Лекция 0 cағат Практикалық сабақ 15 сағат ожсөж- 45 сағат CӨЖ 45 сағат Емтихан семестрде
жүктеу/скачать 3,49 Mb.
|
Патологиялық үрдісАурудың жұғып, дамып жетілу үрдісі патогенез деп аталады. Ол бірнеше кезеңдерге бөлуге болады: аурудың жұғуы, инкубациялық кезең және аурудың айқындалуы. Аурудың жұғуы. Кез келген инфекциялық аурудың дамуы жұғудан, яғни ауру қоздырғышының өсімдік тканіне еніп, паразиттік тіршелек ете бастағаннан басталады. Алғашқыда ауру қоздырғышы өсімдік бетіне түседі, ал саңырауқұлақ патогендердің споралары өсіп, қоршаған ортаның белгілі бір жағдайларына сәйкес өсімдіктердің жабын ткандері арқылы енеді. Жай ғана саңырауқұлақ спораларының өсімдік бетіне түсуі, яғни өсімдіктердің споралармен “ластануынан” ауру жұқпайды. Ауру қоздырғыштарының өсімдік бойына енуі үшін қоршаған ортаның температуралық және ылғалдылық жағдайы белгілі бір деңгейде болуы қажет. Әр түрлі ауру қоздырғыш саңырауқұлақтардың споралары өсу үшін қажетті жылуға және ылғалдылыққа талабы әр түрлі болады. Осымен қатар жарық, оттегі, өсімдіктердің бойынан бөлініп шығатын заттар сияқты факторлардың маңызы зор. Мысал ретінде бидайдың қоңыр тат ауруның қоздырғышымен зарардануын қарастырып өтейік. Көктемгі немесе саңырауқұлақ споралары ауа ағысымен жапырақ бетіне түседі. Егер жапырақ ылғалды болса немесе көп ұзамай шық түссе споралардың өсу түтікшесі өсе бастайды (қажетті температура 3…25оС деңгейінде болуы қажет). Бұл кезде өсу спора бойында заттар қорының есебінен жүреді. Спораның өсу түтікшесі устьице саңылауы бағытында қозғалады. Осы жерде саңырақұлақ гифасы аппрессория деп аталатын жазық түзілім көмегімен жапырақтың эпидермалық клеткасына беркиді. Аппрессориядан гифа жалғасы өсіп шығып, устьицеге еніп, жапырақ тканіне таралады. Өсімдік пен паразиттің арасында орналасқан байланыс бойынша саңырауқұлақөз қорегіне өсімдік синтездеген өнімдерді пайдалана бастайды. Ауру қоздырғыштарының өсімдік бойына енуі әртүрлі жолдармен жүреді. Патогендердің басым көпшілігі жоғарыдағы мысалда аталғандай өсімдік тканіне табиғи саңылаулары: устьицелер, чечвичкалар, гидатодтар арқылы енеді. Бұл жол негізінен бактерияларға және кейбір саңырауқұлақтарға тән. Факультативті паразиттер қатарына жататын ауру қоздырғыштары өсімдік тканіне негізінен әр түрлі механикалық жарақаттар арқылы енеді. Кәдімгі ақ ұнтақ ауруын қоздыратын кейбір саңырауқұлақтар, гүлді паразиттер өсімдік бйына тұтас жабын ткані арқылы, оны өзінің ферментімен ыдыратып ене алады. Олар енгеннен соңғы дамуы да өсімдік бетінде жүреді. жүктеу/скачать 3,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|