрпі кездеседі? г) неше рет Н әрпі кездеседі? д) неше рет Л әрпі кездеседі? е) неше рет В әрпі кездеседі?
Мұғалім бірнеше іс-әрекетті айтады, бірақ оларды көрсетпейді. Бұл тапсырманы 1-2 рет қайталауға рұқсат етіледі. Содан соң, мұғалімнің айтумен балалар осы іс-әрекеттерді қайталауы керек. 1-тапсырма. Басыңды оңға бұр, бастапқы қалып. Басыңды төмен түсір, бастапқы қалып. 2-тапсырма. Оң қолыңды жоғары көтер, сол қолыңды жоғары көтер, екі қолыңды төмен түсір. 3-тапсырма. Солға бұрыл (90°), тізе бүк, тұр. 4-тапсырма. Оң аяғыңды көтер, сол аяғыңмен тұр, оң аяғыңды қой. Егер балалар екі тапсырманы орындай алса, онда 3-4 тапсырмаларды да қосуға болады. Егер балалар соңғы екі тапсырманы орындауға қиналса, алғашқы екеуіне жаттығу қажет.
Оқушыларға ұксас заттарды табу ұсынылады. Мысалға: алдымен темірден жасалған заттарды, содан соң басқа құрылымды заттарды (жейтін, жұмсак, домалақ т.б.). егер балалар мұндай таңдауға қиналмайтын болса, онда екі белгісі бар заттарды таңдауды ұсынамыз. 3-тапсырма. "Ертегі құрастыр". (29- сабақты қара). Қорытынды Ұсынылып отырған бағдарлама оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытуға бағытталған. Психологиялық бағыттың бұл түрін алуымыздың ең басты себебі де, біздің ойымызша, танымдық қабілет - мектептегі білім сапасының артуына, нәтижелі оқытудың негізін қамтамасыз етеді. Дәстүрлі оқыту үрдісінде оқушыларды жүйелі және бағдарлы түрде психологиялық дамыту қажеттілігі мен маңызы артып келеді. Өз тәжірибемізден алынған мәліметтерге сүйенсек психологиялық дамыту сабақтары, жалпы білім беретін сыныптар мен әсіресе түзету сыныптардағы оқушыларға көп көмек беріп отырғаны анықталды. Мұндай сыныптар бойынша өткізілген экспериментальды жұмыстардың нәтижелері әлі де жинақталып жатса да, алынған нәтижелер бойынша бұл психологиялық дамыту жұмыстарының, оқушылардың танымдық қабілеттерінің артуына, оқушы бойында білімге деген оң көзқарастардың қалыптасуына, оқу бағдарламасын сапалы игеруіне әсері мол екендігін, жоғары нәтижелілігі жөнінде сенімді түрде айта беруге болады. Психологиялық дамыту әдістері мен тәсілдері бастауыш сынып деңгейіндегі оқушылардың психологиялық дамуын ғана жетілдіріп қоймай, жалпы білім деңгейін нәтижелі игеруі мен болашақта үнемі дамытып отыратындығына сеп боларына сенімдімін.
"Бастапқы қалып" ойыны. Ал енді достар, сендерді бой жазуға шақырамын! Сіздерге, өздеріңіздің орындықтарыңызға барынша ыңғайлы отыруларыңызды сұраймын. Менің "тұрыңыздар!" сөзім бойынша барынша тез тұруға тырысындар да, ал, "отырыңдар" сөзім бойынша тез отырыңдар. Барлықтарың бір мезгілде тұрып содан соң бір мезгілде тез отыруға тырысыңдар.
Мысалға, сіз қолыңыздағы қаламды қалам емес градусник деп елестетесіз де онымен не істеуге болатынын көрсетесіз. Мысалға: қолтығыңызға салып ыстықтығыңызды өлшейсіз бе немесе т.б. Ойын соңында жақсы ойыншы (актер) іріктетіліп алынады. 8. "Бір әріп" ойыны. Балалар шеңбер құрып отырады. Бөлмеде бар, заттың аты аталатын қандай да бір әріп таңдап алынады. Әрбір ойыншы сағат тілімен таңдап алынған әріптен басталатын бөлмедегі өз затын атайды. Соңында осындай затты тауып айта алған бала жеңімпаз болып есептелінеді. ІІ. Балалардың сабырлануына кажетті импульсивтілік пен қозуды бәсеңдететін бой жазу ойындары. 1. "Шапалақ" ойыны. Балалар шеңбер құрып тұрады. Жүргізуші таңдап алынады да, ол сағат тілі бойынша ойынды бастауға дайындалып тұрады. Содан соң жүргізуші алақанымен бір шапалақ жасайды, ал оның жанында тұрған ойыншы шапалақты қайталайды. Келесі балалар барлығы кезекпен осы шапалақты қайталайды. Осыдан кейін жүргізуші шеңбердің кез келген жеріне барып алақанымен шапалақтаған кезде осы жерден бастап сағат тілімен, шеңбер бойынша шапалақты қайталау басталады. Орынды әрқашан жүргізуші таңдайды. 2. "Ән" ойыны. Балалар шеңбер құрып отырады. Шеңбердің ортасына жүргізуші шығады да былай дейді: - "Қазір барлығымыз бірге қандай да болмасын бір әнді орындаймыз (Балалар өздеріне таныс жақсы өленді таңдап алады)". Бұл өлең 2 шумақтан аспауы қажет. Егер керек болған жағдайда өлеңнің сөздерін еске түсіруімізге болады. Жүргізуші ойынның ережесін түсіндіреді. "Менің бірінші шапалағым бойынша осы өлеңді айта бастайсындар да, екінші шапалағым бойынша өлеңді дауыстап емес тек ішімізден айтып жалғастыра бересіндер, ал үшінші шапалағым бойынша - өлеңді қайта дауыстап жалғастырып айта бересіндер". 3. "Сезімді тап" ойыны. Ойынның басында балалардан адам баласында қандай сезімдер болатынын сұраймыз (қуаныш, қорқыныш, үрей, жиіркеніш т.б.). Содан соң балаларды бірнеше минут ойландырып алып, ым-ишара көмегімен белгілі бір сезімді бейнелеуін сұраймыз. Қалған балалар ол қандай сезімді бейнелеп тұрғанын табулары қажет. 4. "Доп" ойыны. Балалар шеңбер құрып тұрады. Жүргізуші ойын шартын былай деп түсіндіреді: "Допты қолдарыңа алып, шеңбер, бойынша бір-бірлеріңнің қолдарыңа беріндер. Әуе арқылы допты беруге болмайды. Егер де кім де кім допты әуе арқылы берсе немесе қолынан түсіріп алса, сол ойыншы ойыннан шығады". 5. "Имек" ойыны. Бірінші ойыншы қарандаш пен қағаз алады да, оның бетіне үлкен емес имектің суретін салады. Содан соң ол қағазды келесі ойыншыға береді. Келесі ойыншының мақсаты мынау болмақ: имекті жалғастырғанда қандай да бір мәні бар зат немесе жануар пайда болуы қажет. Әрі қарай осы ойыншы келесі ойыншыға жаңа имек салып беріп, оған ұсынады. Ойын соңында жеңімпаз іріктеліп алынады. 6. "Соңғы әріп" ойыны. Соңғы ойыншы бір сөзді айтады (жекеше түрдегі зат есім болуы қажет). Келесі ойыншы бірінші ойыншы айтқан сөздің соңғы әрпінен басталатын сөзді есіне түсіріп айтуы қажет. 7. "Затты қалай қолдануға болады?" ойыны. Қандай да болмасын зат алынады (қалам, шырақ т.б) Бұл затты шеңбер бойынша әр бала қолдарына ала отырып оны тағы қандай зат ретінде пайдалануға болатындығы жайында айтады. 8. "Сноскоп" ойыны. Балалар көздерін жұмып шеңбер құрып отырады. Жүргізуші қандай да боламасын бір затты қаламмен ұрып көреді. Осы кезде балалар жүргізушінің қандай затты ұрғанын табу керек. ІІІ. Қабылдау қабілетін дамытуға арналған ойындар 1. «Ине мен жіп» ойыны. Жүргізуші: мен ине боламын, ал сендер жіпсіңдер. Сендер менің артымнан бір - бірлеріңнің белдеріңнен ұстап тұрыңдар. Қазір бәріміз алдымызда тұрған кедергілер арасынан үзілмей жүгіреміз. Кім жіпті үзсе сол ойыннан шығады. 2. «Бұл қашан болады?» ойыны. Жыл мезгілдеріне байланысты суреттер көрсетіледі. Сол суреттер ішінен керек суретті көрсетіп әңгімелеп береді. Кесте, құрал - жабдықтармен жұмыс 1. Айлардың аттарын ата; 2. Жыл мезгілдерін түстерге сәйкес ата; 3. Әр мезгілде неше ай бар? 4. Бір айда неше апта бар? 5. Қазір қандай жыл мезгілі және қандай ай? 3. «Не үлкен?» ойыны. Отырған балаларға жүргізуші сұрақ қояды. Орындықтан не үлкен? Балалар кезекпен заттарды айтады. Ойын ойнаған кезде жүргізушіге атаған заттарды қайтадан айтуға болмайды және балаларға қайталауға болмайды. Кім екі рет шатасса, ойыннан шығады. Жеңімпаз бала жүргізуші болады. 4. «Сиқырлы қапшық» ойыны. Балаларды шеңбер жасай отырғызып жүргізуші олардың алдындағы кішкентай үстел басына отырады. Үстелдің басында сиқырлы қапшық тұр. Ішінде әртүрлі ұсақ ойыншықтар. Балаларды кезекпен шақырып қапшықтың ішіндегі екі бірдей затты тауып алуды талап етеді. Мысалы: екі доп, екі машина, т. б. Балалар қолымен заттарды сипап бірдей затты тауып алған соң сипаттап айтады. айтқанын тексеру үшін заттарды сыртқа шығарадығ, ойын осылайша жалғасады. жүктеу/скачать 2,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|