Лекция мақсаты: Дін анықтамаларын, діннің алғашқы формаларын, алғашқы діни формалардың мәселелерін ашып кӛрсету

Ф-ӘД-001/046

 

 

13- Лекция. Тақырыбы: Дін философиясы  

Лекция  мақсаты:

Дін  анықтамаларын,  діннің  алғашқы  формаларын,  алғашқы  діни 

формалардың мәселелерін ашып кӛрсету

 

Лекция жоспары: 

1.Дін туралы түсінік,  оның құрылымы мен қызметі  

2.Дін және конфессия ұғымдары 

3.Діни ағым және секта ұғымдары 

 

Лекция мәтіні: 

          Дін

 

-  әлемдік  ӛркениеттегі  барлық  қоғамдық  құрылыстарға  тән  тарихи,  саяси-

әлеуметтік, дүниетанымдық және психологиялық құбылыс. Ол ықылым замандардан бері 

адамзатпен  бірге  жасасып  келеді.  Оны  ең  тұжырымды  түрде  Құдай  мен  адамның 

арақатынасы, адамның танымынан тыс күштердің барлығын мойындау және соған илану 

деп анықтауға болады. 

Дін туралы арнайы ғылымды – дінтану дейміз. Дінтану ғылымы дінді теологиялық, 

философиялық-әлеуметтік, биологиялық, психологиялық және этнологиялық (грек тілінде 

ethnos-халық,  logos-ілім)  тұрғылардан  бӛліп  қарастырады. 

Теология

  (кӛне  грек  тілінде 

teos-құдай,  logos-ілім)  немесе 

конфессионалдық

  ілім  (кӛне  грек  тілінде  konfessio  – 

мойындау,  ғибадат  қылу;  белгілі  бір  дінді  мойындайтын  діни  бірлестік)  адам  мен 

Жаратушының,  адам  мен  Абсолюттің,  адам  мен  біздің  түсінігімізден  тыс  күштердің 

қатынасын зерттейді, дінді оның қағидаларының ӛзіне сүйеніп негіздейді. 

Дінді  философиялық-әлеуметтік  тұрғыдан  түсіну  дегеніміз  –  оны  қоғамдық  сана 

мен дүнитанымның нысаны (формасы), діни мәдениет түрінде кӛрінуі, белгілі әлеуметтік 

қызмет атқаратын құбылыс, діни идеология, діни мораль тұрғысынан қарастыру, дін және 

саясат мәселелерін зерттеу. 

Ғылым  дінді  табиғи  инстинкт,  ӛмір  үшін  күрестің  құралы  деп  санайды  және 

―діндарлық генінің‖ болуы ықтимал деген болжам жасайды. Осы мәселелерді зерттеуден 

діннің  биологиялық  анықтамасы  шығады.  Қандай  дінді  алмасақ  та  оның  негізінде 

адамның  сезім  дүниесі  жатыр.  Мұны  психология  ғылымы  зерттейді.  Осыдан  діннің 

психологиялық айқындамасы  шығады. 

Дін  этностардың  оқшаулану  факторларының  бірі  болып  табылады  және  этнос 

мәдениетінің қалыптасуында айтулы роль атқарады. Діннің осы қырын зерттеуден, оның 

этнологиялық анықтамалары шығады.  

Жоғарыда  айтылғандар – дінді ғылыми тұрғыдан танудың тәсілдері. Бірақ, жеке-

жеке  алғанда  дін  деген  не,  ол  қалай  пайда  болды,  хақ  дін  деп  қайсысын  айтамыз,  деген 

тәрізді  сұрақтарға  толық  жауап  бере  алмайды.  Теология  мен  философияның  ӛзі 

кӛзқарастар  қайшылығы  болып  табылады.  Сондықтан  дінді  әлемдегі  құбылыстарды 

қабылдау мен түсіндірудің, әлемді тану мен меңгерудің  ӛзіндік жолы, жеке адамдардың 

және  қоғамның  маңызды  құрамдас  бӛлігі  немесе  мәдени  феномен  тұрғысында  қарстыру 

бізді діннің шын табиғатына бір қадам жуықтата түседі.