Лекция: 45 сағ. СӨЖ: 45 сағ обсөЖ: 45 сағ Барлық сағат саны: 135 сағ



жүктеу/скачать 1,25 Mb.
бет2/143
Дата08.02.2022
өлшемі1,25 Mb.
#123479
түріЛекция
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   143
Байланысты:
Bakirov.Menedj234

2. Жалпы мєліметтер.

  1. Лектор: аға оқытушы:Бакиров Е.А.

“Экономика”кафедрасы № корпус, кабинет.
Телефон 200
Кафедрада болу уаќыты дейін.
Курсты µткізу уаќыты жєне орны.



№

Аты-жµні.

Курсты µткізу уаќыты, орны

Байланыстырушы мєлімет.

Аудиториялыќ сабаќ

ОБС¤Ж

Телефон

1.

Бакиров.Е.А.

Лекция
Уаќыты______
Ауд №______





Уаќыты______
Ауд №______

Тел:________
Каб:________
Корпус______
















3. Пәннің міндеті:
Менеджменттіњ міндеті- ±йымдаѓы бір ауыздылыќты, к‰ш жігерді ж±мылдыруды жєне ±йым м±ќтажын µтеуді ќамтамасыз ету
Пәннің мақсаты:

Менеджменттіњ маќсаты – менеджердіњ µндіріс барысында атќаратын негізгі функцияларын аныќтап т‰сіндіріп беру.




4. Курстың пререквизиттері және постреквизиттері



№

Пререквизиттер (пәннің алдында міндетті түрде игерілуге қажетті пәндер)

Постреквизиттер (пәннен кейін өткізілетін, осы пәнге сүйенетін пәндер)

1

Экономикалық теория

Маркетинг

2

Қазақстан экономикасы

Қаржы менеджменті



5. ЖҰМЫС ОҚУ ЖОСПАРЫНАН КӨШІРМЕ



Кредит саны

Жалпы сағат саны

Оның ішінде

семестр

қорытынды

лекция

практика

СӨЖ

ОБСӨЖ

3

135

45

-

45

45

3,4-сем

емтихан

6. ОҚУ САБАҚТАРЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ:


Лекция студентке тақырапты игеруде неге назар
аударуына бағыт береді
Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет
Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру,
тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап әдіс – тәсілдерді меңгеруі керек
СӨЖ студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген
тапсырмаларды орындайды, өз бетімен меңгереді


ОБСӨЖ оқытушының бақылауындағы студенттің
өзіндік жұмысы. Материалды сабақ үстінде
оқытушының көмегімен оқып меңгеру. Оқытушы
тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін
тексереді, бақылайды.


7. СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ЕРЕЖЕЛЕР (Rules);

  1. Сабаққа кешікпеу керек.

  2. Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.

  3. Сабаққа іскер киіммен келу керек.

  4. Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.

  5. Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.

  6. Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.



8.Оќу саѓаттарыныњ кредитке сєйкес таќырып бойынша
бµліну кестесі.



№

Тақырыбы және мазмұны

Лекция

ОБСӨЖ

СӨЖ


Экономикалық ғылымдар жүйесіндегі басқару ғылымының ұғымы

1

1

1


Менеджменттің мәні мен қағидалары.

1

1

1


Басқарушы және басқарылушы кіші жүйелер.

1

1

1


Басқарудағы жүйелік тәсілдің негіздері.

1

1

1


Өндірісті басқарудағы жүйелік тәсіл.

1

1

1


Басқару ғылымының қалыптасуы мен дамуы.(эволюциясы)

1

1

1


Басқару ғылымының дамуына маңызды үлес қосқан негізгі тәсілдер.

1

1

1





Қазақстанда менеджменттің қалыптасуы мен дамуының алғы шарттары

1

1

1


Менеджмент және кәсіпкерлік

1

1

1


Ұйым туралы түсінік және оның түрлері.

1

1

1


Менеджмент жүйесіндегі кәсіпкерлік

1

1

1


Ұйымның мақсаттары және олардың классификациясы.

1

1

1


Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы.

1

1

1


Сыртқы орта туралы түсінік.











Басқарудың ұйымдастыру құрылымы туралы түсінік.

1

1

1


Басқарудың ұйымдық-құқықтық нысандары.

1

1

1


Әрекеттестікті ұйымдастыру және өкілеттіктер.

1

1

1


Басқаруды ақпаратпен қамтамасыз ету.

1

1

1


Менеджменттегі коммуникация

1

1

1


Менеджменттегі басқару шешімдері

1

1

1


Шешімдерді қабылдау мен жүзеге асыру кезеңдері.

1

1

1


Экономикалық басқару әдістері

1

1

1


Басқарудың әлеуметтік-психологиялық әдістері

1

1

1


Басқарудың ұйымдастыру - өкімдік әдістері

1

1

1


Қазақстандағы кәсіпкерлікті қолдау концепциялары.

1

1

1


Басқару функциялары.

1

1

1


Ұйымдастыру функциясының мазмұны.

1

1

1


Функцияларды,өкілеттіктерді және жауапкершілікті бөлу.

1

1

1


Жоспарлаудың мазмұны,мақсаты мен міндеттері.

1

1

1


Жоспарлаудың түрлері.

1

1

1


Мотивация туралы түсінік,оның маңызы мен эволюциясы.

1

1

1


Мотивацияның мазмұндық теориясы.

1

1

1


Басқару еңбегін ынталандыру

1

1

1


Менеджмент жүйесіндегі бақылау

1

1

1


Бақылаудың ұйымдастыру формалары.

1

1

1


Топтық динамика және басқару персоналы.

1

1

1


Топтың жұмысына әсерін тигізетін факторлар.

1

1

1


Басшылық: билік,ықпал ету және әріптестік.

1

1

1


Еңбекшілерді басқаруға қатыстыру арқылы ықпал ету.

1

1

1


Лидерлік: басқару стилі мен менеджер имиджі.

1

1

1


Басшылық стилі туралы түсінік және олардың түрлері.

1

1

1


Қайшылық функциялары..

1

1

1


Қайшылық пен күйзеліс арасындағы өзара байланыс.

1

1

1


Кадрлық саясат туралы түсінік.

1

1

1


Персоналды басқару.

1

1

1




Барлығы

45

45

45

Қазақстан Республикасы


Білім және ѓылым Министрлігі

“Сырдария” университеті




“Экономикалық білім” факультеті


“Экономика” кафедрасы

“Менеджмент” пәні бойынша


050509 “Қаржы”, 050508 “Экономика”,
050506 “Есеп және аудит” мамандықтарының студенттері үшін

ЛЕКЦИЯНЫҢ ҚЫСҚАША КУРСЫ


Жетісай-2007 ж


9. Лекция сабақтары


Лекция №1
Тақырыбы: Экономикалық ғылымдар жүйесіндегі басқару ғылымының ұғымы
Жоспары:
1.Басқару ұғымы,қоғамдық жүйедегі басқару салалары және олардың өзара ықпалы.
2.Басқару ғылымының мазмұны.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:
Басқару-адамдардың кәсiптiк қызметi. Бұл қызметтiң мәні –мазмұнын айқындау үшiн оның анықтамасын берейiк. Басқару –бұл ұжымдағы адамдарға және жекелеген адамдарға, олардың бiрлескен жұмыс процесiнде мақсатты жүйелi ықпал ету.
Осы анықтамадан бiрқатар қорытынды жасауға болады. Басқару ең алдымен, ықпал ету, демек мұның өзi сол әрекетке билiк ету қажеттiгiн көрсетедi.
«Мақсаттылық» анықтамасы басқару мiндетiн-ұжымның алдына қойған мақсатына жетуiн қамтамасыз етудi көздейдi. Оның үстiне мақсат қою да басқару мiндетi.
Әрекеттiң осындай мiндетті бiрiздiлiгiн басқару процеci деп атайды. Әр түрлi деңгейде басқару процестерінiң күрделiлiгiне және алуан түрлiлiгiне қарамастан, Д.Н.Бобрышев осы категорияға басқару процесiне біршама жалпылама анықтама бередi. Басқару процесi- бұл шешiмдi шығаруды, қабылдауды қабылдаған шешiмнiң орындалуы жөнiндегi жұмыс барысын үйлеструдi, қабылдаған шешімнiң орындалу барысын бақылауды бірiздiлiкпен жүзеге асыру. Бұл анықтама басқару әрекетiнiң мазмұнын да aшады.
Басқарудын барлық қызметi бiр-бiрiне тығыз байланысты, сонымен қоса, олар бiр-бірiмен сiңiсіп кетедi. Жоғарыда атап көрсетiлгендей баскару қызметiне деген көз қарас және олардын жiктелуі алуан түрлі. «Менеджмент негiздері» кiтабының авторлары(М.Х.Мескон,М. Альбет,Ф.Хедоури)баскару қызметiнiң елеулi түрлерiн шағын категорияларға бөледi. Мұның өзiн қазiргi барлық ұйымдарга қолдануға болады(11). Авторлардың пiкiрiнше басқару процесi олардың өзара байланысты қызметтерiнен: жоспарлаудан, ұйымдастырудан, мативация және бақылаудан тұрады.


Басқару процесінің мазмұны




2. Шешімнің орындалуын ұйымдастыр, қажетті жағдай жаса, міндетті түсіндір


3. Жұмыс барысын үйлестір, пайда болған келіспеушілікті жой

Ақпарат

1. Шешімді шығар және орында –кім, не істеу керектігін айқында






4. Бақылау –қабылданған шешімге сәйкес, мұқият есептеуді негізге алып жұмыс барысының орындалуын өлше.


Басқару функциясы (қызметі)

Жоспарлау. Ұйымдастыру. Мотивация. Бақылау


Лекция №2
Тақырыбы:Менеджменттің мәні мен қағидалары.


Жоспары.


  • Менеджмент туралы түсінік.

  • Менеджмент түрлері.

  • Халықаралық менеджмент



Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:

Қазақстан экономикасының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты біздің сөздік қорымызға “менеджер”, “менеджмент” ұғымдары тез енді. Менеджмент сөзін қазақшаға дәл аударатын болсақ, онда “басқа біреу арқылы өз мақсатына жету” болып табылады. Алайда сөзбе-сөз аудару сөздің түпкі төркінін әрқашанда дәл бере бермейді. Күнделікті тұрмыста менеджмент сөзі белгілі бір ұйымдағы барлық адамдардың қызметіне басшылық етумен шұғылданып, өз мақсатына жетуді білдіреді.


“Менеджмент” ағылшын сөзі, оның түп төркіні гректің “Манус”, яғни “қол, күш” деген сөзінен шығып, алғашқы кезде мал бағу саласында, дәлірек айтқанда, ат тізгінін ұстау, меңгеру шеберлігін білдірген. Кейіннен бұл атақ адам қызметінің саласына ауысып, адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болды.
Ағылшын тіліндегі Оксфордт сөздігінде бұл ұғымға мынадай түсінік беріледі:
а) адамдармен қарым-қатынас жасау әдісі, үлгісі;
ә) билік және басқару өнері;
б) шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды;
в) басқару органы, әкімшілік бөлігі
“Менеджмент негіздері” курсы бойынша студенттерге арналған американдық оқулықта төмендегі анықтама берілген.
“Менеджмент –бұл ұйым мақсаттарына жету үшін адамның материалдық және қаржылық ресурстарды ұтымдылау пайдалану процесі”
Профессор И.Н. Герчикова менеджментті нарық жағдайындағы фирманың кез-келген шаруашылық қызметінде белгілі бір мақсаттарға материалдық және еңбек ресурстарын ұтымды қолданып және менеджменттің экономикалық механизмінің принциптерін, қызметтерін және әдістерін пайдалана отырып қол жеткізуге бағытталған дербес кәсіби қызметтің түрі деп қарастырады. [5,5-бет.]
Беларусь ғалымы Н.И. Кабушкиннің ойынша менеджмент-бұл адамның еңбегін, мінез-құлық мотивін және ой-өрісін қолдана отырып, жеңе білу, қойылған мақсаттарға жете білу туралы ғылым мен өнер.
Ф.М.Русинов пен М.Л. Разу менеджментті ұйымның шаруашылық өміріндегі ұтымды нәтижелерге, материалдық, еңбек, қаржылық, ақпараттық және ұйымдастыру ресурстарын тиімді пайдалану және экономикалық ынталандырудың алуан түрлі принциптерін, қызметтерін, әдістерін қолдану негізінде қол жеткізуге бағытталған кәсіби қызметтің ерекше түрі түсіндіреді.
Э.А. Уткин “Курс менеджмент” еңбегінде менеджментті былайша түсіндіреді: Менеджмент –бұл нарық жағдайындағы кәсіпорынның ұтымды шаруашылық нәтижелерге жету үшін менеджменттің әлеуметтік-экономикалық механизмінің түрлі принуиптері мен қызметтерін ерекше түрі.
А.А. Радугиннің менеджмент түсінігінің неғұрлым қысқаша сипаттамасын қолданылады. Оның пікірінше, менеджмент –бұл әрі өнер, әрі ғылым.
Менеджмент –бұл өндірісті басқару, меңгеру және ұйымдастыру, өндірістің тиімділігін көтеру және пайданы арттыру мақсатында әзірленіп қолданылатын басқарудың принциптерінің, әдістерінің, құралдарының және нысандарының және нысандарының жиынтығы. Мұндай сипаттаманы Вачугов Д.Д. жетекшілік еткен ғалымдар тобы “Основы менеджмента” деген кітапта береді.
Менеджмент саласындағы маман Веснин В.Р. басқару және менеджмент деген түсініктерді ажыратпайды. Менеджмент (мекеме, коммерциялық немесе коммерциялық емес фирмалар мен олардың жекелеген бөлімшелеріне) жетекшілік жасамау.
Біздің ойымызша, бір анықтама екінші бір анықтаманы дамытады, өйткені олардың бәрінен тән ортақ нәрсе - менеджмент –бұл өндірісті басқару принциптерінің, әдістерінің, құралдарының және нышандар жүйесі. Терминологиялық пікір талаптар мен 50-ден астам менеджмент анықтамасының интерпетанциясына тоқталмай-ақ, менеджменттің басқару еңбегінің сипаты мен анықтама бермеген О.С. Виханский мен А.И. наумов дұрыс жасаған.
Кәсіпорын кызметi мақсатының бағыт-бағдарын бiлу мiндеттi түрде қажетi болып саналады.Сонымен қоса осы бағыт бағдарын сипаты алуан түрлi болуы мүмкін, осыған байланысты басқару процесi үш типте өтуi мүмкін.
Бiрiншi тип-мақсатты басқару. Барлық өндiрiстiк және басқадай басқару мiндеттерiн барлық денгейде шешкен кезде мақсатты баскару шешушi рөл атқарады басқарудың мақсаттылығы -кәсіпорынның жалпы мақсаттық, дербес бөлiмшелерiн ұйымдастыру үшiн жiктеу. Бұл принциптi пайдаланған кезде бөлiмшелердiң және ондағы жұмыскерлердiң мақсаты айкындалады, әрбiр басқарушы қызметкерi көне койылған талап туралы нақтылы түсiнiк алады, дербес шешiм қабылдау мүмкіндігi ұлғаяды және жұмыста табысқа жетудi ынталандырады. Мақсатты басқару аса iрi бiр жолғы шараларды мәселен кәсiпорынды қайталап конструкциялау және қайтадан жарақтандыру, жаңа өнiмдi шығаруға көшу, жалгерлiктi немесе кооперацияны енгiзу т.б.шараларды орындау үшiн колданылады.
Баскару процесiн өтуiн екiншi типi- бағдармалық басқару. Мұнда нақты тапсырманы мұкият ойластыру, бөлiмшелердiң жедел әрекетiн және бұл әрекеттердiң бiр-бiрмен байланысын анықтау көзделедi. Осындай тапсырма жиынтығы басқару бағдарламасы болып саналады. Басқару процессiне мұндай типi әдетте өндірстiң курдел мiндеттерiн шешкенде колданылады .
Кәдімгi жоспардан бағдарламаның өзгешелiгi-тапсырманы орындауды басқаруды «Кiдiртпестен» қолға алуға, «Осал тұстарын» анықтауға, ресурстарды қайта бөлуге мүмкiндiк бередi. Бағдарламалық басқару күрделi құрылыста, көп бөлшектi бұйымдар шығаруда, жоспардан тыс және жедел жұмыстарда колдалынады. .[9,16-бет]
Басқару процесiн үшiншi типi-жағдайға карай басқару. Бұл мақсатты айкындалған әрi сирек өзгеретiн,тұрактанған, толық меңгерiлген өндiрiсте колданылады. Мұндағы басты мiндет-туындаған қолайсыз жағдайдан, өндіріс процесіндегі іркілістен шығудың ең қолайлы жолдарын iздестру. Ол үшiн пайда болган ауыкуларда тез, әрi аз шығынмен жоюға мүмкiндік беретіндей шешiм қабылданады.
Атап көрсететiн жайт, практикада баскарудың жоғарыда аталған типтер сол қалпында қолдана бермейдi. Басқару деңгейi алуан түрлi болып келетiн кез келген касiп орында турлi ондiрiстiк мiндет жерде шешкен кезде баскарудын үш тип дербес колдануы да әр түрлi үйлесiмдi қолданылуы да мумкiн .
Мұндай үйлесiмдiлiкке, сонғы жылдары кеңiнен етек алған бағдарламалық, мақсатты басқару – мақсатты жиындық бағдарламаны жасау және жүзеге асыру нақты дәлел болады. Мұнда мақсатты басқарудың да, сондай–ак бағдарламалық –мақсатты басқарудың да элементтерi бар. Бағдарламалық- мақсатты басқару кәсiпорының түбегейлi, негiзгi мiндеттерiн шешу үшiн колдалынылады
Лекция №3
Тақырыбы: Басқарушы және басқарылушы кіші жүйелер.
Жоспары.

  • Нарық экономикасындағы басқару обьектілері.

  • Менеджер және оның функциялары.

  • Басқару мен кәсіпкерліктің өзара байланысы.



Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. Г.С.Смағұлова “Аймақтық экономиканы басқару негіздері” Алматы 2005ж

  4. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  5. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:

Басќаратын жєне басќарылатын кіші ж‰йелерге ±йымдыќ ыќпал ±жымдар мен жекеленген ќызметкерлердіњ ж±мысын тєптіштеу формасында жасалады. Б±л тєптіштеу ±заќ уаќыт єрекет ететін єкімшілік актілердіњ – Жарѓылардыњ , Ережелердіњ, Ќаѓидалардыњ ,Н±сќаулардыњ кµмегімен ж‰зеге асырылады. М±ндай єкімшілік актілер барлыќ кіші ж‰йелердіњ ±йымдыќ ќ±рылымын ныѓайтады жєне барлыќ ќ±рылымдыќ бµлімшелердіњ µзара іс-ќимылыныњ баѓытын , мазм±ныњ, ретін тєптіштейді. Олар ќ±ќыќтыќ сипатта болады жєне тиісті бµлімшелер мен ќызметтердіњ барлыќ ќызметерлері ‰шін міндетті.


¦йымдыќ жаѓынан тєптіштеу дегеніміз – кєсіпорынныњ ќ±рамын, оныњ органдары мен ќызметкерлерініњ функцияларын айќын белгілеуге м‰мкіндік беретін єдіс. Кєсіпорындар туралы зањ єрбір кєсіпорын мен оныњ бµлімшелері жаѓдайыныњ µзіндік ерекшеліктерін ескере алмайды, сондыќтан соѓан жєне µзініњ жоѓарыдаѓы органыныњ ±сынысына с‰йене отырып , єрбір кєсіпорын µндірістіњ ерекшеліктері ескерілетін, µзініњ ±йымдыќ тєптіштеу актілерін єзірлейді. ¦йымдыќ тєптіштеу бµлімшелер немесе адамдар ќызметініњ шектерін , олардыњ функцияларын, ќ±ќыќтарын , µкілеттігін , міндеттерін, жауапкершілігін айќын белгілеуге тиіс.
¦йымдастырушылыќ талдау – пайдаланылмаѓан резервтерді аныќтау ‰шін басќару ж‰йесін зерттеу процесінде ж‰ргізіледі жєне ±йымдастырушылыќ жоспарлау мен жобалаудыњ ќажетті кезењі болып саналады.
Сипаты жаѓынан алѓан ±йымдаструшылыќ талдау ж±мыстыњ ±йымдастырылуын, єдістерін, басќарудыњ, іс ж‰ргізудіњ жєне ќ±жаттар айналымыныњ техникасын , аќпарат тасќынын талдау болып бµлінеді:
Талдау нєтижелеріне баѓа берудіњ формалары бойынша – сан жєне сапа жµніндегі,
µткізілу кезењіне ќарай – ж‰йелі , мерзімді, жоспарлы;
талдау обьектісі бойынша – ќ±рылымдыќ, функционалдыќ;
басќару технологиясы бойынша – пєндік немесе операциялыќ процедуралыќ талдау болып бµлінеді.
¦йымдастырушылыќ талдаудыњ мєні – оныњ дєйекті ж‰ргізілуін талап етеді, сондыќтан оны ж‰зеге асыруды тµмендегідей кезењдерге бµлуге болады.
¦йымдыќ жоспарлау – Жалпы басќару ж‰йесін немесе оныњ кіші ж‰йелерін ±тымды етудіњ аса мањызды єдісі.
‡кімдік ыќпал ету, оныњ маќсаттары мен т‰рлі денгейдегі басќару ж‰йелерінде ж‰зеге асырылу формалары.
¦йымдастырушылыќ ыќпал етудіњ ќаралѓан ‰лгілері басќару процестерін ±йымдастыру ‰шін негіз жасайды.Алайда екініњ бірінде ж±мыстарды орындаудыњ жоспарларынан, тєсілдерінен ауытќу пайда болады,басќару ќ±рылымы ескіріп,оныњ маќсаттарына сай келмей ќалады.
¤кім беріп ыќпал жасау басќару процесіндегі ыќпал етудіњ барлыќ формаларын дамытып, наќтылай т‰седі.¤кім беріп ыќпал жасаудыњ єдістері басќару процесіндегі серпінділікті кµрсетеді. ¤кім беріп ыќпал жасау барлыќ денгейдегі басќаруда болады, біраќ оныњ формалары мен мµлшерін белгілі бір басќару органыныњ міндеттері,оныњ ќ±ќыќтарын аныќтайды.
Шындыѓында µкім беру ќызметі басшыныњ инициативасы бойынша кейде, ‰йлестіруде, ±йымдастыруда, сондай-аќ,µндіріске баќылау жасаѓан кезде обьективтіќажеттілік ретінде пайда болады. ¦йымдастыру денгейі неѓ±рлым жоѓары болса,µкім беру ќызметіде соѓ±рлым азыраќ болаќ.¤кім беру ќызметініњ кµлемі басшылардыњ ќасиеттеріне ,олардыњ инициативвсыныњ ,шеберлігініњ,беделініњ дєрежесіне тікелей байланысты болады.
¤кімдік ыќпалдыњ мазм±нын есепке ала отырып , оныњ ±йымдастырушылыќ ыќпал жасаудыњ барлыќ т‰рлерінен ерекше ететін бірнеше сипатты белгілерін бµліп кµрсетуге болады:

  • µкімдік ыќпал жасау белгілі бір ±йымдастыру ж‰йесіне с‰йенеді.

  • Наќты себебтер туѓызады;

  • Міндетті сипатта болады;

  • Кездейсоќ, сонымен ќатар, т±раќты пайда болып отырады.

¤кімдік ыќпал жасау ењ алдымен µзі ќалыптасатын басќару денгейі, µкімдердіњ формалары (ќаулылыр,б±йрыќтар,н±сќаулар, µкімдер),орындалу мерзімдері мен нєтижелілігі бойынша ерекшеленеді.
Б‰кіл ±йымдастырушылыќ-µкімдік ќызмет ќ±ќыќтыќ шењберде ж‰ргізілп , онда ±йымдастырушылыќ ыќпал етуден гµрі,µкімдік ыќпал жасаудыњ орындалуын тексеруді баќылап отыруды талап ететіні ескеріледі.Баќылаудан кейін єдетте жањадан µкімдік ыќпал жасау ќажет болады,оныњ негізгі маќсаты - µткенде жасалѓан ыќпалды толыќтырып, наќтылай т‰су.
Лекция №4
Тақырыбы.Басқарудағы жүйелік тәсілдің негіздері.


Жоспары.
1.Жүйелер туралы түсінік.
2.Жүйенің жұмыс істеу шарттары.
3.Экономикалық жүйелердің ерекшеліктері.


Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  4. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:
Кең мағынасында алғанда, басқару дегеніміз – қоғамдық ұдаиы өндірісті нысаналы түрде үилестіріп отыру. Басқару табиғатының барлық құбылыстарына тән. Бүкіл аиналадағы дүниеден оның үш компонеттік өлі табиғатты, тірі табиғатты және адам қоғамынбөліп көрсетуге болады. Мұның өзі басқару процестерін былаиша ірі көлемде саралауға мүмкіндік береді: өлі табиғаттағы басқару процестері техникалық жүиелер (техникалық жүиелерді басқару), Ф. Энгельс еңбек құралдарын басқару “заттарды басқару” деген анықтама берген;
- тірі организмдердің (биологиялық жүиелердегі) басқару процестері;

  • қоғамдағы (әлеуметтік жүиедегі) басқару процестері.

“Техникалыќ ж‰йелерді басќару дегеніміз ” – адамныњ кµріну ќатысуынсыз µлі табиѓаттаѓы (станоктармен, механизмдермен) басќару. Б±л ж‰йелермен техникалыќ ѓылымдар айналысады.
“Биологиялыќ ж‰йелерді басќару” – тірі табиѓаттаѓы, биологиялыќ д‰ниедегі басќару. Ол басќару процесіне философиялыќ сипат береді. Басќарудыњ б±л саласы – жаратылыстану ѓылымы зерттейтін таќырып.
“Єлеуметтік (ќоѓамдыќ) ж‰йелерді басќару” дегеніміз – шын мєнінде келгенде, адамдарды басќару. Ќоѓамныњ ењ басты “µндіргіш к‰ші” ретінде адамдар табиѓат пен ќоѓам зањдарын танып, оларды материялдыќ игіліктерді µндіру мен т±тыну прцесінде пайдаланылады. Зерттеу объектілері – єлеуметтік – экономикалыќ ж‰йелер, ал пєні µндірісті басќару ж‰йесі болады. Француз экономисі, “саяси экономия” деген терминніњ авторы Антуан Монкретьенніњ
( шамамен 1575 - 1621) µзі де елдіњ шаруашылыѓын ењ алдымен мемлекеттік басќару объектісі деп ойлаѓан болатын. Басќарудыњ б±л жаѓы – єлеуметтік (ќоѓамдыќ) зерттейтін таќырып. Басты ерекшелігі басќарудыњ нысаналылыѓында, саналы кµзќарас болып табылады.
Б±л ж‰йе: саяси, экономикалыќ рухани, єлеуметтік (єлеуметтік ќатынастар) басќару болып бµлінеді – олар ќоѓамµмірініњ тиісті салаларын кµрсетеді.
Ќоѓам µмірініњ осы салаларын негізге алѓанда, єлеуметтік басќару ‰ш т‰рге: экономикалыќ басќару, єлеуметтік басќару,ќоѓам µмірініњ рухани саласын басќару, т‰рлеріне бµлінеді.
Єлеуметтік – экономикалыќ процестердіњ µздері т±раќты жєне ‰здіксіз болѓандыќтан экономиканы басќару ‰здіксіз сипатталады.
Б±л ж‰йелердіњ факторлары: ењбек бµлінісі, мамандандыру, кооперация, ќоѓам µмірініњ ‰здіксіздігі, нысаналылыќ.
Басќару ол біздіњ айналамыздаѓы д‰ние элеметтерніњ бірі болып табылады. Біраќ басќару процестерін тарихтан тыс жєне басќаруды ж‰зеге асыру саласынан ќол ‰зген деп ќарастыруѓа болмайды.
Басќарудыњ аныќтамалары кµп. Олардыњ кейбіреулері мынадай:
Басќару дегеніміз – ж‰йеніњ жања, сол ж‰йеге арналѓан к‰йге кµшуі (академик Берг);
- Басќару – не істеу тура келетінін жєне м±ны ќайткенде, мейлінше, жаќсы жєне арзан істеуге болатынын білу µнері (Тейлор)
Лекция №5
Тақырыбы..Өндірісті басқарудағы жүйелік тәсіл.
Жоспары.
1.Өндірісті басқару жүйесіндегі басқарудың обьектісі мен субьектісінің ара қатынасы.
2.Үлкен жүйелердің қасиеттері.


Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. Г.С.Смағұлова “Аймақтық экономиканы басқару негіздері” Алматы 2005ж

  4. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  5. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:
«Жүйелiк» анықтамасы дүркiн-дүркiн емес жүйелi, үздіксiз жүзеге асыру қажеттiгiн көрсетедi.
«Жүйелiк» анықтамасы дүркiн-дүркiн емес жүйелi, үздіксiз жүзеге асыру қажеттiгiн көрсетедi.
Басқару процестерiн басқарудың көптеген жүйелерi мен салаларында жүзеге асырады. Кәсiпорындармен мекемелерде, кәсiпорындарды тасымалдау орындарында, т.б. Яғни, адамдар еңбек ететін ұжымның барлығында белгiлi бiр мақсатқа жету үшiн басқaру қызметi бірiншi кезектегi мiндетi болып саналады. Басқару процесi мемлекеттiк деңгейде де, шаруашылық ұйымында да бiрдей жүргiзiледi. Стратегиялық және жедел проблемаларды шешкен кезде ол бiр мақсатты көздейдi, әрине мұндай жағдайда көбiнесе «Стратегиялык басқару», ”жедел басқару” секiлдi терминдердi пайдаланады. Бiрақ мұнда басқару мазмұны өзгермейдi.
Басқару циклi процесс ретiнде қарастырылады, ол «басқару қызмет
деп аталатын басқару жұмысының нақты түрiнен тұрады. Басқару қызметi- басқару жұмысынын нақты түрi, оны жүзеге асыру үшiн арнайы амалдар мен әдiстер, сондай-ақ тиiстi ұйымдық жұмыстар қолданылады.
Әрбiр басқару қызметi процесс болып саналады, өйткенi, бұлар да өзара байланысты әрекеттер сериясынан тұрады. Басқару қызметi барлық қызметтiң жалпы жиынтығы. Басқару қызметiне ғылымның көптеген салаларында ғалымдар зор көңiл бөледi. Кезiнде А.Файоль былайша тұжырымдаған болатын: «Басқару дегенiмiз болжамдау және жоспарлау, ұйымдастыру, жарлық беру, үйлестiру және бақылау». Бұл қызмет басқарудын теориялық категориясы ретiнде әдебиеттерде кеңiнен пайдаланылады, бiрақ бiр жақты емес.
Функция - көп мәндi термин. Философияда бұл екi объектiнiң карым- қатынасы, онда біреуінiң өзгеруi екiншiсiнің өзгеруiне түрткi болады, социологияда- белгiлi бiр әлеуметтік институт немесе жеке әлеуметтік процесс жоғары денгейдегі қоғамдық жүйенiң қажетiн орындайды.
Функция- бұл сонымен қоса әрекет, мiндет жұмыс. Бұл мағынада функция ұғымы басқару кызметiнiң категориясын анықтаған кезде басқару теориясында, сондай-ақ олардың ұйымдастыру жүйесiндегi басқа қызметтерiнде - өндiрiстiк, әлеуметтiк т.б. өзгешелiгiн көрсету үшiн пайдаланылады .
Басқару кызметiнiн өзiндiк өзгешелігi, ерекше мазмұны болады әрi дербес жүзеге асырылуы мумкiн. Оларды кез-келген басқару саласындағы адамдар қызметiне тендестiруге болады. Шындығында, кез келген салада басқару үшiн шешiмдi әзiрлеу және қабылдау, оның орындалуын ұйымдастыру, оның орындау барысын үйлестiру, орындалу нәтижесiн бақылау және де осы деректердiң негiзiнде келесi шешімдi шығару және қабылдау қажет
Лекция №6
Тақырыбы..Басқару ғылымының қалыптасуы мен дамуы.(эволюциясы)
Жлспары.
1.Басқаруды ғылым және зерттеудің дербес саласы ретінде тану.
2.Басқаруды ғылыми пәнге айналдырудың алғы шарттары..


Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. Г.С.Смағұлова “Аймақтық экономиканы басқару негіздері” Алматы 2005ж

  4. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  5. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:
Экономиканы басќару ѓылымыныњ мазм±ны туралы айтќанда, мына ќаѓидаларды атап кµрсету керек: сипатты белгілері – экономикалыќ зањдары, басќару зањдылыќтарын тану мен оны саналы т‰рде пайдалану; басќарушылыќ ыќпал ету процестерініњ ж‰йелілігі мен ‰здіксіздігін ќамтамасыз ету; басќаратын объектілер мен басќару субъектілерін ‰лгілеу µндірісті мемлекеттік, шаруашылыќ ќоѓамдыќ басќарудыњ диалетикалыќ µзара байланыстары.
Басќару дегеніміз – ѓылым єрі µнер, онда объективті нєрсе мен жеке нєрсе ±штасып жатады.
Басќару теориясына талдау жасау жалпылама, жалпы жєне жеке єдістер ж‰йесіне негізделеді. Басќару (µндірісті, ауыл шаруашы ыѓын жєне басќаларын басќару) туралы наќты ѓылымдардан айырмашылыѓы басќару теориясы µзініњ пєніне байланысты жалпы басќарумен байланыстырады. Басќару ѓылымы оныњ єдістерініњ жиынтыѓы болады.
Жалпылама єдіс – диялетикалыќ єдіс. Б‰кіл ќиындыќтарына ќарамастан басќару ќатынастары тек ќана диалетика т±рѓысынан зерттелуі м‰мкін. Басќару ќатынастарын зерттеуге диалетикалыќ кµзќарас танымыныњ талдау мен синтез, индукция гипотеза мен эксперимент, баќылау мен салыстыру жєне басќалары сияќты єдістерімен іске асырылады.
Диалетиканыњ барлыќ зањдары басќаруѓа бар µмірдіњ наќты процестерінде орын алады. Сондыќтан материалистік иалетика µндірісті басќару ѓылымыныњ методологиясы болып табылады.
Єрбір наќты жаѓдайда басќару єдістерін тањдаѓан кезде басќару оргындары мыналарды негізге алады: біріншіден, басќару аппаратыныњ ќызметкерлері ќызметініњ де, тікелей µндіріс процесініњ істейтін ќызметкерлердіњ де ќажеттерін, м‰ддлерін, мотивтерін ескеру; екіншіден, атќарушыларѓа ыќпал етудіњ ќандай єдістерін, ќандай ретпен жєне ќандай араќатынастарда пайдалану екенін аныќтау, атќарушыларѓа алдаѓы кезде ыќпал етуєдістерініњ ыќтимал єсерін м‰мкін болѓан дєрежесінде дєл болжай білу ќажет.
Єдістердіњ жиынтыѓында наќты – тарихы кµзќарас айтарлыќтай орын алады. Ол µндірісті басќару проблемаларыныњ ѓылыми талдау жасаудыњ міндетті талабыболып табылады. Басќару ќатынастары µздеріне єсер ететін фактрлардыњ ыќпалымен даму жєне µзгеру жаѓдайында болатын процестер ретінде зерттелуге тиіс. Б±л басќаруды ќолдану саласыныњ ерекшеліктеріне байланысты.


Лекция №7.
Тақырыбы. Басқару ғылымының дамуына маңызды үлес қосқан негізгі тәсілдер.
Жоспары.
1.Басқарудағы әртүрлі мектептерді бөлу позициясының тәсілі.
2.Ғылыми басқару мектебінің құрылуы мен дамуы,оның негізін салушылар.
3.Басқарудың классикалық және әкімшілік мектебінің негізін салушылар. Басқару ғылымының дамуына маңызды үлес қосқан негізгі тәсілдер.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

  1. а) негізгі.

  2. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  3. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  4. Г.С.Смағұлова “Аймақтық экономиканы басқару негіздері” Алматы 2005ж

  5. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  6. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г



Лекцияның мәтіні:
Менеджмент ғылым ретінде ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында пайда болып, өзінің дамуында бірнеше кезеңі басынан кешірді. Экономикалық әдебиеттерде басқару ойының алғашқы қарқыны “тейлоризм” деген ағыммен байланысты екені айтылады.
Алғаш рет ғылыми менеджмент мектебінің негізін қалаған америка инженері Фредерек Тейлор (1856-1915). Ол өндірісті ғылым тұрғысынан басқаруға болады деген пікір айтты. Кезінде ғажайып жаңалық болған бұл құбылысты ол кейін өзінің еңбектерінде ғылыми жағынан жан-жақты дәлелдеді. Ф.Тейлор кәсіпорынды басқару ісін өнер ретінде қарастыра келіп менеджер “нені жасауды дәл білуі және соны арзан, әлі ең тиімді тәсілмен қалай жасауға болатынын” зерттеу нысаны етті. Ф.Тейлор басқару ісін тек кәсіпорын деңгейінде ұйымдастыруды қарастырды. Оның теориясын Гаррингтон Эмерсон (1853-1931), Генри Форд (1863-1947), Френк Гилберт (1868-1919), Лилиан Гилберт (1861-1919) т.б. өздерінің ғылыми еңбектерінде одан әрі дамытты. [9.7-бет]
Классик үлгідегі (әкімшілік) мектептің өкілдері Анри Файоль, Линдал Урвик , Джеймс Муни, А.К. Райли басқарудың әмбебап принциптерін ойластырды. Сондай мектептің негізін салушы француз ғалымы Анри Файоль (1841-1925) практикалық тәжірибебені жинақтау негізінде мынадай қортындыға келді: “басқару-кәсіпорынның мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып, оны белгілі бір мақсатта жетелеу”. Ол сондай-ақ, мемлекеттік басқару ісін ғылым жолымен ұйымдастырудың принциптерін қолдану мүмкін екендігінше алғаш рет ой жүгіртті.
Бихевиористік (мінез-құлық) мектебі ХХ ғасырдың 20-шы жылдардың аяғы мен 50-шы жылдардың басында қарқын белең алды. Бұл бағыт психология мен социология ғылымдарын басқару жүйесінде қолданумен айналысты. Бұл мектептің негізін қалаушылардың бірі американ экономисі – Элтон Мейо (1880-1949) болды. Осы ілім формалдық емес басқаруды ұйымдастыру міндеттерін, еңбек өнімділігін өсіруді ынталандырудың жаңа әдісін ендіруді ұсынды: қызметкердің ағартушылықпен айналысуын, өндіріс салалары мен еңбекті гуманизациялауды шешуде топтық демократиялық тәсілдерді қолданды. Американдық зерттеушілер де Мери Паркер Фоллет (1868 – 1993), Абрахам Маслоу (1908-1970) бихевиористік (мінез-құлық) мектептің өкілдері болып табылады.
Басқарушылық ойдың жаңа даму дәуірі (1950-1960) қазіргі сандық әдіс негізінде басқаруда математика мен компьютерді қолдану арқылы шешумен байланысты. Сөйтіп “басқару ғылыми немесе сандық ықпал” мектебі өмірге келді. Бұл мектептің негізгі өкілдері: американдық ғалымдар С.Черчмен Джеймс Марч, Герберт Саймон, Райт Джей Форрестер, Х.Райфа.
ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында менеджментте жаңа бағыт қалыптасты. Ол “ситуациялық әдіс” деп аталды. Әр түрлі жағдайды қарастырудың басты ерекшелігі әрбір ұйымдық-басқарушылық мәселені шешуді нақты қалыптасқан жағдайымен байланыстыруды талап етеді. Өзінің зерттеуінің негізіне бұл мектеп кәсіпорын, ұйымның жұмыстарын қарастыруын, олардың белгілі нақты жағдайда жұмыс атқаруын ескереді. Осы кәсіпорынның қызмет жасауына қандай ішкі және сыртқы факторлардың ықпалы бар және осы бірнеше варианттардан, мүмкін шешімнің біреуі қабылданып, қалыптасқан мәселенің бір ғана шешімі алынады.
Басқару теориясының “классикалық мектебі” мыналардың әсерінен қалыптасты: ұйымдар санының өсуі, тауар мен қызмет көрсету нарығының өсуі, бірінші дүниежүзілік соғыс, 1929-1933 жылғы дағдарыс және постиндустриалды революцияның басталуы.
Бихевиористік (міне-құлық) мектебі пайда болуы кәсіподақтың өсуі әсерімен түсіндіріледі, дайындығы жақсы менеджерлерге сұраным екінші дүние жүзілік соғыстың нәтижесінде қалыптасқан жағдайымен байланысты.
“Басқару ғылыми” мектебінің дамуы корпорация, концерн, концерн-конгломераттар көлемі өсуі әсерімен, “қырғи-қабақ соғыс” өндірістің құлдырауымен түсіндіріледі.
“Ситуациялық тәсіл” мектебінің пайда болуы экономика мүмкіндіктерінің ұлғаюы әсерімен, елдер арасындағы ғарыштық, бақталастық, жоғарғы технологиялық өнімнің өмірге келуі, азаматтық құқық күресінің өсуі, жоғарғы біліктілікті талап ететін мамандықтардың өсуімен байланыстырылады.
Басқарушылық ойлар жетістігін қолдану практикасында көптеген елдерде басқару моделінің өзіндің ұлттық ерекшелігі пайда болды. Қазіргі кезде басқарудың –американдық, жапондық, арабтық және батыс еуропалық мектептері қалыптасты. [9,9-бет]


Лекция №8
Тақырыбы.. Қазақстанда менеджменттің қалыптасуы мен дамуының алғы шарттары
Жоспары.
1.Қазақстанда нарықтық қарым-қатынастарға өтудің негізгі бағыттары.
2.Менеджменттің орны мен ролі
3.Қазақстандағы кәсіпкерліктің мазмұны мен негізгі ерекшеліктері.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

Лекцияның мәтіні:
Қазіргі жағдайда біздің еліміздің тұрақты дамуының басымды бағыты Қазақстан экономикасында қазіргі менеджментті қолдану жөнінде теориялық тұжырымдама жасақтау болып табылады. Менеджментті қоғамдық мәнділігі біздің ХХ ғасырдың 30-шы жылдары сезілді. Қазақстанның жоғары оқу орындарында менеджмент 1992 жылдан яғни нарықтық экономикаға көшу сәтінен бастап оқытылады. Мемлекетте дүние жүзілік білім стандарттарына жауап беретін менеджмент саласы бойынша мамандар дайындау жөнінде жұмыс басталды. Қазіргі кезде білім мен кадрларды кәсіби дайындау мемлекеттің экономикалық стратегиясының құрамды элементтері болып табылады.
Қазақстанда менеджмент пәні бойынша алғашқы қазақша оқулық профессор К.ғ. Ахметовтың “Менеджмент негіздері” (1993ж) кітабы болып есептелінеді. Біздің пікірімізше, ол қазақстандық менеджмент мектебінің негізін қалаушылардың бірі болып табылады. Біздің отандастарымыздың арасынан “Менеджмент негіздері” (1994ж), “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” (2001ж) жұмыстарының авторы К.Б. Бердалиевті де атауға болады. Осы еңбектерінде ол қазақстандық кәсіпорындарды басқару ерекшеліктерін мазмұндады.
Қазақстанда кадр менеджментінің мәселелерін алғаш рет қарағандылық ғалым Каренов Р.С зерттеді. Одан басқа “Өндірістік менеджмент” (1996ж), “Инновациялық менеджмент” (1997ж) атты еңбектерінде нарықтық экономикасы жағдайындағы кадрлармен жұмыс жүргізудің отандық тәжірибесін қорытты және біздің еліміздің кәсіпорындарында позитивті шетел тәжірибесін пайдалану жөнінде кейбір пікірлерін ұсынды. Қазақстандық кәсіпорындар тұрғысынан өндірістік менеджменттің теориялық аспектілері Ә.Ә. Әбдірешевтің “Кәсіпорынның өндірістік менеджменті” (2001ж) кітабында келтірілген. Оның еңбегінде стратегияны, жоспарлауды, еңбекті басқаруды дамытудың әдістемелік ұсыныстары көрсетілген. Нарықтық конъюнктура жағдайында қаржы менеджмерінің ролі айтарлықтай өсті. Қаржы менеджментінің мәселелері де Қазақстан ғалымдарының еңбектерінен де көрініс табуда.
Осылайша қазақстандық менеджменттің теориялық сонымен қатар қолданбалы аспектілері зерттелініп жатыр және әрі қарай зерттеуді талап етеді. Менеджмент тарихын білу менеджердің кәсіби білімі мен басқару ойының дағдыларын қалыптастыруда үлкен роль атқарады.
Менеджменттің ғылым ретіндегі құрылымы.

Басқару ісі

Басқару ісі





Басқару экономикасы



Социология және басқару психологиясы

Басқарудағы ұйымдастыру



Биресми басқару



Ғылыми басқару



Ресми басқару



Басқару өнері



Менеджмент ғылым ретінде







Басқару жүйесі



Басқару механизмі

Басқару процесі



Басқаруды жіктеу



Басқаруды интеграциялау






Басқарудың дамуы






Лекция №9


Тақырыбы. Менеджмент және кәсіпкерлік
Жоспары.
1.Өзін-өзі басқару концепциясы реттелінетін нарықтық экономикаға өтудің ғылыми негізі.
2.ҚР қалыптасуы мен дамуының стратегиясы.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
а) негізгі.

  1. К.Бердалиев. “Қазақстан экономикасын басқару негіздері” Алматы 2001ж.

  2. К.Бердалиев, Е.Мырзалиев. “Басқару негіздері” Алматы 2000ж.

  3. Г.С.Смағұлова “Аймақтық экономиканы басқару негіздері” Алматы 2005ж

  4. А. Үмбеталиев, Ғ.Керімбек “Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік” Алматы 2002ж

  5. А.Б.Рахымбаев “Менеджмент” Алматы 2006ж

б). қосымша

  1. К.Бердалиев “Менеджмент теориясы және тәжірибесі” Алматы 2005ж

  2. Н.К. Мамыров “Менеджмент и рыног” Алматы 1998г

  3. Э.Уткин “Управление фирмы” Москва “Анализ” 1998г

  4. Герчикова И.Н. «Менеджмент» Алматы: Экономика,2005



Лекцияның мәтіні:
¤зін-µзі басќару мен µзі-µзі ќаржыландыру т±жырымдамасы.
Республика экономикасын басќару ж‰йесініњ єдістемелік негіздерініњ бірі болып – осы т±жырымдамасы берілген,µзін-µзін басќаруѓа кµшудіњ теориялыќ алѓы шарттарыныњ ж‰йесі саналады.
Т±жырымдамада аныќталѓандай Республиканыњ µзін-µзі басќару ќаѓидасына µтудыі басты маќсаты ретінде экономикалыќ дамуды жеделдету жєне аймаќтардыњ ресурстарды ќолданудаѓы ќ±ќыќтарын дамыту болып табылады. Сондай-аќ т±жырымдама басќарудыњ стратегиялыќ маќсаты,халыќтыњ µмірлік денгейін ќамтамасыз етуді аныќтаѓан.
Аталмыш т±жырымдаманы наќтылы іске асыру басќару саласында µзекті мєселе екенін басщылыќќа ала отырып, елімізде екі зањ жобалары
±сынылды: біріншісі – “Ќазаќстан Республикасындаѓы жергілікті мемлекеттік басќару”екіншісі - “Ќазаќстан Республикасындаѓы жергілікті µзін-µзі басќару туралы”(кырк‰йек –2000ж).

жүктеу/скачать 1,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   143



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет