Лекция 7 Ас қорыту физиологиясы
Ас қорыту мүшелерінің негізгі қызметі
жүктеу/скачать 40,68 Kb.
|
7 лекция нутриент ад
- Бұл бет үшін навигация:
- Асқорыту мүшелерінің қызметі
- Ауыз қуысындағы ас қорыту
- Сілекей бөлу, құрамы мен маңызы.
- Сілекей түзу кезеңдері
- Сілекей бөлу
| Ас қорыту мүшелерінің негізгі қызметі– қоректік заттарды т.м.қ. дейін ыдыратып, ішек қабырғалары арқылы қанға өткізу. Белок → амин қышқылы, көмірсу → глюкоза, май → жоғарғы май қышқылы + глицерин.
Механикалық өңдеу– ауыз қуысында шайнау, сілекеймен шылану. Химиялық өңдеу– АІЖ ферменттерінің көмегімен қоректік заттардың химиялық өзгерістерін шапшаңдатып СО2, H2O, NH3 –қа дейін ыдырауы. Биологиялық өңдеу– қарында және бүйенде алуан түрлі микроорганизмдер ірі азықты тездетіп ыдыратуға көмектеседі. Асқорыту мүшелерінің қызметі: Секрециялық қызметі- ас қорыту жолына түрлі сөлдер бөлетін бездердің жұмысымен байланысты.Қимылдау қызметі– қарын мен ішектің қабырғасындағы етті қабаттың жиырылу-босаңсу арқылы араласып, шайқалып, астың жылжуымен байланысты.Сіңіру қызметі- кілегейлі қабаттың құрылымдық ерекшеліктеріне және арнайы әрекетіне байланысты.Гормон түзу қызметі– ас қорыту жолының кілегейлі қабығындағы арнаулы эндокриндік жасушалар түрлі биологиялық белсенді полипептидтер бөледі.Экскрециялау қызметі– қажетсіз заттарды ағзадан бөліп шығару. Ауыз қуысындағы ас қорыту шайнау арқылы ауыз қуысында 3 жұп сілекей бездері:алқым безі– жақ асты,шықшыт безі -құлақ асты,бұғақ безі– азықтар шыланып, жұту процестерінен өтеді: шайнау процесін сопақша мида орналасқан жүйке орталығы реттейді. Сілекей бөлу, құрамы мен маңызы. Сілекей – сірнелі, шырышты және аралас бездер болып бөлінеді. Сілекей құрамында 99,4-99% су және 0,6-1,0% құрғақ зат болады. Құрғақ бөлігінде – белоктар, муцин, ферменттер амилаза, глюкозидаза, бейорганикалық тұздар, Na, K, Cl, Ca, P элементтері боларды. Иттерде бактерицидтік қасиеті бар белок - лизоцим болады. Сілекей түзу кезеңдері:а) алғашқы өнімдерді түзіп, секрет түйіршіктерін жасау; ә) жасушадан секретті бөлу; б) жасушалардың бастапқы құрылымын қалпына келтіру. 1-сурет. Ас қорыту жүйесі Сілекей бөлу – ауыз қуысындағы сезімтал жүйке ұштарының (механо- және хеморецепторларының қабылданған азық әсерімен тітіркенуінен басталады. Механорецепторлар азықтың консистенциясын, дымқылдығын анықтауға мүмкіндік береді). Хеморецепторлар арқылы мал азықтың дәмін анықтайды. Ауыз қуысынан қозу толқыны үшкіл жүйкенің тілдік тармағы, тіл-жұтқыншақ жүйкесі, кезеген жүйкенің жоғарғы көмейлік тармағы арқылы сопақша мида орналасқан сілекей бөлу орталығына беріледі. Сілекейдің рефлекторлық доға құрамымен бөлінуі 1) Ауыз қуысындағы хемо- және механорецепторлар тағамның түсуімен тітіркенеді және олар тітіркендіргіш әсерінен жүйкелік импульске айналады. 2) Жүйкелік импульс бет, тіл жүйке құрамымен сілекей бөлу орталығына жетеді. 3) Сопақша мида ақпарат түзіліп, талданады. 4) Талданған ақпарат вегетативтік жүйке жүйенің (ВЖЖ) парасимпатикалық немесе симпатикалық бөлімінің жүйке құрамымен сілекей бөлу таралады. 5) Сілекей бөлу келген жүйкелік импульс әсерімен сілекей бөледі (қоймалжың сілекей немесе сұйық сілекей бөлінеді). Сұйық сілекей парасимпатикалық бөлімде қызмет атқарса (мыс: лектор, әншілер), ал қоймалжың сілекей симпатикалық жүйкеде қызмет атқарады (мыс: емтихан кезінде студент қобалжығанда). жүктеу/скачать 40,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|