Лекцияның мәтіні: Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың “өз ісіне” деген табиғи ұмтылуды тудырып, өздерінің меншіктерін арттыра түседі. Ең соңында бұл қызметтің ерекше түрі – кәсіпкерлік қайраткерліктің пайда болуына әкеп соғады.
Кәсіпкерлік дегеніміз – адамдар мен олар бірлестіктердің белсенді,дербес шаруашылық қызметі. Оның көмегімен адамдар тәуеклге бел буып, мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көзін көздейді. Кәсіпкерлік шығармашылық күш – жігерді жүзеге асыруға, экономикалық және ұйымдастыру ісінде тапқырлыққа, жаңашылдыққа байланысты. Кәсіпкерлікті жаңа тұрғыдан түсіндіргенде мынадай екі жағдайға: біріншіден, коммерциялық бағыт-бағдарға, тәуекелге бел буушылық пен дербестікке, бастаған ісінде тапқырлық пен жаңашылдыққа жаңашылдық танытуға ғылыми-техникалық прогреске жетуге тікелей қатысты.
Кәсіпкерлік қабылданған заңға қайшы келмейтін қызметтің қандай да болмасын түрімен айналыса алады. Олар: шаруашылық-өндірістік, сауда – көтерме сату, жаңартпашылық, көрсетілген консультациялық қызметтер және т.б. коммерциялық делдалдық, сол сияқты құнды қағаздар опеациялары.
Ќазаќстан республикасыныњ кєсіпкерлік ќызметтіњ субъектілері мына бола алады:
Ќазаќстанныњ азаматтары ;
Шетел мемлектініњ азаматтары,
Адамдардыњ бірігуі.
Кєсіпкердіњ мєртебесі зањды жєне зањды т±лѓалар мемлекттік тіркеуден µткеннен кеиін к‰шіне енеді.
Ќ±ќыѓы, міндеті жауапкершілігі жєне кєсіпкерлердіњ кепілдіктері ±лттыќ зањдармен реттеледі. Мысалы, ЌР-ныњ зањдарымен ретелетіндер:
кєсіпкерлік ќызметпен аиналысу ќ±ќќыѓы, кєсіпорындар ќ±ру жєне олар ‰шін ќажетті м‰ліктер сатып алу,
кєсіпкерлік саласындаѓы бекітілген шегінді еркін тањдау;
нарыќтыќ монополияжаѓдаында кєсіпкерлер мен кебір тауар
µндірушілердіњ бєсекеге селќос ќарауына жол бермеу.
Кәсіпкерлік туралы теориялык концепция алғашқы рет 1725-1730 жылдары Ричард Кантиллионньщ еңбектерінде баяндалды. Кейінгі 250 жыл шегінде кәсіпкерлік теория әртүрлі ғалымдар мен экономистердін еңбектерінде дамытылды да, олар бірте-бірте кәсіпкерлік — бүл адамның тәуекел мен жаңартпаға деген бейімділігі ғана емес, қорыта келгенде жаңа кәсіпорын күруды біддіретін үғым деген пікірге келді.
Алғашкыда "кәсіпкерлік" термині тәуекел сөзімен, ал кәсіпкердің өзі тауарды өндіру мен өткізуде белгілі бір тәукел мен жауапкершілікті өз мойнына алатын адаммен байланыстырылды. Мысалы, 1725 жылы Кантиллион кәсіпкерлікті, өз мойнына тәуекелді алумен байланыстырды, сонымен қатар ол капитал салушы кәсіпкерлер мен өз еңбегін, ресурстарын қолданушыларды ажыратып отырды Ол кәсіпкерді өзіне өзі жүмыс орнын жасайтын адам ретінде қарастырды. Адамды белгілі бір төлемақы, сыйакы үшін жүмыс істеу қанағаттандырмаса, ол оз ойларын жүзеге асыру жолдарын іздей бастайды, сөйте келе ол кәсіпкерге айналады. Кантиллионның пікірінше, кәсіпкерлердің басты ерекшелігі олардың т±рлаусыз жаәдайларда жүмыс істеулері.