Лекция. Тақырыбы: Түркі филологиясының танымдық, тәрбиелік мәні. Жоспары: Тіл тарихын зерттеудің мәні. Жазба ескерткіштерді зерттеудің мәні


III ғасырда ғұндарда 4 тармақ қалыптасты



бет25/36
Дата14.12.2021
өлшемі111,05 Kb.
#126494
түріЛекция
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   36
Байланысты:
turkitanugai kirispe darister

III ғасырда ғұндарда 4 тармақ қалыптасты:

  1. Солтүстік ғұндар «фин - угор» халықтармен араласып кеткен.

  2. Юябань ғұндарда (орта Азия) – Тарбағатай мен Жетісу өлкелерін қоныстанып соның мәдениетінің күшті әсеріне ұшыраған.

  3. Сяньбилік ғұндар – орта ғасырлық түркі және монғол тайпалары қалыптасқан этникалық субстрат. Өз тілдерін ұмытып монғол тілін қабылдаған. Кей ғалымдар Алтай тіл одан болмаған монғол, тунгус – манжур тілдеріне көптеген ортақ элементтер осы ғұндардан ауысты дейді.

  4. Қытайлық ғұндар – ассимиляциялық процеске ұшырап, соның нәтижесінде солтүстік қытайлықтар пайда болған. Ғұндар б.з.д. 300 – 350 ж шамасы Қытайдағы мемлекеттік билікті басып алған. Бұл кез Қытай хроникасында «Бес варвар тайпасы кезеңі» деп аталады.

Ғұн дәуірінде түркі тілдерінің ішінде р – а тілдері, яғни бұрынғы авар, сабыр, бұлғар, чувани тілдерінің ата тегі.З – ш тілдері, яғни оғыз, көне қырғыз, көне ұйғыр және қазіргі оғыз, қыпшақ, қарлұқтардың ата тегінің айырыла бастаған кезі.

Академик Ә. Қайдаров ғұн дәуірінде 4 жәктелген түркі тілдері пайда болды:

1) Бұлғар тобы (бұлғар, хазар, авар). 2) Қырғыз тілі (Енисей Қырғыздар).

3) Якут тілі. 4) Оғыз, қыпшақ, қарлұқ тілдері.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   36




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет