Лекциялық материалдың мазмұны

1.Негізгі ережелерді атаңдар.

2. Мұражай қызметінің әлеуметтік ортасы қандай, сипаттама беру.

Әдебиет: Н-1,2,Қ-2,4,7
№ 10-11. Тақырыбы Мұражайдың жаңа тұжырымдамасын теориялық жағынан негіздеу.

Мақсаты: Мұражайдың жаңа тұжырымдамасын теориялық жағынан қалай негізделетінін түсіндіру

Жоспары

1. Мұражай ісін дамытудың әдістемелік базасы.

2. Мұражайдың жаңа тұжырымдамасы теоретикалық жағынан негіздеу.

Мұражай ісін дамытудың әдістемелік базасы ретіндегі мұражай коммуникациясының теориясы. Мұражайтанудың теоретикалық аппаратын жаңарту, оның тез арада өзгеріп отыратын әлеуметтік-мәдени ахуалға байланысты нақтылы мұрағат ісінің нақтылы қажеттіліктеріне сәйкестендіру барлық әлемдегі мұражайларда болып жатқан жаңғырудың өзекті міндеті болып табылады. Отандық, аймақтық мұражайлардың жүйесі үшін қызмет көрсетудің теоретикалық негіздерін жаңғырту өте маңызды міндет болып саналады. Ұзақ уақыт бойына жасанды түрде оқшаулануға әкеліп соққан Ресейдегі мұражай ісі догматикалық көріністерде білінген мұражай жұмысында анық білінді.

Бүгіндері мұражай тануда пайда болған теоретикалық бос қуыстар жаңа жағдайларда мұражайлардың өз дамуының тұжырымдарын түсіндіріп бере алмауында көрініс табады. Кең ауқымды көріністерде сүйеніші болмайтын қолданбалы мұражайлық зерттеулер мен жұмыстардың тиімділігінің төменділігіне көп дүние байланысты қазірпгі кездегі құрылымдарды жетілдіру және сапалық көрсеткіштермен көзбояушылыққа баруға апарып соғатын мұражай саясатының артықшылығы мен принциптерін әзірлеуде ғылыми алғышарттардың жоқтығымен дәлелденеді. Дұрысында аймақтағы мұражай қызметінің дамуын аталып өткен ұйымдармен өзара байланыссыз көзге елестеу де мүмкін емес. Оның сыртында мұражайлар, аумақтық кешендер мен мұражайлық ұйымдар арасында бұрынғыдан тығыздырақ, ұзақ мерзімді түрлі бағыттағы байланыстар нығая бастайды, олар мұражай саласының шекарасын кеңейтуді сездіретін бірлескен бағдарламалар мен жобалар түрінде көрініс табады. Мұражайлар мен әлеуметтік орындардың тығыз байланысқа түсінуінің арқасында мұражайлардың білім беру қызметінің мәні арта түседі. Статистикалық мәліметтерге жүгілер болсақ барлық әлемдегі мұражайларға келушілердің саны арта түскенін көрсетеді, бірақ мұражай тану үшін мұражай және оның аудиториясының арасындағы қарым-қатынастың сапалық жағынан мәні басым. Мұражайдың әлеуметтік кеңестікке “енуінің” және оның білім беру функцияларының кең түсуін мұражайлық педагогиканың жедел дамумен түсіндіруге болады, ол мұражайлық педагогика мен келуші арасындағы бірлесе қызмет ету мен бірлескен шығармашылықты зерттеуге ерекше көңіл бөледі. Мұражайлық-педагогиканың зерттеулер мұражай мен келушінің арасындағы өзара әсер алуды психологиялық, әлеуметтік және мәдениеттілік тұрғысынан тұтастай түсінуге бағытталады, мұражай кеңістігімен өз бетінше танысуды қарастыратын бағдарламалар мен жобалар әзірлейді, ынтасыз көрумен ғана шектелетін нысандарды орағытын өтуге бағытталған интерактивті экспозициялар мен мұражайлық-педагогикалық әдістемелерді жасайды, оларды жүзеге асыру барысында мұражайға келушілердің қозғалыс маршруттарын таңдап алуға, өзінің жеке ассоциасын түзеуге мүмкіндік туғызады.

Қазіргі заманғы кез-келген түрдегі және бағыттағы мұражайлардың басым аудиториясы болып, мектеп жасына дейінгілерді қосқандағы барлық жастығы балалар болып табылады. Мұражайлық педагогикадағы балалар бағытын дамыту мұражайдың ерекше түрін - Балалар мұражайын жасауға әкелді. Балалар мұражайының сан алуан түрлерін бұл мекемелердің қоршаған ортаға көп арналы және әр деңгейдегі кірігуіне бағытталған.

Мұражай мен қоғамның өзара бірлесе қызмет істеуінің жаңа нысандарын іздестіру және дамытудың нәтижесі болып экомұражайлардың пайда болуы және дамуы болып табылады. Олар ең алдымен жергілікті қоғамдастың үшін, жергілікті күштер тарапынан қолдау көреді. Экомұражайлардың дамуның ресурсы болып нақтылы аумақтағы тұрғындардың әлеуметтік энергиясы және олардың осы жердің айрықша ерекшелігін сақтап қалуға мүдделі болулары көп көмегін тигізеді. Экомұражайлар ашық аспан астындағы мұражйлар секілді қоғамның қажеттілігін зерттеу, келушілерді топтастыру және олармен бірлесе қызмет істеу мәселелерін шешуге талпыныс жасайды, ұзақ мерзімдік мәдени бағдарламаларды әзірлеу мен жүзеге асыруға бағытталған. Бүгіндері мұндай мұражайлардағы экспонаттар мұражайдағы жай ғана заттан гөрі басқаша көріністе болады, олар мағыналық және символикалық (рәміздік) жүкті көтеріп тұруы және олар жасаған кешен немесе коллекция нақтылы орынның, оның мәдениетінің, тарихы мен қоршаған ортасының өзіндік ерекшеклігі бар тарихи құжатына айналады. Экомұражайлар мезетте мұрағат және оқу құралы, сондай-ақ жергілікті тұрғындардың сол уақыттағы өмірінің құрамдас бөлігі болып табылады. Француз мұражай зерттеушісі Жорж Анри Ривьераның пікірі бойынша “бұл мұражайлар жергілікті қауымдастықтың мұрағаттары болып табылады,оларды бейне айнадағыдай өткен кезең мен осыкездің мәселелері, оларды шешудің мүмкіндіктері мен болашағы көрініс табады. Мұндай мұражай бүгіндері қазіргі өмірдің шындығымен мықты байланыста, сондықтан біздің әлемнің өзгешеліктері мен шындығына берік байлануы арқылы, оның бірлігі мен ортақ тамырлары және мәдениет тұрғысынан басымдығын ашып көрсетеді”.

Бақылау сұрағы:

1.Әдістемелік база қандай жағдайда болды?

2. Мұражайдың жаңа тұжырымдамасы теоретикалық жағынан қалай негіздеуге болады?

Әдебиеттер Н-1,2,Қ-2,4,7.
№ 12-13.Тақырыбы Мұражай менеджментінің және маркетингінің дамуы

Мақсаты:Термин сөздерге анықтама беру, олардың мұражай қызметіндегі рөлін көрсету.

Жоспары1.Мұражай менеджментінің және маркетингінің даму концепциясы

2.Мұражай маркетингінің сұрақтары.

Қазіргі кезде мұражай мекемесінің алдында тұрған бір қиыншылық, ол концепцияға ұйымдастырушылық және экономикалық жүйеге арнайы модернизация саласына ену. Бұл мазмұнның негізі мұражай жұмысын басқару және ұйымдастыру үшін қазіргі замани жолдар іздестіру бұл ұғым арнайы әдебиетте «мұражай менеджменті» деп аталады, сол сияқты мұражай мекемесімен қосымша қаражаттық меңгере алушылық, мұражай экономикасы жақсы дамыған елдерде «музей маркетингі» деген атауға ие болды. Осы терминдерді Қазақстан Республикасы да аса кең мағынада қолданып жүр.

Мұражайдың тарихи даму концепциясының ұйымдастыруша-басқарушылық және базарлық аспектілерінің дамуы неден құралған? Немесе басқаша айтқада маркетинг және менеджмент концепциясы қандай болу керек?

Концепция көптеген тапсырмалар негізінен және тапсырмаларды шешу әдістерінен құрылуы мүмкін.

Осы концепция келесідей тапсырмалардан құрылады:

1. 
   Мұражай қызметінде негізінен роционалды қаражатты, интеллектуалды және де тағы басқа ресурстарды тиімді жағынан қолдану.
   
2. 
   Мұражай қызметіне деген сұранысты көтеру.
   
3. 
   Мұражайды қаражаттандыру көлемін көтеру:
   

Б) мемлекеттік емесқаражаттандыру, белгілі бір проектілер т.б есебінен

С) халыққа, мекемелерге және т.б қызмет көрсету арқылы.

4.Ақпараттық қызмет көрсету, мұражайдың бағалы саяси мәдениетін қалыптастыру.

5.Жалпы мұражайды замани талаптарға сай базамен қамтамасыз ету.

Айтылған тапсырмаларға сүйене отырып осы тапсырмадларды заман талабына сай шешу мысалдары келесідей болмақ:

А) Ұйымдастырушылық мекеме құырылымының мекеме құрылымына сәйкес келу принципі.

Б) Бағдарламаның нәтижесіне байланысты қаражаттандыру принципі.

В) Икемді құрылымдар принципі.

Г) Мұражай қызметкердерінің шығармашылық еңбекетерін бағалай алу принципі.

Д) Мұражай штатының ашықтық принципі.

Мұражай маркетингінің сұрақтары.

Соңғы кезде экономиканың қарқынды дамуына байланысты маркетинг ұғымы да өзінің кең ұғымын кеңейтіп келеді. Осыдан бірнеше жыл бұрын мұражай экономикасы тек қана сол мекеменің құызметшілеріне тиімді болса? Ал қазіргі кезде ол сатып алушы қауымға да тиімді болып отыр. Бұл даму мұражай экономикасы үлкен жолға бет алды деген сөз. Мысал ретінде Санк- Петербург Академиясының студенттеріне «Мұражай менеджметні мен маркетингі» курсында Г.П. Бутиков былай деген – маркетингтің негізгі объектісі болып: тауар өнімі мен продукцияның шығару бәсекелетігі, оның шығарушыдан тұтынушыға жетуі, жаңа тауар шығару және қосымша қызмет көрсету болып табылады. Жаңа маркетингтің негізгі және ерекше стратегиясы, мұражайдың қода бар қызметін ары қарай жетілдіру, яғни тұтынушыларға сол қызметтерді дамыған түрде жеткізу. Заманға сай мұражай маркетингі макро және микросегмент стратегиясына негізделуі тиіс. Егер макросегменция мұражай аудиториясын географиялық, психологиялық, биологиялық, демографиялық принциптарға бөлсе, ал микросегменция оның субмәдени жәрежеге бөледі – мектептік, сопрттық, қалалық және т.б

Тағы бір айтып кететін ерекше жағдай мұражай жұмысының концепциясы мен дизайнын тұтынушыларға түсінікті етіп жеткізу. Оларға кең көлемде қызмет көрсету, арқылы ғана мұражай қызыметіне қызықтыруға болады.

Келесі кезең сынау – нәтиже шығару және қателерді көрсету – сынаушы қауымның әсерін толық зерттеу. Бұл зерттеу әр түрлі әдістер арықылы өткізіледі: негізгілері – бақылау, анкета жүргізу, сұхбат, тестілеу және т.б.

Үлкен экономикадағы сияқты, мұражай маркетингінде айтарлықтай кең көлемдегі ұғымдар мен дамутуды көтеру тәсілдері кең емес. Бірақ оған қарамастан мұражайды дамытудың жолында көптеген ұғымдары жеткілікті, жағдайатты талқылау, дамытудың нұсқалары, дұрыс шешім қабылдау. Жалпы айтқанда маркетинг ол – айырбас. Мұражай белгілі бір күш жұмсап еңбек етсе оған айырбас ретінде бір нәрсеге ие болады.

Маркетинг айырбас дей келе, мына сұрақтарға жауап беру керек:

1. 
   Мұражай не ұсынады;
   
2. 
   Кімге;
   
3. 
   Қалай;
   
4. 
   Ол айырбасқа не алады.
   

Белгілі бір мағынада мұражай кеңістікті сатады деп те айтуға болады, өйткені келушілер үшін оны қоршаған орта аса маңызды орын алады. Бұдан басқа мұражай келушілерге мыналарды ұсынады:

1. 
   Көрме және экспозиция
   
2. 
   Бағдарламалар – мысалы, экскурсия, лекция, үйірме және т.б.
   
3. 
   Арнайы ұйымдастырылған концерттер;
   
4. 
   Кітаптарды, каталогтарды, буклеттер, слайдтар, видиокинолар және т.б.
   

Осы айталғандарға нәтиже шығара отырып мұражайды әр адамның мәдениетке деген көзқарасына байланысты түсінеді. Мұражайдың дамуы адамдардың арасыгдағы қарым-қатынасқа, түсіністікке байланысты.

1.Термин сөздерге анықтама беру.(маркетинг, менеджмент т.б.)

2. Мұражай маркетингінің сұрақтары қандай, қандай мәселелерді қарастырады.

Әдебиеттер Н-1,2, Н-6,10,11
№ 14-15.Тақырыбы Мұражайлық іс-әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми-ақпараттық дамуы.

Мақсаты: Мұражайлық іс-әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми-ақпараттық дамуын түсіндіру.

Жоспары

1.Мұражайлық іс - әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми-ақпараттық дамуы.

2.Экспозициялар жүйесінің дамуы.
Мұражайлық қор нақты мұражайдың тұжырымдамасына сай қалыптасады, коллекцияларды кешендеу жинақтың қалыптасу тарихын және қазіргі заманғы мұражайжүргізуді талап ететін түзетулерді, профильдік ғылымдарды және әлеуметтік-мәдени контексті есепке ала отырып жүргізіледі. Қорларды кешендеу тұжырымдамасы догматикалық құжат емес, оның қабылдануы бұл процесті ұзақ уақытқа қатаң мөлшерде шырмауы керек емес. Бұл, керсінше, қорлық іс-әрекет саласының өзін-өзі ұйымдастыруын жеделдетуге арналған эвристикалық жоба, катализатор.Мұражай қорлық кешендеу тұжырымдамасын сараптаулар, “өзін-өзі тану”,олардың рөлін және орнын түсінудің жаңа жолдарын табуға есептелген жоба ретінде жасалады. Мұражай қоры қарым-қатынастың барлық түрінің пәндік, мазмұндық, тақырыптық негізін көрсетеді. Қарым-қатынастық қызымет қазіргі мұражай үшін негізгі болып саналады. Кешендеу тұжырымдамасын жасаған кезде бірінші орында диалог (сұхбаттасу) кері байланыс, мұражайжүргізу рефлексиясы, бірізді анықтау, жинақтау, ғылыми өңдеу, мұражай заттарын жиннаққа енгізу, ақпарат көздерін ғылыми- ақпараттық жүйеге енгізу мәселелері тұрады.

Мұражайшілік ғылыми-ақпараттық жүйе қарым-қатынас айналымына қорларды , сонымен қатар, мұражай заттары туралы ақпаратты толығырақ енгізуге мүмкіндік береді, сонымен қатар мұражай кешенінің сапасын көтереді. Есепке алу және ғылыми түгендеу процесін компьютерлеу біріңғай есептеу алгоритмі түгендеу және мұражайлық заттарды ғылыми бейнелеу негізенде жүреді .

Бұл үлкен мәселені шешпейінше, мұражайдың даму жолдары және сапалық қайта құрулар туралы сөз таластар нәтижесіз болады. Мұражайлық рефлексия мұражайлық қорларды қалыптастыруға арналған. Тұтынушының мұражай коллекциясымен диалог деңгейінде қарым-қатынас жасау процесі әртүрлі интеративтік бағдарламаларға енгізу, әртүрлі жанрлық басылымдар осының барлығы “оқу” деңгейіне байланысты.

Сонымен, кешендеу мақсаты қарым-қатынас арнасы ретінде- анықтау, қабылдау, өңдеу, сұрыптау,жеткізу, қарым-қатынас субьектілеріне ақпарат жеткізу және диалог жүргізу.

Бұл сәтте кешендеудің негізгі, күшті ғылыми-ақпараттық жүйе тек қана өз қорларын ғана емес, үлкен көлемдегі мұражайлық хабарламалар орталығы.

Сонымен, қорларды кешендеу әртүрлі мәдени мәтіндерді таңдау және келесі оқуға жағдайлар жасау. Сондықтан кешендеу тұжырымдамасының негізгі таңдау мәселесі болып табылады.Таңдау мәселесі тікелей қоғамның мұражайға беретін бүгінгі әлеуметтік тапсырысымен байланысты. Әлеуметтік сауалнама қортындылары қоғам сау емес екендігін куәландырады. Өмір сүру деңгейінің төмендеуі, әлеуметтік енжарлық, рухани кедейліктің өсуі, өмірлік мақсаттардың жоғалуы- жалпы елге, аймақтарға тән көрініс жеке адамға деген көзқарас құрғақ іс-шаралар мен көрсеткіштерден маңыздырақ.

Кіші отанға деген құрмет, сүйіспеншілік, жеке бастың маңыздылығы,- бұның бәрі кез-келген коллекцияны кешендеу кезінде біз есте ұстауымыз керек.

Кешендеу кезінде есте ұстайтын нәрселердің бірі, қоғамдағы бағалылықты анықтау, өйткені мұражайлық қарым-қатынасты, әр-түрлі мәдениеттер өзара іс-әрекет институты.

Дәстүрлі емес, академиялық емес тақырып, публицистика, философиялық эсселер, көркем шығармалар жеткілікті мөлшерде күшті нәтиже беруі мүмкін. Кешендеуге толық құқылы мұражай қарым-қатынас қатысушы ретінде келушілер мен аймақ тұрғындарын кешендеуге қатыстыру жаңа және бұрынғы коллекцияларды үгіттеу негізінде жасалады. Бұл жұмыстарға жеке адамдар-коллекционерлер, өлкетанушылар, сонымен қатар басқа да қоғамдық ұйымдар өкілдері де қатыстырылды. Келушілерді мұражай материалдарын интерпретациалауға қатыстыру және де бір өзекті мәселеге арнайы материалдар қорын және экспозициялық-көрмелік сараптамалар алаңдары онда “мұражай серіктері”-оқушылар, жастар, зейнеткерлер- өздерінің көрмелер мен экспозициялар жасаудың өзіндік тәсілдерін жасап көруге мүмкіндік алады.

Мұражай өз жұмысын балалар аудиторияснда белсенді және қызықты жүргізе алады. Осы іс-әрекетті дамыту үшін кешендеу тұжырымдамасына жаңа қалыптасатын және бұрынғы қорларға интерактивті коллекциялар-типтік, илеу, “көпшілік” материалдарын “ойнауға”,жинау және құрастыру болатын енгізу. Біздіңше, негізсіз ұмыт қалған категория-зейнеткерлер. Бұл категория шындығында да өте белсенді, көп және ризашыл. Кешендеу тақырыбы, бұл жерде, әр түрлі болуы мүмкін-“Сағынудан”, мысалы “Қазіргі жастар үлкендердің көзімен”.

Сонымен қатар “Біз-қазіргі заман жастары коллекциясын жас буын өкілдеріне беруге болады. Соңғы кездегі конференциялар, көрмелер мұражай атаулары өз түйсіктерімен мұражайлардың осы бағытта жұмыс істей бастағанын растайды.

Өткен кезеңдегі қорларды сараптау мұражай коллекцияларының аз мөлшерде танылғанын және неғұрлым қазіргі заманғы интерпретациялауды қажет ететінін көрсетті. Мұражайдың иелігіндегі байлық неғұрлым терең, әрқилы көрсетілсе, соғұрлым кейінгі кешендеуді қызығырақ жоспарлауға болады. Бұл процесттер, сөз жоқ, бір-бірімен тығыз байланысты. Жоғарыда кешендеудің нағыз дәстүрлі емес бағыттары көрсетілді. Бірақ дәстүрлі немесе дәстүрлі емес кешендеу, барлығы қосылып аймақтық мәдени-ақпараттық ағымдарға кіретін қорлар жобасының тізбегін құрады. Ғылыми қызметкерлердің міндеті жеке адамның іс-әрекеті арқылы қорлардың тарихты көрсетуін және мәдениетін анықтау, кейіпкерді іздеу, өмірді қабылдау ерекшеліктерін, бейнелерді, кеңістік пен уақыт құрлысын сызу. Салыстыру, біріктіру сәті неғұрлым батырлық болса, біртұтас бейне терең әрі қызықты болады.

2.Экспозицияларды жүиесінің дамуы.

Экспозициялармен жұмыс бар экспозицияларды немесе жаңа іске асатын үлгілерді жетілдіру ғана емес. Әңгіме мұражай қарым-қатынасының бүкіл жүйесін және экспозиялық-көрмелік құрлымын өзгертуде болып тұр, оларды мұражай кешенінің келешектегі дамуы мен мәртебесіне жақындату.

Жаңа экспозицияны жасау тұжырымдамасын жасаған кезде әртүрлі міндеттерді шешуді жолға қою керек.

1. 
   Мұражай аймағындағы кеңестікті игеру.
   
2. 
   Аймақтық және қалалық бағыттағы мұражайларды қатар құру.
   
3. 
   Мұражайдың көрсетілімдік қызметін есепке алу және борынша қолдану.
   
4. 
   Өлкетанудың жаңа түсініктерін қалыптастыру, мыңжылдықта болып жатқан мәдениеттігі және қоғамдық санадағы өзгерістерді көрсету.
   

Экспозициялардың құрлымының күрделігі олардың иерархиясын, өзара байланысын және қызметтерін бөлісуді айқынды. Жекелеген экспозициялар қарым-қатынастың біртұтас жүесіне кіріп, өзара ақпараттар алмасады, оларды кеңітеді және толықтырады. Неғұрлым қолайлысы бірнеше экспозициялық белдеулерқұру, олардың бір орталықта жиналықталуы, немесе, керсінше, одан шығатын негізгі ғимаратты, мұражай кеңестін, қала ішілік және аймақтық мұражай обьектілерін қамту. Экспозициялар жүйесінде әр бөлім өзінің қызметін атқарады. Табиғат бөлімі аймақтың қалыптасу тарихын және, сол арқылы, басқа экспозициялардың фундаментін қалайды. “Археология”- өлкенің өсімдік және жануарлар әлемін көрсетеді.

“Этнография” бөліміне пайдалы қазбалар және өндірістік байлықтар кіреді.

Ең соңғы “Қазіргі заман” бөлімі өлкенің барлық табиғи ресурстарын пайдалануға сүйенеді.

Қарым-қатынастың антропологиялық тұжырымдамалары

табиғиғылымдық экспозицияларға да қатысты. Археологиялық экспозициялар жеке құрылымға, ерекше мұражайға, тек қана өлкенің ерекше ескерткіштеріне байланысты емес, сонымен қатар оның жалпы мұражай үшін маңызына қарай безендіріледі.

“Этнография” бөлімі ерекше түсіндіруге ие болды. Ол тарихтың көлемді бөлігін алады, этнографиялық арнада- шаруашылық дін және фольклор тарихы арқылы беріледі. Егер алдыңғы бөлімдерде басты назар табиғат және археология ескерткіштеріне аударылса, этнографиялық экспозицияларда қайта қалпына келтірілген жекелеген өндіріс кешендері, өлкені игеру және қоныстануға процесінің мінеземелері анықталады. Жекелеген тарихи тақырыптар мәдени тұжырымдарда аңыздық сипат алады. Бұл бірінші кезекте Қостанай қаласының өмірінің алғашқы кезеңіне-жартылай аңыздық кейіпкерлер кезеңіне-негізін салушылар, көтерісшілерге қатысты.

Тарихи этнографиядан кейін экспозицияда қазіргі кезең тұр. Ол да сол сияқты әлеуметтік және мәдени маңызда ашылады. Қазіргі заманғы мәдениет толық, бірақ бұрынғы мәдениет баспалдақтарын көрсету сызбасы бойынша көрсетіледі. Бұл жерде мәселе тек қана кеңестік құрылым қоғамдық өмірде және ұйымдық санадағы архайкалық белгілердің қайта өрлеуіне әкеліп соққандығында емес. Сонымен орталық мұражайлар бөлшектерінің әрқайсысы қайта жөндеу және құрылымдық модельдер, оны оқуды, танып білудің әдістерін кеңейтуге бағыталған. Экспозицияларды дамыту тұжырымдамасы, бұл ретте мәдениеттегі және табиғаттағы қарым-қатынас саласындағы процестерді ғылыми зерттеулер бағдарламасына жақындастырылды.

1.Ғылыми-ақпараттың дамуы қандай деңгейде?

2. Экспозициялар жүйесі қалай дамиды?

Әдебиеттер: Н-1,2 , қ-6,10,11

Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты

Тарих және өнер факультеті

Қазақстан тарихы кафедрасы

Қостанай , 2009

Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты

Тарих және өнер факультеті

Қазақстан тарихы кафедрасы

Қостанай , 2009 .

Жоғарғы оқу орнының оқу жоспарына сәйкес, әрбір студент пән бойынша бірнеше өзіндік жұмыстарды жазып өткізуі керек. Өзіндік жұмыстарға арналған тақырыптар топтастырылған.Тақырыптар саны жеткілікті мөлшерде құрастырылған.Тақырыптар тиісті деген әдебиеттердің тізімімен қамтамасыз етілген, дегенмен, соңғы уақыттарда баспадан шыққан жаңа кітаптар тақырыпты ашуға көмектессе, тізімде көрсетілмеген әдебиеттерді де пайдалануға болады.

Студенттер өзіндік жұмысты орындамас бұрын, сабақ жүргізетін ұстаздарынан тиісті кеңестер алуы қажет.Ұстаз тарапынан жасалынған ескертулер мен түзетулерді толықтырып, жұмысты көрсетілген уақытта тапсыру.

Пән бойынша студенттер мына жұмыс түрлерін жүргізеді:

1. 
   Семинар сабақтарына дайындалу;
   
2. 
   Пән бойынша емтиханға дайындалу.
   

Тақырып бойынша шолу дайындау – яғни 1-2 параққа әдебиетке қысқа шолу жасау, оған Интернеттың ақпарат ресурстары және баспасөздің қосымша материалдары кіреді.

Глоссарий – қазақ және орыс тілдеріндегі терминдердің қысқа түсіндірілуі (шетел тілге аударылуы мүмкін); тапсырылған тақырып бойынша орындалады.

Семинар – сабақ ретінде студенттердің өздік жұмысының дәстүрлі түрі болып табылады және әр түрлі формаларда да болуы мүмкін, оқытушы оны жүргізу үшін өз авторлық идеясын құрастырады.

Реферат – СӨЖ ең көп кездесетін түрі, белгілі бір тақырып бойынша баяндама ретінде болады, оның ішіне әдебиеттің міндетті тізімі, ғылыми жұмыстың, кітаптың мазмұнының талқылануы кіреді. Одан да қызықты және шығармашылық жұмыс бұл рефератқа оппозиция жасау, яғни қарама-қарсы көзқарас ұсыну, оның барысында студенттерде анализдеу және дискуссияны жүргізу іскерліктері дамиды.

Коллоквиум берілген пән бойынша білім деңгейін және дайындылық деңгейін анықтау үшін көмектеседі, ол сұхбат түрінде болады.

Өздік жұмысқа арналған сұрақтар, оларға берілетін жауаптар терең анализ негізінде болуы керек. Эссені көбінесе үлкен курстарда оқитын студенттерге береді, бұл өзекті әлеуметтік-экономикалық мәселелерге байланысты өз ойларының айтылуы, ол әр түрлі сын жанрларда болады.

Презентация – студент өз презентациясына әр түрлі тақырыпты алуына болады және презентацияда көрсетілген аспектілерге өз көзқарасын білдіреді; презентация келесі критерийлер бойынша бағаланады: тақырыптың ашылуы, тыңдаушылардың қызығушылығын оятты ма, студент берілген мәселеге жауапкершілігімен ат салысты ма.

Нақты оқу жағдайлары – студенттерге көп жай және күрделі жағдайлар беріледі, олар бойынша студенттер сұрақтарға жауап беруі керек немесе мәселеге өз көзқарасын көрсетеді; жақсы дайындалған студенттер өз кейсін жазуы мүмкін.

Қызметтік ойындар студенттерде болашақ мамандықтың іскерліктеріне үйретеді; кейбір ойындарға үй дайындығы немесе кітапханаларда аяқталуы керек.

Топ жобасы топта 3-5 адамнан аспауы керек, әрбір топ өз проектын дайындауы керек.

Жеке жоба – жақсы дайындалған студенттер өз еркімен жасайды; жұмыс тақырыптың өзектілігімен, зерттеушілік сипатымен көзге көрінуі керек; проект қорытыныдысы студенттік конференцияда баяндалуы мүмкін.

- аралық бақылау мен білім деңгейі, пәнді меңгере білуі;

- лекция басында және барысындағы бекіту сұрақтары;

- семинар сабақтарында негізгі түсініктер мен заңдылықтарды игеру;

- семинар (ОБСӨЖ) сабақтарында тәжірибелік тапсырмаларды орындауды игеру.
І. Рейтинг балдарын бақылау бойынша анықтау

№	Қорытынды бақылау түрі	Бақылау түрі	Балл қою
1	емтихан	Қорытынды бақылау	40
		Аралық бақылау	5+5
		Кезекті бақылау	50
		Барлығы	100

Аудиториялық сабақтар төмендегідей анықталады:

лекция – 15 сағат;

семинар – 15 сағат;

барлығы – 30 сағат.
ІІ. Кезекті және аралық бақылау балдарын (30) анықтау:

Семестр бойынша 2 аралық бақылау өткізіліп, олардың әрқайсысына 30 балдан бөлінеді.

- семинар (ОБСӨЖ) сабағында жауап берген кезде

- өте жақсы – 1 балл;

- жақсы – 0,7 балл;

- қанағ. – 0,5 балл;

- қанағатсыз. – минус 0,5 балл

- лекцияға қатысып, конспект болса – 0,2 балл;

- қосымша – 0,3-0,5 балл;

- баяндама – 1,0 балл;

- реферат – 1,5 балл;

- бақылау жұмысы – 0,3 балл;

- глоссарий – 0,2 балл;

- кроссворд құрастыру – 0,3 балл;

- студентік конференцияға дайындық – 1 балл;

- мерзімдік баспасөзге талдау жасау – 0,2 балл;

- лекция, семинар (ОБСӨЖ) сабақтарын қалдырса – 0,5 балл.

Семинар (ОБСӨЖ) сабақтарын қалдырса, студент кесте бойынша сол сабақтарды қатаң түрде өтейді.

Сабақ қалдырған студентке кезекті бақылау жұмысы тапсырған кезде, төменгі жағдайларға назар аудару керек:

• 
  егер студент себеппен сабақ қалдырған болса, оның өтелген сабағының бағалауы төмендемейді, мысалы студент «5» ке жауап берсе, баға сақталады.
  
• 
  егер студент себепсіз сабақ қалдырған болса, оның бағалау коэффициенті төмендейді: берілген тапсырма бір аптаның ішінде орындалса – 0,8 балл, келесі аптада орындалса - 0,6 балл, екі аптадан кейін орындалса – 0,4 балл, одан кейінгі орындалған тапсырмалар қабылданбайды.
  

1. Бақылау жұмысына дайындық.

2. Бақылау тестісіне дайындық.

3. Глоссарийдың түсініктерімен жұмыс істеу.

-Сабаққа кешікпей қатысу.

-Сабақ үстінде сағыз шайнауға болмайды.

-Сабақ үстінде газет-журнал оқымау.

-Сабақ үстінде айнаға қарамау. (қыз балалар)

-Сабақ үстінде артық сөйлемеу.

-Сабақ үстінде ұялы телефонды сөндіру.

-Сабаққа тиісті киіммен келу.

-Қалдырған сабақ тапсырмаларының қарызын өтеу.(сабақтан тыс уақытта)

-Берілген тапсырма орындалмаса, қорытынды балыңыз кемиді.

-Оқу процесіне белсенді қатысу.

-Бағалау саясаты обьективтік принциптерді икемді жоғары саралауда негізделеді.

-Әрбір сабаққа міндетті дайындық:

-Берілген тапсырмаларды оқып меңгеру.

-Барлық тапсырмалар уақытылы қойылған мерзімінде орындалуға тиіс.
Бақылау түрі мен формасына қарай балл қою:

1 ескерту. Семестр қорытындысы бойынша тиісті баға алып, 30 балл жинаған студент емтиханға жіберіледі. Емтихандағы тиісті баға 20 балл.

2 ескерту. Қалдырылған практикалық сабақтар орындалған жұмысты қорғау арқылы өтеледі.

Аралық бақылау сұрақтарының тапсырмалары
1 бақылау сұрақтары. Тест жұмысы.

1.Көне заттарды, ескерткіштерді іздеп табу мақсатында жер қыртысын қопарып істейтін жұмыстар, сондай-ақ жұмыстар жүргізілетін жер

2. Әлемдік мәдениет тарихындағы ірі мұражай қалай аталады?

3. Адамның шығармашылық қызметінің белгілі туындылары немесе материалдық мәдениеттің ескерткіштері сақталатын ғылыми-ағарту мекемесі қалай аталады?

4. Өнер туындыларын жұртшылыққа көрсету үшін қойылатын арнайы жабдықталған орын қалай аталады?

5. Арнайы шақырылған меймандар қатысатын, көрменің салтанатты ашылуы қалай аталады?

6. Көрмеге, мұражайға немесе галереяға, экспонажға қойып, көпшілікке ұсынған сұңғат, кескіндеме, мүсін, сәнді өнер туындысы?

7. Мұражайда және көрмелерде белгілі бір хронологиялық, тақырыптық т.б. жүйеде орналастырылған жәдігерлер қалай аталады?

8. Мұражай коммуникациясының актылы сызбанұсқасы.

9. Әліби Жангелдиннің мұражайы қандай сипатта жасалған?

10. Мәдениет ескерткіштерін қалпына келтірумен айналысатын адамды қалай атайды?

11. Торғайдағы А.Байтұрсынов пен М.Дулатов атындағы мұражай қай жылы ашылды?

12. Шақшақ Жәнібек тарханның мұражайы қашан ашылды?

13.Петроглиф дегеніміз?

14. Тастарда және басқа заттарда салынған көне жазулар қалай аталды?

15. Муляж дегеніміз не?

16. Табиғи түпнұсқадан жылдам салынған сурет қалай аталады?

17. Түпнұсқадан орындалған сурет, мүсін, әдетте үлкен туындының белгілі бір бөлшегі қалай аталады?

18. Желісі және өрнекті композициясы бар түксіз қабырға кілем қалай аталады?

19. Картиналарға, кескіндеме туындыларына, фотографияларға жақтау жасау үшін қажетті тегіс ағаш тақтай, пластина қалай аталады?

20. Жаңа экспозицияны жасау тұжырымдамасын дайындаған кезде қандай міндет шешілуі тиіс

21. Экспозиялар жүйесінде бір бірімен байланысты қандай бөлімдер өз қызметтерін атқарады

22. Аймақтың қалыптасу тарихын және сол арқылы басқа экспозициялардың фундаментін қалайтын экспозиция жүйесінің бір бөлімі

23. Жаңа экспозицияны жасау тұжырымдамасын дайындаған кезде қандай міндет шешілуі тиіс.

24.Қай қалада 1930 жылы бүкіл Ресейлік мұражай съезі өтті:

25.Орталық мемлекеттік мұражайы нешінші жылы ҚР Орталық мұражайы деп аталды:

26.Тұңғыш ҚР. Президент мұражайы қай қалада орналасқан

27.Қазіргі мұражайлар қызметінің ең маңызды өлшемдерінің бірі

28.Мұражайдың жаңа түрлері қай ғасырдан бастап кеңінен тарай бастады

29.Мұражай ісін дамытудың әдістемелік базасы

30.Мұражайлар мен әлеуметтік орындардың тығыз байланысқа түсуінің арқасында мұражайдың қандай қызметінің мәні арта түсті
2 аралық бақылау сұрақтарының тапсырмасы.

Тест жұмысы

1.Мұражайды дамыту бағыттарын жүзеге асыру механизмі

2.Қоғамның жалпы білім деңгейінің артуына байланысты мұражай қандай жетістіктерге жетті

3.Астанадағы жазу тарихы мұражайы қай жылы ашылды

4.Қашан Қазақстан өлкетану мұражайы толығымен Алматы қаласына көшіп келді

5.Орталық мемлекеттік мұражай негізін қай қалада қалады

6.Мұражай күні қай күн болып есептеледі

7.«Эрмитаж» француз сөзінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді

8.Мұражай қазақ жерінде қашан пайда болды

9. Өлкемізде бірінші болып өлкетану мұражайы қашан ашылды

10.«КСРО дағы мұражай қоры туралы ереже» қашан қабылданды

11.Мұражайды фольклорлық этнографиямен тығыз байланыстырған академик кім?

12.Мұражай ісінің XX конференциясы 2000 жылы қандай қалада өтті?

13.1913 жылы Қазақстанда неше мұражай болды

14. «Қазақстан мұражайлары» журналы қай уақытта шықты

15.Орынбор губерниялық мұражайы қай жылы ашылды

16.ҚР.Тұңғыш Президентінің мұражайын құру туралы қаулы қай жылы қабылданды

17.Реставрация дегеніміз не?

18.Нумизматикалық материалдар

19.Қай жылы Қостанай облыстық тарихи-өлкетану мұражайы республика бойынша 1 орынға ие болды

20.Рудный қаласында тарихи өлкетану мұражайы қай жылы ашылды

Қостанай қаласында тың терушілерге арналған ескерткіш қай жылы ашылды

21.Қостанайда Ы. Алтынсарин атындағы мемориалды мұражай қай жылы ашылды?

22.Торғайда 1984 жылы қандай мұражай ашылды

23. Муляж дегеніміз не?

24. Табиғи түпнұсқадан жылдам салынған сурет қалай аталады?

25. Түпнұсқадан орындалған сурет, мүсін, әдетте үлкен туындының белгілі бір бөлшегі қалай аталады?

26. Желісі және өрнекті композициясы бар түксіз қабырға кілем қалай аталады?

27. Картиналарға, кескіндеме туындыларына, фотографияларға жақтау жасау үшін қажетті тегіс ағаш тақтай, пластина қалай аталады?

28. Жаңа экспозицияны жасау тұжырымдамасын дайындаған кезде қандай міндет шешілуі тиіс

29. Экспозиялар жүйесінде бір бірімен байланысты қандай бөлімдер өз қызметтерін атқарады

30. Аймақтың қалыптасу тарихын және сол арқылы басқа экспозициялардың фундаментін қалайтын экспозиция жүйесінің бір бөлімі қалай аталады.

Рефераттың көлемі 2 интервал арқылы жазылған 8 баспа беттен кем емес және 20 баспа беттен аз емес болуы керек. Рефераттың мәтіні үш бөлімге бөлінеді: кіріспеге, негізгі бөлімге және қорытындыға. Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, негізгі мәселенің қысқаша сипаттамасының түйіні, жұмыстың мақсаттары мен міндеттері, пайдаланған түп нұсқа деректердің мәнісін айқындау қажет. Негізгі бөлім бір-бірімен байланысты,тізбектелген

1. Мұражай және мұражай қызметінің дамуындағы жаңа тенденциялар.

2.Мұражайлардағы мәдени мұра

3.Орталық мемлекеттік мұражай.(ХХ ғ20-40 жж.)

4.Республикалық, облыстық мұражайлардың қалыптасуы

5.Тарихи-өлкелік мұражайлар ісінің тарихы

6.Мұражайдың жаңа тұжырымдамасын теориялық жағынан негіздеу

7.Мұражай қызметі бағдарламасын жетілдіру

8.Мұражай жұмысын ұйымдастыру, ғылыми және жобалы жүйенің дамуы.

9.Мұражай менеджментінің және маркетингінің дамуы

10.Мұражайлық іс-әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми-ақпараттық дамуы.

11.Экспозициялар жүйесінің дамуы.

12.Мектептік мұражайдың мақсаттары мен қызметі

13.Ресей аймағындағы ғылыми және оқу мұражайларының пайда болуы және қазақ мұражайларының пайда болуына тигізген әсері.

14.Түркістан аумағында жаратылыстану антропология қоғамының қызметтері.

15.Ресей географиялық қоғамының Қазақстан территориясында мұражайлардың пайда болуындағы үлесі.

16 .ҚР президерт мұражайы

17.Жетісу мұражайының қызметі .Пантусовтың үлесі.

18.Қостанай облыстық тарихи - өлкетану мұражайының тарихы.

Ұсынылатын әдебиеттер

Негізгі әдебиет

1.Т.Ю Юренева Музееведение: Учебник для высшей школы.- 2 е изд. М: Академический проект .

2.Музееведения. Музеи исторического профиля: Учеб. Пособие для вузов по спец. История – Под ред.К.Г. Левыкина, В. Хербста М. 1988

3.Странский З. Понимание музееведения // Музееведение. Музеи мира. Сб науч. Трудов / НИИ культуры М. 1991

Қосымша әдебиет

1.Краткий словарь музейных терминов / Музеи и памятники культуры в идейно-воспитательной работе / Сб.науч. трудов /НИИ культуры. М . 1984

2.Гнедовский М.Б Анализ музейной сети и проблема классификации музеев // Музейное дело в СССР. Сб. научн. Трудов /ЦМР М.1985

3.Гнедовский М. Б Современные тенденции развития музейной коммуникации // Музеевдение. Сб научн.трудов /ЦМР М. 1989

4.Динамика социальных функции музеев различных профилей в современных условиях. М. 1986

5.Дукельский В.Ю Памятники истории и культуры в системе музейного предмета // Терминологические проблемы музееведения/ ЦМР. М.1986 .

6.Калугина Т.П Общественная сознание и художественные музеи // Музеи мира М .1991

7.Портер Д. Роль музея как средство коммуникации М. 1983

8.Социальные функции музея: споры о будущем / Музееведение. На пути к музею ХХ1 в. Сб.научн.трудов / НИ культуры. М. 1989

9. ТумановВ.Е Общественные музеи: Современное состояние и перспективы развития // Музеи-культура, общество: сб.научн.трудов/ ЦМР М. 1992

10.Актуальные проблемы фондовой работы музеев Научная обработка музейных предметов. Сб научн.трудов /НИИ культуры М. 1981

11. Инструкция по учету и хранению музейных ценностей находящихся в государственных музеях СССРМ. 1984

12.Қ.Орманов. «Өлкетану тарихи атаулардан басталады»// Ана тілі. №37.2006.

13.Қалқаман Жақып. «Қазағымның бір қонысы Қостанай» //Жас Өркен.Қостанай.

14.А.Мауданов. «Күн сәулелі Қостанайым» 2006ж.

15.Қ.Оспанова. «Мұражай ғасырлар зердесі» //Қостанай таңы. 9 маусым.2006ж.

Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы

№	Пәннің атауы	Ұсынылатын оқу-әдістемелік әдебиет	Кітапханада бары	Қамтамасыз етілу мәселесінің шешілуі.
	Мұражайтану	Т.Ю Юренева Музееведение: Учебник для высшей школы.- 2 е изд. М: Академический проект	Л.Толстой атындағы облыстық кітапхана.	2 экз
		Краткий словарь музейных терминов / Музеи и памятники культуры в идейно-воспитательной работе / Сб.науч. трудов /НИИ культуры. М . 1984	Л.Толстой атындағы облыстық кітапхана.	1экз

жүктеу/скачать 0,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: