Ар-ұждан – адамның өзінің мінез-құлқысына, сезімдеріне, ойларына және өзге адамдардың іс- қылықтарына, пікірлеріне ізгілік және зұлымдық тұрғысынан ішкі баға беруге қабілеті
Абырой – адамның өзі-өзін сыйлауда көрініс табатын, өзінің «Менін» аса жоғары, асқақ, әр дәрежеде қадір тұтып қастерлейтін сезімі
Намыс – адамның өз абыройын сезуін ақыл-оймен ұштастырып, сана деңгейінде игере білуі
Моральдың пайда болуы туралы тұжырымдамалар
Діни тұжырымдама: Құдай адамзатқа моральдық ережелер жүйесін берген
Натуралистік тұжырымдама: адамның табиғи қажеттіліктері –моральдың пайда болу негізі.
Әлеуметтік-тарихи тұжырымдама – мораль алғашқы қауымдық қоғамда ру- тайпа ішіндегі қарым-қатынастарды реттеу үшін пайда болды
Христиан діні мен исламға ықпал еткен иудаизмнің этикалық құндылықтары(«Көне Өсиеттегі» Моисейдің 10 қағидаларынан алынған), - Құдай саған берген жер үстіндегі өмірің ұзақ болуы үшін әкең мен анаңа құрмет көрсет
- - Өлтірме
- -Заңсыз жыныстық қатынастарға түспе
- - Ұрлама
- - Жақын адамның үстінен жалған арыз айтпа
- - Жақын адамның үйін, әйелін, құлын, күңін, өгізін, есегін, еш нәрсесін өзіме тартып алсам деп тілеме
Этикалық ілімдердің тарихи типтері
2. Натуралистік-прагматика-лық тип: «пайда» және «игілік» мінез-құлық пен іс- қылық моральдылығының өлшемдері деп танылады. Сондағы пайда туралы түсі-ніктер әртүрлі
- Идеалистік, діни және деонто-логиялық тип: моральдық-эти-калық мәселелердің шешімі Құдайдың қолында немесе борыш сезіміне байланысты
иудаизм, христиандық, исламның діни этикалық ілімдері; Конфуций, Гераклит, Сократ, Платон, Канттың этикалық көзқа-растары
- цинизм және гедонизм,
- моральдық «табиғилығы» туралы теориясы (Демокрит, Гельвеций,Т. Гоббс, Дж. Локк, Д.Юм),
Достарыңызбен бөлісу: |