Лекция 30cағат Практикалық сабақ 15 сағат ожсөж- 45сағат CӨЖ 45 сағат Емтихан 6 семестрде
жүктеу/скачать 2,74 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қолданбалы биология топырақтану негіздерімен» пәнінен орындалатын рефераттар тақырыптары.
- Реферат жазудың жалпы схемасы
- 10. ОҚУ, ӨНДІРІСТІК ЖӘНЕ ДИПЛОМАЛДЫ САРАМАНДЫ ӨТКІЗУ ЖӨНІНДЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР ЖӘНЕ ЕСЕП ҚҰЖАТТАРЫНЫҢ ТҮРІ (ЕГЕР ПӘН БОЙЫНША ҚАЖЕТ БОЛСА).
- Күнделіктің титулкасын нұскасы 11. Білімді бағалауға арналған материалдар 1 1
- Терминдермен жұмыс (глоссарий) ГЛОССАРИЙ – терминдермен жұмыс Почвенные карты и картограммы — Топырақтар жамылғысының карталары
- Почвенные микроорганизмы — топырақ микроорганизмдері
- Почвенный институт — топыра қ институті
- Почвенный округ и район — топырақтык; ө лке мен аудан
- Почвенный раствор — топыра қ ерітіндісі
- Поток грунтовый — грунттык ағын
- Потребность растений в удобрении — өсімдіктің тыцайт қышқа тіленісі
- Почва абсолютно сухая — абсолютті құрға қ топыра қ
- Почва бесструктурная — түйіртпексі з топыра қ
- Почвенная съемка — Т. съемкасы
- Почвенно-биокл и матическая область — топырақ-биоклиматтық облыс ы
- Почвенно-климатические пояса — топырақ-климаттық белдеулер
- Почвенные водоросли — топырак, балдырлары
- Почвенные горизонты — топыра қ горизонттары
| тематикасы
Аралық және қорытынды бақлау өткізуге арналған тесттік сұрақтар тізімі. Студенттердің білімін кенейту үшін реферат жазу және оларды топта талқылау Жазбаша жұмыстардың тақырыптары: «Қолданбалы биология топырақтану негіздерімен» пәнінен орындалатын рефераттар тақырыптары. Топырақтану ғылымының даму кезеңдері Топырақ түзуші факторлар Топырақтың органикалық бөлігі Топырақтың физикалық қасиеттері Топырақтың химиялық құрамы және топырақ коллоидтары Топырақтың органикалық бөлігі Топырақтың морфологиялық белгілері Топырақты эрозиядан сақтау шаралары Топырақ зоналары және олардың географиялық орналасуы Арамшөптердің биологиялық ерекшеліктері және олармен күрес жолдары Агрохимия негіздері және өсімдік қоректенуінің ғылыми негіздері Минералды тыңайтқыштар Дәнді дақылдардың жалпы сипаттамалары Дәнді – бұршақ дақылдардың жалпы сипаттамалары Майлық дақылдар Тамыржемістілер және түйнекжемістілер Бау – бақша дақылдарының жалпы сипаттамалары Негізгі жеміс – жидек дақылдары және олардың жалпы сипаттамалары Ауыл шаруашылығы жануарларының шығу тегі және биологиялық қасиеттері Ірі қара мал қолтұқымдары Шошқа қолтұқымдары Қойдың негізгі қолтұқымдары Ауыл шаруашылығы құстарының шығу тегі және негізгі қолтұқымдары Жылқы шаруашылығы және негізгі жылқы қолтұқымдары Қоян шаруашылығы және негізгі қоян қолтұқымдары Үлпідек жүнді аңдарды қолға ұстау Пестицидтер мен гербицидтер Тірі ағзалардың топырақ түзу процесіндегі ролі Топырақ құнарлығы Топырақтың ауа, су, жылу режимдері Арктикалық және субарктикалық зона топырақтары Тайга орман зонасының топырақтары Жалпақ жапырақты орман топырақтары Орманды дала зонасының сұр орман топырақтары Орманды дала және дала зоналарының қара топырақтары Тұзданған топырақтар және солодтар Құрғақ дала және зоналарының топырақтары Шөл топырақтары Ылғалды субтропик топырақтары Таулы аудандардың топырақтары Тропикалық белдеу топырақтары Топырақты қорғау Реферат жазудың жалпы схемасы:1.Титул беті; 2.Реферат жоспары; 3.Кіріспе; 4.Негізгі бөлімі; 5.Қорытынды және ұсыныстар; 6.Қолданылған әдебиет. 9.1. СӨЖ-ның тақырыптары мен орындалу уақытының кестесі
10. ОҚУ, ӨНДІРІСТІК ЖӘНЕ ДИПЛОМАЛДЫ САРАМАНДЫ ӨТКІЗУ ЖӨНІНДЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР ЖӘНЕ ЕСЕП ҚҰЖАТТАРЫНЫҢ ТҮРІ (ЕГЕР ПӘН БОЙЫНША ҚАЖЕТ БОЛСА). Қолданбалы биология пәнінен далалық оқу сараманы күніне 5 сағаттан 12 күнге есептелген. Далалық сараман барысында студенттер курс бойынша алған теориялық білімдерін далалық жағдайда практикамен ұштастырып, жетілдіре түседі. Аудиторияда жасаған морфологиялық ерекшеліктерін табиғи жағдайда көзбен көре отырып жасайды. Далалық сараман жоспары: 1-2-ші күні студенттер аудиторияда аталған пән бойынша әдебиеттермен танысып, одан өздеріне қажетті әдістемелік нұсқауларды жазып алады. Соның ішінде топырақтың морфологиялық белгілері, монолит алу, жергілікті жерді картаға түсіру. 3-4-ші күні жазған жұмыс жасау барысы негізінде топырақ шұңқырын қазып, оған морфологиялық талдау жасау үшін далаға шығады. Ең алдымен шұңқыр қазатын жер таңдап алынады (Медколледж аймағы). Жергілікті жерді картаға түсіреді. Сол жердің өсімдік жамылғысының пайыздық деңгейі анықталады. Ұзындығы 100-120 см, ені 70-80 см болатындай тік шұңқыр қазылады. Қазылған шұңқыр бойынша қабаттарға бөліп, әр қабатқа морфологиялық талдау жасалып, монолит және анализге топырақ үлгілері алынады. 5-7-ші күні лабораторияда алынған топырақ үлгісі бойынша топырақтың құрылымдық және бөлшектік құрамы анықталады. Сондай-ақ әкелінген топырақ үлгісінен Тюрин әдісі бойынша топырақтың органикалық заты - гумус мөлшері анықталады. 8-10-ші күні лабораторияда әкелінген топырақ үлгісіне химиялық талдау жасалады, хлорид, сульфат, нитрат, кальций және темір иондары анықталады. 11-12ші күні жасалған тәжірибелер қорытындыланып, далалық сараман бойынша есеп жазылады. Жазылған есеп негізінде жетекшіге сынақ тапсырады. Күнделіктің титулкасын нұскасы 11. Білімді бағалауға арналған материалдар 11.1. Студентердің білімін тақырыптар бойынша тексеру және емтихан сұрақтары 1-7 апталардағы тақырыптар бойынша тексеру сұрақтары. Топырақтану ғылымының дамуының негізгі кезендері. Топырақтану пәнінің мақсаты мен міндеттері. Топырақ туралы түсінік . Топырақтанудың басқа ғылымдар арасындағы орны, міндеттері. Топырақтану тарихы мен топырақ құраушы факторларға тоқталу. Топырақты зерттеу әдістері. Топырақ құраушы факторлар. Үгілу құбылысы. Топырақ құраушы жыныстар. Топырақтың пайда болу теориялары. Топырақ құраушы жыныстар. Гипергенез. Бұзылу процесс өнімдері. Антропогенді және табиғи факторлардың топырақ құрау процесіне әсері. Топырақ құраушы факторлар. Алғашқы тірі организмдер және олардың топырақ түзуге әсері Ауа райының топырақ түзудегі рөлі Топырак түзуші тау жыныстарының түзілген топыраққа ететін әсері Топырақ түзуге аймақтык-геологиялық дәуір әсері. Топырақ түзу процестеріне адамзат қоғамының тигізетін әсері. Топырақтың тірі бөлігі. Топырак — тірі дене. Топырақтың морфологиялық белгілері. Топырақтың морфологиялық белгілері топырақтың физикалық қасиеттері, химиялық құрамы және түзілуінің қүрделі құбылыстарының сыртқы көрінісі ретінде. Топырақтың морфологиялық белгілері. Түсі, қалындығы, құрылымы, бөлшектік құрамы , тұтқырлығы, жаңа заттар, кірме заттар, қайнауы, ауысуы, ылғалдылығы және т.б. Топырақтың негізгі қасиеттері. Топырақтың механикалық кұрамы. Топырактын катты минералдық бөлігі, Топырақтың органикалық бөлігі. Топырақ қара шіріндісі, оның құрамы. Топырақ коллоидтары, оның құрамы. Гумификация мен дегумификация процесстері. Қара шіріндінің негізгі компонентері: фульвоқышқылдар мен фульваттар, қарашірінді қышқылдары мен гуматтар, гуминдік қосылыстар. Топырак қарашірігі — топырактың негізгі бөлігі. Топырақтың ұсақдисперсті бөлігі және сіңіру қабілеті. Топырақ көпфазалы түзілім. Топырақтың сіңіру бөлшегінің құрылысы. Механикалық сіңіру қабілеті. Физикалық сіңіру қабілеті. Физико-химиялық сіңіру қабілеті. Химиялық сіңіру қабілеті. Биологиялық сіңіру қабілеті. К.К.Гедройц еңбектері. Топырақ орта реакциясы. Топырақтың сіңіру сыйымдылығы. Топырақ сулары мен топырақтың сулы қасиеттері. Топырақтың су режимі. Топырақтағы су түрлері (гигроскопиялық, гравитациялы, қылтүтік, химиялық байланысқан). Су өткізгіштігі, су көтеруі, су сыйымдылық. Г.П.Высоцкий еңбектері. Химиялық байланысқан су. Бу күйіндегі су Гигроскопиялық су Қылтүтік суы Гравитациялык су Жер асты ыза суы Топырақ ауасы. Т о п ы р а қ т ы н ы ң ылғал с и ы м д ы л ы ғ ы. Топырақтың су сиғызғыштығы. Топырақтың физикалық қасиеттері мен су-ауа режимі. Топырақтың негізгі типтеріне шолу Арктикалық ландшафттар мен тундра зонасының топырақтары. Арктикалық топырақтар – таралуы, географиялық түзілу жағдайлары. Топырақ құрылысының қысқалығы. Тундралық топырақтар. Топырақ құраушы жағдайлар. Жіктелуі. Морфологиялық және шаруашылық сипаттамасы. Ауа-райы ерекшеліктері – қысқа аязсыз кезең, ауаның жоғары ылғалдылығы мен топырақтың жазда толық ылғалдануы, қыстағы желдер. Мәңгілік тоң әсері. Тундралық өсімдік жамылғысы. Тундралық-глейлі, тундралық-батпақты және т.б. топырақтар. Топырақтың табиғатта таралу заңдылықтары. ТМД елерінің негізгі топырақ зоналары Тайга-орман ландшафттарының топырақтары.Тайга зонасының күлгінді, шымды-күлгінді топырақтарыШымды-күлгін топырақтар. Топырақ құраушы жағдайлар. Жіктелуі. Күлгін, шымды, батпақ топырақтарының морфологиялық белгілері. Батыстаң шығысққа қарай құрлылықтың ұлғайуы. Өсімдік жамылғысы, биомасса мен құрғақ бөлік көрсеткіштері. Еуропалық, батыс және шығыс сібір тайгаларының айырмашылықтары. Орманды зонаның күлгін жэне шымды-күлгін топырақтары Аралас орман топырақтары . ТМД мен шетелде таралуы.Ауа райы жағдайы. Жер бедері мен топырақтүзуші жыныстар. Өсімдік жамылғысы, биомасса мен құрғақ бөлік көрсеткіштері. Шымды-күлгін топырақтар. Топырақ құраушы жағдайлар. Жіктелуі. Күлгін, шымды, батпақ топырақтарының морфологиялық белгілері. Жапырақты орман топырақтары. Сұр орман топырақтары.ТМД-да таралуы.Ауа райы жағдайы. Жер бедері мен топырақтүзуші жыныстар. Өсімдік жамылғысы, биомасса мен құрғақ бөлік көрсеткіштері. Сұр орман топырақ морфологиясы. Топырақ құраушы жағдайлар. Жіктелуі. Кұба орман топырақтары. Шалғынды және шалғынды-алуаншөптесінді далалар топырақтары Қара топырақтардың таралуы. Ауа райы жағдайы. Жер бедері мен топырақтүзуші
Арамшөптер Ластаушылар Дәнді дақылдар Бақша дақылдары 2.Ауыл шаруашылық мәдени дақылдарының арасында өсетін басқа мәдени дақылдар? Ластаушылар Арамшөптер Дәнді дақылдар Бақша дақылдары 3.ТМД территориясында арамшөптердің қанша түрі өседі? 1500
1600 1400
1700 4.ТМД территориясында кездесетін арамшөптердің қаншасы улы деп есептеледі? 400 500
600 300
5.Барлық арамшөптер қоректену тәсіліне қарай қалай бөлінеді? Паразитті және паразитті емес Аз жылдық және көп жылдық Жаздық және күздік Күздік және қыстап шығатын 6.Паразитті емес арамшөптер қандай екі топқа ажыратылады? Аз жылдық және көп жылдық Паразитті және паразитті емес Жаздық және күздік Күздік және қыстап шығатын 7.Фотосинтезге қабілеттігін жоғалтқан және мәдени қожайын-өсімдік есебінен қоректенетін арамшөптер? Паразитті арамшөптер Паразитті емес арамшөптер Жартылай паразитті арамшөптер Көп жылдық арамшөптер 8.Фотосинтезге қабілетті және мәдени дақылдарды паразиттейтін арамшөптер? Жартылай паразитті арамшөптер Паразитті арамшөптер Паразитті емес арамшөптер Көп жылдық арамшөптер 9.Қоректену типі автотрофты, тамыр жүйесі және және жер беті бөліктері жақсы дамыған арамшөптер тобы? Паразитті емес арамшөптер Жартылай паразитті арамшөптер Паразитті арамшөптер Көп жылдық арамшөптер 10.Эфемерлер ерте жаздық, кеш жаздық, қыстап шығатын, күздік және екі жылдық деп бөлінетін арамшөптер тобы? Аз жылдық Көп жылдық Паразитті Жартылай паразитті 11.Екі жылдан артық өмір сүретін, вегетативті және тұқым арқылы көбейетін, өмірінде бірнеше жеміс беретін арамшөптер тобы? Көп жылдық Аз жылдық Паразитті Жартылай паразитті Вегетациялық кезеңі қысқа, Терминдермен жұмыс (глоссарий) ГЛОССАРИЙ – терминдермен жұмыс Почвенные карты и картограммы — Топырақтар жамылғысының карталары — егіншіліктің практикалық міндеттерін шешу үшін қажетті материалдар; оларды атқаруда көмекші қү. рал түсіндірме жазбалары бар сауатты жасалған Т. кар-талары. Т. к. белгілі бір аймақ Т-ң табиғи касиеттерің жан-жақты және дәл ескеріп, құры жерді әр алуан шаруашы-лық бағытына қарай мейлінше дұрыс пайдалануға (егістік, шабындық, жайылым, т. б.), территорияны дұрыс ұйым-дастыруға, Т-ң құнарлығын арттырып, сортанданудан жэне батпаққа айналудан сактаута, сондай-ақ эрозияға қарсы бағытталған агротехникалық және мелиорациялық шара-ларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Т. к. сонан соң а. ш. мақсаттар үшіи территорияларды аудандауға, жер есебін сапалы жүргізу және егін шаруашылығы жүйесік жасауға ғылыми негіз бола алады. Почвенные микроорганизмы — топырақ микроорганизмдері — Т-ты табиғи тіршілік ортасы ретінде пайдаланатык әр түрлі уақ организмдер тобы. Т. м-ң табиғаттағы зат ай-налуында, Т. кұралуда және оның күнарлығын түзуде үл-кен маңызы бар. Т. м. тек Т. ішінде ғана емес, ыдырай бас-таран есімдік қалдықтарында да дамиды. Т. м-ң жалпы массасы жағыыан планета микроорганизмдерішң басым бөлігін алады. Мыс., кара Т-ң 1 ге-да 10 млрд, не эр ге-да 10 т тірі микроорганизмдер денесі болады. Олар бактерия-лар, актиномицеттер, көк-жасыл балдырлар, саңырауқұ-лақтар мен микроскопиялык, балдырлардан тұрады. Почвенный институт — топырақ институті — В. В. Докучаев атындагы Т. ғылыми-зерттеу мекемесі. Т. зерттеу-лерін жүйелі реттеу және ғ. з. жұмыстарынан жыйналған деректерді қорыту үшін 1925 ж. б. КСРО FA-сы жанында ұйымдастырылған. Т. и-н негізін салушылар мен жұмысын дамытушылар — К. Д. Глинка, Л. И. Прасолов, Б. Б. По-лынов, И. В. Тюрин т. б. Институт табыстарына ТМД территориясының Т. карталарын түзу, жүзден аса Т. типтеріи морфологиялық және физика-хишіялық зерттеулер мен солардың нәтижелеріне арналған баспа еңбектер жатады. Бұл Т-р мелиорациясы мен агроөндірістік сыпаттамасын-да улес қоскан. Почвенный округ и район — топырақтык; өлке мен аудан — Т—қураушы жыныс белгілері мен Т. жамылғысы құрылымына қарай бөлінетін Т. аумақтары. Почвенный монолит — топырақ монолиты — құрылысын — генетикалық горизонттарын бұзбай, табиғи жағдайда профилінен (кескін) арнаулы ағаш жәшікке қашап алынатын биіктігі 1 м-лік топырақ үлгісі. Почвенный раствор — топырақ ерітіндісі — жауын шашын сулары Т. құрамына тікелей эсер етеді. Ондағы кей-бір заттарды ерітіп Т-ң сұйық фазасыка (бөлігіне) — Т. ерітіндісіне көшіреді. Соңғы фаза Т-ң ең жылжымалы, өзгермелі және белсенді бөлігі бола тұрып, неше түрлі бнохимиялық, физика-химиялық Т. кұралу процестеріне, заттар айналымы мен алмасуына қатысады және есімдіктерге корек көзі болады. Сондықтан Г. Н. Высоцкий топырақ ерітіндісін жануарлар қанына теңеген, Поток грунтовый — грунттык ағын — гидравликалық дысым әсерінен суды горизонттағы қозғалатын грунттық су массасы. Поток тепловой в почве — Т-ғы жылу ағыны — бірін-шілік уақытта біріншілік көлденең Т. кескіні арқылы қоз-ғалатын жылу мелшері (кал/см2/сек). Потребность растений в удобрении — өсімдіктің тыцайтқышқа тіленісі — а. ш. дақылдарынан тиісті енім алу үшің Т-қа коректік заттар корын есептеп берілетін тыцайтқыш мөлшері. Почва абсолютно сухая — абсолютті құрғақ топырақ— тұракты салмаққа дейін (105°С температурада 6 сағат) кептірілген гигроскопиялық ылғалсыз, Т. Почва бесструктурная — түйіртпексіз топырақ — элементарлық Т. түйірлерінен тұратын, агрономиялық түйіртпектерінен арылған, Т. Почва воздушно-сухая — ауада құрғақ топырақ — үйдегі температурада кепкен, бірак құрамында гигроскопиялық ылғалы бар, Т. Почва сухая — қүрғақ топырақ, (синонимі — абсолютті құрғақ Т.) Почвенная зона — топырақ аймағы — бір немесе екі .аймақтық Т-р типтері орналасқан ендік аймақтық Т-р ареалы (аумағы). Почвенная съемка — Т. съемкасы — Т. жамылғысы жә-не геологиялық карталар түзу үшін жүргізілетін даладағы зерттеулер комплексі. Почвенная фауна — топырақ фаунасы — Т. ішінде тір-ціілік кұратын жануарлар. Олар арасындағы қарапайымды-лар, коловраткалар, ұсақ нематодалар (нанофауна) Т-ың сұйық бөлшегінде, ал буынды аяқтылардың ұсақ түрлері— кене мен аяққұйрықтылар т. б. (микрофауна) Т. қуыста-рын мекендейді, ірі омыртқасыздар — жауын кұрттар, көп аяктылар, насекомдар кұрты (мезофауна) Т. ішінде орна-ласып жылжыйды. Омыртқалыларға жататын көртышқан, соқыртышқан т. б. Т. қазушылар макрофаунасына жатады. Почвенно-биоклиматическая область — топырақ-биоклиматтық облысы. клнматтық белдеулер құрайтын құры жер бөлігі, әр облысқа тән атмосфералық ылғалдану режимі мен есімдік жамылғысы болады. Почвенно-климатические пояса — топырақ-климаттық белдеулер — климаты мен Т. жамылғысына қарай беліне-тін көлемді жер бөлігі. Жер шары құрлығында климатты— термикалык (жылу) ерекшеліктеріне сәйкес полярлық, бо-реалдық, суббореалдық, субтропикалық және тропикалық белдеулер бөлінген. Почвенные водоросли — топырак, балдырлары — Т. ішінде не оның бетін жайлаған төменгі организмдер. Микроскоп арқылы Т. б-ң екі мынға жуық түрлері ажыратыл-ған: кек жасыл, сары жасыл, диатомды т. б. балдырлар. Почвенные горизонты — топырақ горизонттары —Т-н тектік кескінін құрайтын жиектер (горизонттар А, В, С). Т. горизонттары оның кұрамында көп жыл жүрген химиялык, физикалық және биологиялық процестер нәтижесі, ал геологиялық қабаттар болса аз ғана уақытта (бірнеше жыл) пайда болуы мүмкін. жүктеу/скачать 2,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|