Лекция №1,2 Тақырыбы: Кіріспе
жүктеу/скачать 203,47 Kb.
|
Лекция жинағы,Өсім анат-морф
- Бұл бет үшін навигация:
- Эндоспермді тұкьімда
| Эндосперм. ¥рық қалтасьшың ұрықтанған орталық яд росы тыныштық кезенді өтпей, бөлініп, бірден триплоидты эңдоспермнің бастамасьш береді. Эвдоспермнің дамуы ұрақ калтасында жүреді. Қалыптасу төсіліне қарай эндоспермнің үш типі ажыратылады. Олар: нуклеарлы, целлюлярлы және ара-лык, эндоспермдер.
Нуклеарлы түрге ұрық калтасының ұрықтанған орталық ядросы бірнеше рет бөлінеді, сөйтіп, ұрық калтасының ішінде көптеген триплоидты ядролар пайда болады. Алғашқы кезде бүл ядролар үрық қалтасының қабырғасын бойлай орналаса-ды, бұл кезде оларда қоректік заттардың мол қоры жиналады. Клетка қабықшалары кейінірек пайда болады. Нуклеарлы эндосперм дара жарнактыларға және кос жарнақтылардың кейбір өкілдеріне тән. Целлюлярлы эңцоспермнің ерекшелігі клетка кабықшалары клеткалардың әрбір болінуі барысында бірден пайда болады. Зндоспермнің бүл типі күрделі құрылысты (кіріккен күлте-лілерге) кос жарнақтыларға тән. Аралық эңцоспермнің алдыңғы екі типтен айырмасы зигота алғаш рет екіге болінген кезде, екі ядроның арасында іле қалтарыс пайда болып, үрық қалтасы асимметриялы екі жарты бөлікке болінеді. Бұл екі жарты бөліктегі ядролардьщ одан ары бөлінуі барысьшда оларда клетка қабықшалары бірден гүзілмейді. Ядролардың жеткілікті мөлшері пайда болғаннан кейін ғана оларда клетка кабықшалары қалыптасады. Бұл эндосперм қарапайым деп есептеледі де, сарғалдактар, түнғиықтар түкымдасында және раушангүлділердін кейбір өкілдерінде кездеседі. Қор заттарының жиналатын орнына байланысты тұқымның эндоспермді, эндоспермсіз, периспермді, эндоспермді-периспермді деген төрт типі ажыратылады . Эндоспермді тұкьімда қор заттары эндоспермде жиналады. Эндосперм қор жинаушы үлпаньщ ірі клеткаларьнан түрады. Эндоспермде басым жиналатын қоректік зат — қор крахмалы. Өсімдіктердің түріне байланысты қор заттары да өр түрлі болып келеді. Мысалы, үпілмәлік, жьианкияк тұқымдарыньщ эндосперміңде корға май және алейрон дәвдері түріңдегі белок, астықтарда корға крахмал және эндоспермнің сыртқы кабатындағы майда клеткалы алейрон кабатынан түратын белок жиналады. Түқым пісіп жетілген кезде клетка-ларының қатты сусыздануынан эндосперм іым қатайып, шьшы немесе тас тәрізденіп кегеді. Мысалы, қүрма пальмасының эңдоспермі осыадай. Оның түкымыңда қор ретівде гемицел-люлоза жиналады. Эндоспермді тұкым дара жарнактылардьщ басым көгалілі-гінде бар. Мысалы, астык түкымдастарда, лалагүлділерде, кос жарнақтьиардан алқалар, шатыршагүлділер түкымдасы және т.б. пайда болады. жүктеу/скачать 203,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|