Оқу түрі: күндізгі
Курс: 4 кредит саны 3
Лекция: 30 сағат
Семинар: 15 сағат
СӨЖ: 45 сағат
ОБСӨЖ: 45 сағат
Барлық сағат саны 135 сағат
Рейтинг бақылаулар саны: 2 (60 балл)
Қорытынды бақылау: емтихан 7 семестр (40 балл)
Жетісай, 2008
Құрастырған : а.ш.ғ.к. Дошманов Е.Қ.
ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
(Силлабус)
“Эволюциялық ілім” пәні бойынша 050113- “Биология” мамандықтарының студенттері үшін әзірлеген.
Оқу - әдістемелік кешен Университет Ғылыми кеңесінде бекітілген оқу бағдарламасы негізінде жасалған.
Оқу - әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған
Хаттама № ______ ______________________ «________» 2008ж.
Кафедра меңгерушісі ________________т.ғ.д., профессор Аширов Ә.М.
Факультет әдістемелік кеңесінде мақұлданған
Хаттама № ________ „_________”2008ж.
Әдістемелік кеңесінің төрағасы : __________________________
Университеттің Ғылыми кеңесінде мақұлданған
Хаттама № 1 11. 09. 2008 ж.
Ғылыми кеңесінің хатшысы ______________
Мазмұны.
Алғы сөз …….…………………………………………..........................
Жалпы мәліметтер …………………………….………........................
Курстың мақсаты мен міндеті .....……………………………………..
Курстың пререквизиттері, постреквизиттері .....………….................
Жұмыс оқу жоспарынан көшірме .……................................................
Оқу сабақтарының құрылымы .…………………………......................
Студентке арналған ережелер ..……………………..............................
Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып
бойынша бөліну кестесі .………..........................................................
Лекция сабақтарының мазмұны .............................................................
Семинар сабақтарының жоспары ..........................................................
СӨЖ жоспары және орындау кестесі ...................................................
ОБСӨЖ жоспары және орындау кестесі ..............................................
Студенттердің білімін бақылау түрлері: ............................................
а) бақылау сұрақтары....................................................................................
б)тест сұрақтары..............................................................................................
Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі .......
15. Пән бойынша оқу процесінің картасы ..………………........................
1.Алғы сөз.
Оқу әдістемелік кешен «Эволюциялық ілім» пәні бойынша 050113 «Биология» мамандықтарының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмыстан неғұрылым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып, барлық құжаттарды бір кешенге біріктіре отырып, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін, машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп отыр.
ОБСӨЖ – оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқыту бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.
Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақ/емтиханды алуға арналған.
2.Жалпы мәліметтер.
а.ш.ғ.к. Дошманов Е.Қ.
“Химия және биология” кафедрасы
№3 корпус, 2-этаж, 12 кабинет
Телефон : 62785
Кафедрада болу уақыты 900 -1800.
Өткізу уақыты және орны.
№
|
Аты – жөні.
|
Курсты өткізу уақыты, орны
|
Байланыстырушы мәлімет
|
Аудиториялық сабақтар
|
СӨЖ
|
Телефон
|
1
|
а.ш.ғ.к. Дошманов Е.Қ.
| Уақыты _______________ Ауд ____________________ | Уақыты ___________ Ауд __________ |
Тел : ____________
Каб:_____________
Корпус:__________
|
3. Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеті
Эволюция ілімі курсы университеттердің, педагогикалық институттардың биология мамандығы негізгі және қосымша болып келетін барлық факультеттердің оқу жоспарына енгізілген. Қазіргі заманғы эволюция 20-ғасырдан қалыптасқан және одан кейінгі ғылымдардың ғылыми зерттеу жұмыстарында талданып дәлелденген эволюцияның синтетикалық теориясы болып табылады. Биологиялық ғылымдар жүйесіндегі эволюция теориясының ерекше орыны мен оның анализдеуші, синтездеуші сипаты және методологиялық бағыттылығы, бұл ілімді жоғаоы оқу орындарында оқытудың маңызды екендігін көрсетті. Эволюция ілімі студенттердің диалектикалық материалистік көзқарастарын қалыптастырады, биологиялық ойлау қабілетін арттырады, ой өрісін кеңейтеді, оларға табиғат құбылыстарының статистикалық әдіс арқылы зерттеуді үйретеді және осы құбылыстардың себеп-салдарлы байланыстарын түсіндіреді. Студенттердің эволюциялық теориясын игеруі, олардың қазіргі заман биологиясындағы күрделі материалдарды өз беттерімен талдау, синтездеу қабілеттерін дамытады.
4. Курстың прореквизиттері және постреквизиттері
№
|
Пререквизиттер (пәннің алдында міндетті түрде игерілуге қажетті пәндер)
|
Постреквизиттер (пәннен кейін өтілетін,осы пәнге сүйенетін пәндер)
|
1
|
Ботаника
|
Биотехнология
|
2
|
Зоология
|
Гендік инженерия
|
3
|
Генетика
|
Биологияны оқыту әдістемесі
|
4
|
Адам анатомиясы мен морфологиясы
|
ҒЗЖ ұйымдастыру
|
5. Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Кредит саны
|
Жалпы сағат саны
|
Оның ішінде
|
Семестр
|
Қорытынды бақылау
|
Лекция
|
Семинар
|
СӨЖ
|
ОБСӨЖ
|
3
|
135
|
30
|
15
|
45
|
45
|
7
|
Емтихан
|
6. Оқу сабақтарының құрылымы:
Жұмыс бағдарламасында сағаттар оқу жұмыстары түрлеріне қарай бөлінген: лекция, семинар, ОБСӨЖ (оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы), СӨЖ (студенттің өзіндік жұмысы), ЛБС-лабораториялық сабақтар.
Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына бағыт береді.
Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет
Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой-әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек
ОБСӨЖ – оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы. Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру. Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.
СӨЖ-студенттің өзіндік жұмысы. Студент СӨЖ тапсырмаларын кестеге сәйкес белгіленген мерзімде оқытушыға тапсыруға міндетті.
7. Студентке арналған ережелер (Rules):
Сабаққа кешікпеу керек.
Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.
Сабаққа іскер киіммен келу керек.
Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.
Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.
Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі.
№
|
Тақырып аты
|
Сағат саны
|
Лек
|
Семинар
|
ОБСӨЖ
|
СӨЖ
|
|
1-кредит
|
|
|
|
|
|
Кіріспе. Эволюциялық идеялардың даму тарихы.
1.Дарвин дәуіріне дейінгі кезеңде эволюциялық идеялардың қалыптасуы және дамуы
2.Антик дәуір философтарының (Гераклит, Эмпедокл, Аристотель, Лукреций, Теофраст, Демокрит т.б.) еңбектеріндегі эволюциялық идеялар.
3.Орта ғасырлар дәуірінде Европада ғылымның тоқырауы (ғылымның дамуындағы метофизикалық дәуір және креоцинистік көзқарастардың үстем болуы).
|
1
|
|
1
|
1
|
2
|
Ж.Б.Ламарктің эволюциялық концепциясы
1.Ж.Б.Ламарктің дүниеге көзқарастарының философияның негізі.
2.Табиғаттың эволюциялық жолмен даму идеясы.
3.Эволюция себептерін баяндау.
|
1
|
|
1
|
1
|
3
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының қалыптасуындағы жалпы алғы шарттар.
1.ХІХ-ғасырдың І-ші жартысында Англияда жүзеге асқан қоғамдық-экономикалық өзгерістер.
2.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысында жаратылыстану ғылымдарының даму дәрежесі (систематика, салыстырмалы анатомия, эмбриология).
3.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысында ауыл шаруашылық практикасының даму дәрежесі.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
4
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
1.Ч.Дарвиннің өмірбаяны және еңбектері.
2. “Түрлердің шығу тегі” еңбегіндегі негізгі қағидалар
3.Мәдени формалардың эволюциясын дәлелдеу.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
5
|
Дарвиннің өзгергіштік формалары, заңдылықтары және себептері жайлы көзқарастары.
1.Айқын және айқын емес, ара қатынастық және компенсациялық өзгергіштіктер.
2.Доместикация ілімі
3.Монофилия және полифилия принциптері
4.Қолдан сұрыптау Ілімі
|
1
|
1
|
2
|
1
|
6
|
Табиғаттағы түрлердің өзгергіштігін дәлелдеу
1.Табиғи түрлер эволюциясына әсер ететін негізгі факторлар.
2.Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыптау ілімдері.
3.Тіршілік үшін күрестің алғы шарттары және формалары.
|
1
|
|
1
|
2
|
7
|
Ч.Дарвиннен кейінгі дәуірде эволюция ілімінің дамуы
1.Эволюциялық пелеонтологияның дамуы.
2.Экологиялық зерттеулер
3.Дарвин теориясын мойындамау немесе эволюция ілімінің тоқырауы
4.Синтезделу дәуірі
|
1
|
1
|
1
|
2
|
8
|
Органикалық эволюция объективті процесс
1.Эволюцияны зерттеу әдістері
2.Тіршілік – материя қозғалысының ерекше формасы.
3.Тіршіліктің негізгі қасиеттері және жер бетіндегі тіршіліктің геохимиялық ролі.
|
1
|
1
|
2
|
1
|
9
|
Тіршіліктің пайда болуы (биогенез)
1.С.Миллердің, С.Фокстың, Д.Оронның т.б. зерттеу жұмыстары
2.Биохимиялық эволюцияның кезеңдері.
3.Өсімдіктер және жануарлар эволюциясының негізгі ерекшеліктері мен кезеңдері
|
1
|
|
1
|
2
|
10
|
Микроэволюция ілімі.
1.Микроэволюция ұғымы.
2.Микроэволюция ілімінің қалыптасуы, оның зерттейтін мәселелері және әдістері эволюция ілімінің дамытудағы маңызы.
3.Тұқым қуалайтын өзгергіштік – эволюцияның элементарлы материалы.
|
1
|
1
|
2
|
1
|
|
2-кредит
|
|
|
|
|
11
|
Популяция – эволюцияның элементарлы құрылымы
1.Популяция ұғымы және критерилері
2.Популяцияның түрлері (клональды және панмиксиялық).
3.Популяцияның генетикалық құрылымының әртүрлілігі – эволюциялық өзгерістердің алғы шарты
|
1
|
1
|
2
|
2
|
12
|
Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруі – эволюцияның элементарлы құбылысы
1.Эволюцияның элементарлы құбылысы жайлы түсінік.
2.Популяциялардағы генетикалық-анатомиялық процестер (гендердің дрейфі).
3.Популяцияның генофондын өзгертудегі олардың ролі.
|
1
|
|
1
|
1
|
13
|
Эволюцияның элементарлы факторлары
1.Элементарлы факторлар туралы түсінік.
2.Мутация процесін эволюцияның элементарлы факторлары ретінде талдау.
3.Генетикалық камбинаторика және оның эволюциядағы ролі.
4.Популяция толқынының типтері және олардың эволюциядағы ролі
|
1
|
|
2
|
2
|
14
|
Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
1.Табиғи сұрыптау ұғымы, табиғи сұрыпталудың алғы шарты - особьтардың гетерогенділігі
2.Биогеоценоз – тіршілік үшін күрес аймағы
3.Тіршілік үшін күрестің және элиминацияның формалары.
|
1
|
|
1
|
1
|
15
|
Табиғи сұраптаудың сандық сипаттамасы: сұрыптаудың коэффициенті, тиімділігі, жылдамдығы
1.Сұрыптау жылдамдығының популяциядағы особьтардың генетикалық әртүрлілігіне байланыстылығы.
2.Сұрыптаудың қысымы және векторы жайлы ұғым.
3.Сұрыптаудың зерттеу әдістері
|
1
|
1
|
1
|
2
|
16
|
Табиғаттағы сұрыптауды популяциялық-экологиялық және популяциялық-морфологиялық зерттеулер арқылы талдау
1.Сұрыптау әсерінің статистикалық сипаттамасы
2.Табиғи сұрыптаудың негізгі формалары: тұрақтандырушы, қозғаушы және дизруптивті, жыныстық сұрыптау.
3.Жеке және топтық сұрыптау
|
|
1
|
2
|
1
|
17
|
Адаптациялардың пайда болуы табиғи сұрыптау әсерінің нәтижесі
1.Адаптация ұғымы, классификациялары.
2.Қарапайым қорғану құрылымдары және олардың эволюция процесінде пайда болу, жақсару жолдары.
3.Күрделі адаптациялар
|
1
|
|
1
|
1
|
18
|
Түр – эволюция процесінің негізгі дәуірі
1.Түр концепциясының даму тарихы.
2.Типологиялық түр концепциясы
3.Номиналистік концепция
4.Түр ұғымы жайлы Ч.Дарвин түсінігі
|
1
|
1
|
1
|
2
|
19
|
Түрлердің реалдығы және биологиялық маңызы
1.Түр критерилері.
2.Түрдің жалпы белгілері дискреттілік саны, біртұтастығы, тұрақтылығы, тарихилығы
3.Әртүрлі таксондардағы түрлердің құндылығы
|
1
|
|
2
|
2
|
20
|
Түрдің пайда болуы – микроэволюция нәтижесі
1.Жаңа түрлердің қалыптасу жолдары
2.Негіздеуші принциптер
3.Түрдің пайда болуына будандасу мен полиплоидияның ролі
|
1
|
1
|
2
|
1
|
|
3-кредит
|
|
|
|
|
21
| Макроэволюция проблемалары
1.Макроэволюция ұғымы
2.Макро- және микроэволюциялардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары.
3.Макроэволюция және микроэволюция
|
1
|
|
1
|
1
|
22
| Филогенетикалық топтардың эволюциясы
1.Филогенездің негізгі формалары
2.Филогенетикалық топтар эволюцияның қағидалары
3.Прогрессивті бейімделу, бейімделген ататектер пайда болу, адаптациогенез фазаларының алмасуы, адаптивті радиация, биологиялық системалар интеграциялануының күшеюі
|
1
|
1
|
2
|
2
|
23
|
Мүшелердің және функциялардың эволюциясы
1.Организмнің біртұтастығы және оның мүшелерінің салыстырмалы автономдылығы.
2.Мүшелердің филогенетикалық өзгерістерінің негізгі алғы шарттары.
3.Мүшелер мен функциялардың өзгеру принциптері
|
1
|
1
|
1
|
2
|
24
| Онтогенез эволюциясы
1.Онтогенез эволюциясы және онтогенездегі организмнің біртұтастығы
2.Организмдердің тарихи өзгеруінде корреляцияның және координацияның маңызы
3.Онтогенездің эмбриондануы және канализациясы
|
1
|
|
2
|
1
|
25
| Эволюциялық прогресс
1.Прогресс туралы түсінік.
2.Прогрессивті даму критерилері
3.Прогресс құбылысын классификациялау, олардың сипаттамасы, критерилері және арақатынасы.
|
1
|
|
1
|
1
|
26
| Антропогенез
1.Адамның пайда болуы жайлы түсініктің дамуы.
2.Адамның жануарлар дүниесіндегі орны.
3.Антропогенездің негізгі дәуірлері
|
1
|
|
2
|
2
|
27
|
Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторлары және олардың әсер ету ерекшеліктері
1.Адамдардың пайда болған орталықтарыжайлы жорамалдар.
2.Адам нәсілдері және олардың қалыптасу жолдары.
3.Әлеуметтік дарвинизмді сынау және нәсілшілдік
|
1
|
1
|
1
|
1
|
28
|
Биосфера эволюциясы.
1.Ноосфера
2.Қазақстандағы экологиялық апаттарға ұшыраған аймақтар, олардың себептері және биосфераның эволюциясына әсері
|
1
|
|
2
|
2
|
29
|
Эволюция ілімінің проблемалары және перспективалары
1.Эволюция ілімі, оның адамның практикалық әрекетіндегі ролі және биологияның басқа салаларының дамуына әсері
2.Эволюцияның бағыттылығы және шектелмегендігі.
3.Микроэволюция проблемаларын талдау қажеттілігі
|
1
|
1
|
1
|
2
|
30
| Эволюция ілімінің маңызы
1.Эолюция ілімі және қоршаған ортаны қорғау.
2.Эволюция ілімі және медицина.
3.Эволюция теориясының методологиялық негізі
|
1
|
|
2
|
1
|
|
Барлығы
|
30
|
15
|
45
|
45
|
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі
«Сырдария» университеті
Достарыңызбен бөлісу: |
