Оқу жоспарында-ғы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі
|
Тақырып/ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны
|
Оқу мақсаты
|
1-тоқсан
|
10.1
Молекулалық биология және биохимия
|
Жердегі тіршілік үшін судың маңызы
|
10.4.1.1 - Жердегі тіршілік үшін судың іргелі маңызын түсіндіру
|
Көмірсуларды жіктеу: моносаха-ридтер, дисахаридтер, полисахарид-тер. Химиялық құрылымы. Көмірсу-лардың қасиеті және қызметтері
|
10.4.1.2 - көмірсуларды құрылымы, құрамы және қызметтері бойынша жіктеу
|
Редуцирленетін және редуцирлен-бейтін қанттар. Зертханалық жұмыс «Редуцирленетін және редуцирлен-бейтін қанттардың тотықсыздан-дыру қабілетін зерттеу»
|
10.4.1.3 - редуцирленетін және редуцирленбейтін қанттарды анықтау
|
Липидтердің құрылымдық компо-нен-тері. Майлардың химиялық құрылысы мен қызметтері
|
10.4.1.4 - майлардың химиялық құрылысы мен қызметтерін сипаттау
|
Нәруыздарды құрамы (жай, күрде-лі) және қызметі бойынша жіктеу. Нәруыздардың құрылымдық дең-гейлері мен құрылысы. Нәруыз денатурациясы мен ренатурациясы. Зертханалық жұмыс «Нәруыздар-дың құрылымына әр түрлі жағдай-лардың әсері (температура, pH)»
|
10.4.1.5 - нәруыздарды олардың құрылымы, құрамы, атқаратын қызметтері бойынша жіктеу
|
10.4.1.6 - түрлі жағдайлардың нәруыздар құрылымына әсерін зерттеу
|
Биологиялық нысандарда нәруыздың болуы. Зертханалық жұмыс «биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау»
|
10.4.1.7 - биологиялық нысандарда нәруыздың болуын анықтау
|
Дезоксирибонуклеин қышқылы
құрылысы. Дезоксирибонук-леин қышқылы құрылымы (бірінші және екінші реттік). Дезоксирибо-нуклеин қышқылы молекуласының қызметі
|
10.4.1.8 - дезоксирибонуклеин қышқылы құрылымы мен қызметі арасындағы байланысты орнату
|
Репликация механизмі. Дезоксири-бонуклеин қышқылы. Мезелсон мен Сталь тәжірибесі. Чаргафф ережесі
|
10.4.1.9 - Чаргафф ережелері негізінде дезоксирибонуклеин қышқылы репликациясы үдерісін сипаттау
|
Рибонуклеин қышқылы молекуласының құрылысы мен қызметтері. Матрицалық рибонуклеин қышқылы. Рибосомалық рибонуклеин қышқылы. Транспорттық рибонуклеин қышқылы
|
10.4.1.10 - рибонуклеин қышқылы
типтерінің құрылысы мен қызметтерін ажырату
|
Рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин қышқылы
молекулалары құрылысының ұқсастықтары мен айырмашылықтары
|
10.4.1.11 - рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылысын салыстыру
|
10.1 Жасушалық биология
|
Жасуша органоидтерінің құрылысы мен қызметтерінің ерекшеліктері. Жасушаның негізгі компоненттері: жасуша қабырғасы, плазмалық мембрана, цитоплазма және оның органоидтары (мембранасыз, бірмембраналы және қосмембра-налы). Ядро. Жасушаның негізгі компоненттерінің қызметтері
|
10.4.2.1 - электронды микроскоп арқылы көрінетін жасуша органоидтерінің құрылысы мен қызметтерінің ерекшеліктерін түсіндіру
|
Жасуша мембранасының құрылымы, қасиеттері және қызметтері арасындағы байланыс. Жасуша мембранасының сұйық кристалды моделі. Мембраналық нәруыздардың, фосфолипидтердің, гликопротеиндердің, гликолипид-тердің, холестеролдың қызметі. Зертханалық жұмыс «Жасуша мембранасына әр түрлі жағдайлардың әсері»
|
10.4.2.2 - жасуша мембранасының сұйық кристалды моделін пайдаланып, жасуша мембранасының құрылымы, қасиеттері және қызметтері арасындағы байланысты орнату
|
Бактерия, саңырауқұлақ, өсімдік және жануар жасушаларының құрылым ерекшеліктері мен қызметтері
|
10.4.2.3 - прокариот және эукариот жасушаларының құрылым ерекшеліктері мен қызметтерін салыстыру
|
10.1 Қоректену
|
Ферменттер белсенділігіне әсер ететін факторлар мен жағдайлар: рН; температура; субстрат концентрациясы, фермент ингибитор және активатор.
Зертханалық жұмыс «Ферменттер белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың әсері»
|
10.1.2.1 - әр түрлі жағдайлардың (температура, pH, субстрат пен ингибитор концентрациясы
|
2-тоқсан
|
10.2 Заттардың тасымал-дануы
|
Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылысы мен қыз-меті. Адам гемоглобині мен миогло-бині үшін оттектің диссоциация-лануының қисық сызығы
|
10.1.3.1 - эмбрион мен ересек ағзаның гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының қисық сызығын түсіндіру
|
Беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасының диффузия жылдамдығына әсері. Эритроцит жасушасы беттік аудан мөлшерінің, көлемге қатынасының маңызы.
Зертханалық жұмыс «Жасушаның беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасын анықтау»
|
10.1.3.2 - беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасының мәнін есептеу және олардың заттарды тасымалдауға қатысты маңызын түсіндіру
|
Пассивті тасымалдау механизмі:қарапайым тасымал, мембраналық каналдар арқылы диффузия, жеңілдетілген диффузия.
|
10.1.3.3 - пассивті тасымалдау механизмін түсіндіру
|
10.2 Тыныс алу
|
Аденозинүшфосфаттың (АТФ)құрылысы мен қызметі
|
10.1.4 - аденозинүшфосфаттың құрылысы мен қызметтерін сипаттау
|
Аденозинүшфосфаттың синтезі: глюкозаның анаэробты және аэробты ыдырау кезеңдері
|
10.1.4.2 - анаэробты және аэробты тыныс алу барысындағы аденозинүшфосфаттың синтезін салыстыру
|
Метаболизм түрлері. Энергетикалық алмасу кезеңдері
|
10.1.4.3 - метоболизмнің түрлерін атау;
10.1.4.4 - энергетикалық алмасу кезеңдерін сипаттау
|
Митохондрияның құрылымы мен қызметтері. Митохондрия құры-лымдары мен жасушалық тынысалу үдерістерінің өзара байланысы
|
10.1.4.5 - митохондрия құрылымдары мен жасушалық тынысалу үдерістерінің өзара байланысты орнату
|
Кребс циклі. Циклдің негізгі және аралық қосылыстары мен реакция-ның соңғы өнімдері. Электрондық-тасымалдау тізбегі. Биологиялық жүйелер үшін маңызы
|
10.1.4.6 - Кребс циклін сипаттау
|
10.2 Бөліп шығару
|
Абсорбция және реабсорбция. Зәрдің түзілуі.
|
10.1.5.1 - зәрдің сүзілу (фильтрация) және түзілуі механизмін түсіндіру
|
Су мөлшерін реттеу. Нысана мүшелер. Әсер ету эффектсі. Гипофункция. Гиперфункция
|
10.1.5.2 - су мөлшерін бақылаудағы антидиуретикалық гормонның рөлін түсіндіру
|
Адам денесіндегі қан мен басқа сұйықтықтарды жасанды тазарту. Диализ әсерінің себептері. Диализ әдістері: перитонеальды, гемодиализ
|
10.1.5.3 - диализ механизмін түсіндіру
|
Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі. Диализ және бүйрек трансплан-тациясы. Артықшылықтары мен кемшіліктері
|
10.1.5.4 - бүйрек трансплантациясы мен диализдің артықшылықтары мен кемшіліктерін талқылау
|
3-тоқсан
|
10.3 Жасушалық цикл
|
Митоз. Жасушада митоздың әр түрлі кезеңдерінде жүретін үрдістер. Зертханалық жұмыс «пияз тамыры ұшындағы жасушалардан митоздың белсенділік деңгейін анықтау»
|
10.2.2.1 - дайын микропрепараттар көмегімен митоз фазаларын зерттеу
|
Өсімдіктер мен жануарлардағы гаметогенез. Гаметалар. Гаметогенез кезеңдері. Өсімдіктердегі спорогенез және гаметогенез
|
10.2.2.2 - өсімдіктер мен жануарлардағы гаметалардың қалыптасу ерекшелігін түсіндіру
|
Онкологиялық жаңатүзілулердің пайда болуы. Обыралды жағдайлар-дың туындауына әсер етуші факторлар
|
10.2.2.3 - жасушалардың бақылауға бағынбайтын бөлінуі нәтижесінде обырдың түзілуін түсіндіру
|
Қартаю. Қартаю үрдісі туралы теориялар.
|
10.2.2.4 - қартаю үдерісін түсіндіру
|
10.3
Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылық-тары
|
Модификациялық өзгергіштік. Белгілердің өзгеруіндегі вариациялық қатарлар. Зертханалық жұмыс «Вариациялық қатар мен қисыққа құрылған модификациялық өзгергіштікті зерттеу».
|
10.2.4.1 - модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттеу
|
Белгілердің тұқымқуалауындағы цитологиялық негіздер. Дигибридті будандастыру кезіндегі хромосома-лардың тәуелсіз ажырауы. Жынысқа тіркес тқұым қуалау. Көптік аллельділік. Есептер шығару
|
10.2.4.2 - дигибридті будандастыру; жыныспен тіркескен тұқым қуалау мен көп аллельділіктің цитологиялық негіздерін есептер шығаруда қолдану
|
Тұқымқуалаушылықтың хромосо-малық теориясы. Кроссинговер нәтижесінде белгілердің тұқымқуа-лау заңдылықтарының бұзылуы
|
10.2.4.3 - кроссинговер нәтижесінде белгілердің тұқымқуалау заңдылықтарының бұзылуын түсіндіру
|
Аллельді және аллельді емес ген-дердің өзара әрекеттесуі. Эпистаз. Комплиментарлық. Полимерия
|
10.2.4.4 - аллельді және аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуін салыстыру
|
Хуго де Фризадің мутация теория-сы. Кенеттен және индуцияланған мутация. Нүктелік, хромосомалық, геномдық, ядролық және цитоплаз-малық мутациялар. Модельдеу «Адам хромосомасы жиынтығынан кариограмм құру. Геномдық мутацияны оқып білу»
|
10.2.4.5 - Хуго де Фриздің мутация теориясын, мутагенез себептер, мутагенез себептерін және мутация түрлерін зерттеу
|
Хромосомалар санының ауытқуымен байланысты адамның хромосомдық аурулары.
|
10.2.4.6 - хромосомалар санының ауытқуымен байланысты адамның хромосомдық ауруларын (ауто-сомдық және жыныстық) сипаттау
|
10.3 Эволюциялық даму және селекция негіздері.
Тірі ағзалардың көптүрлілігі
|
Тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланыс. Тұқымқуалайтын өзгергіштік – эволюция негізі. Комбинативтік өзгергіштік, мутациялар. Табиғи сұрыпталу. Тіршілік үшін күрес. Гендер дрейфі. Популяциялық толқындар
|
10.2.6.1 - тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланысты түсіндіру;
10.2.6.2 - эволюция үдерісіне әсер ететін факторларды талдау
|
Эволюцияның дәлелдемелері. Салыстырмалы-анатомиялық. Эмбриологиялық. Палеонтологиялық. Биогеографиялық. Биохимиялық
|
10.2.6.3 - эволюцияның дәлелдемелерін талдау
|
Жер бетінде тіршіліктің қалыптасу кезеңдері
|
10.1.1.1 - Жер бетінде тіршіліктің қалыптасу кезеңдерін және сызбаларын сипаттау
|
Филогенетикалық шежіре ағашы. Кладограммалар. Түсінік «Соңғы әмбебап жалпы ата тек». Модельдеу «Кладограмма құру». Филогенетикалық картның әр түрлі формалары. Кладограммалар мен филогенетикалық ағаштардың айырмашылығы. Кладограммалар мен филогенетикалық ағаштардың эволюциялық маңызы
|
10.1.1.2 - филогенетикалық карталарды (кладограммалар мен филогенетикалық ағаштарды) құру және түсіндіріп беру
|
10.1.1.3 - әр алуан филогенетикалық карталардың (кладограммалар мен филогенетикалық ағаштар) принциптерін салыстыру
|
Түр түзілудің тәсілдері. Түр түзілудің механизмі. Түр түзілудің оқшаулаушы механизмі. Түртүзілу-дегі репродуктивті оқшаулану. Полиплоидия және гибридизация
|
10.2.6.4 - түр түзілудің тәсілдерін атау;
10.2.6.5 - түр түзілудің негізгі механизмдерін жіктеу
|
Селекция әдістері арқылы ауыл шаруашылық өсімдіктері мен жануарлардың қолтұқымдарын жақсарту тәсілдері. Гибридизация (будандастыру). Полиплоидия. Жасанды мутагенез
|
10.2.5.1 - селекция әдістері арқылы ауыл шаруашылық өсімдіктері мен жануарлардың қолтұқымдарын жақсарту тәсілдердің зерттеу
|
Антропогенез кезеңдері. Проантроптар. Архантроптар. Палеоантроптар. Неоантроптар
|
10.2.6.6 - антропогенездің кезеңдерін атау
|
4-тоқсан
|
10.4 Координация және реттеу
|
Жүйке жасушаларының құрылысы. Мембраналық потенциал. Әрекет потенциалы. Әрекет потенциалы-ның инициациясы мен трансмиссия-сы. Нейронның аксон бойымен қозудың берілуі
|
10.1.7.1 - миеленденген нейрон аксонында әрекет потенциалының инициациясы мен трансмиссиясын сипаттау және түсіндіру
|
Рефрактерлық кезең мен оның маңызы. Миелинденген нейрондар-дың артықшылығы. Миелинденген және миелинденбеген нейрондарды салыстыру
|
10.1.7.2 - рефрактерлық кезең мен миелин қабығының маңызын түсіндіру
|
Орталық жүйке жүйесінің құрылысы. Мидың құрылысы мен қызметтері. Жұлынның құрылысы мен
|
10.1.7.3 - жұлын мен мидың құрылысы мен қызметтерін оқып білу
|
Механорецепторлардың түрлері. Пачини денешігі мысалында рецепторлардың тітіркендіргіштің өзгерісіне жауап беру реакциясы
|
10.1.7.4 - механорецепторлардың тітіркендіргіштің өзгерісіне жауап беруін (Пачини денешігі) сипаттау
|
Холинергиялық синапстың құрылы-сы мен қызметі арасындағы байла-ныс. Холинергиялық синапстың мысалында синапстық берілудің механизмі
|
10.1.7.5 - холинергиялық синапстың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты орнату
|
10.4 Қозғалыс
|
Көлденең жолақты бұлшықет ұлпаларының құрылысы. Миофибрилла құрылымы (аймақ, дисклер, саркомерлер, актин, миозин)
|
10.1.6.1 - көлденең жолақты бұлшықеттердің ультрақұрылымын зерттеу
|
Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі. Бұлшықет талшығының Т-жүйесі
|
10.1.6.2 - бұлшықеттің жиырылу механизмін түсіндіру
|
Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшықтарының ортақ қасиеттерін, орналасуы мен құрылысы. Актинге қатысты қаңқа бұлшықет ұлпаларының түрлер
|
10.1.6.3 - жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшық-тарының ортақ қасиеттерін, орналасуы мен құрылысының байланысын орналастыру
|
10.4 Биомедицина және биоинфор-матика
|
Биомеханиканы робототехникада қолдану. Инженерлік биомеханика (экзоқаңқа, робототехника). Медициналық биомеханика (протездеу). Эргометриялық биомеханика (оптимизация). Модельдеу «Жердегі тірі ағзалар қозғалысының биомеханикасын зерттеу»
|
10.4.4.1 - биомеханиканы робототехникада қолдалынуын зерттеу
|
Жүректің өткізгіш жүйесі. Жүрек автоматиясының механизмі. Жүректегі қозудың өту жылдамды-ғы. Жүрек бұлшықеттерінің жиырылғыштығы. Электрокардио-графия, оның диагностикалық маңызы. Модельдеу « Жүректе өтетін электрлік үрдісті зерттеу»
|
10.4.4.2 - электрокардиограмманы қолдана отырып жүрек автоматиясы механизмін түсіндіру
|
10.4 Биотехноло-гия
|
Микроағзаларды өндірісте, ауыл шаруашылығында, медицинада, тұрмыста қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктері
|
10.4.3.1 биотехнологияда қолданылатын тірі ағзалардың артықшылықтары мен кемшіліктерін талқылау
|
Полимеразды тізбекті реакцияны қолдану. Медициналық диагности-калауда, әкелікті негіздеуде, тұлға-ларды дербестендіру медицинасын-да, гендерді клондауда, дезоксири-бонуклеин қышқылы секвенирлеуде мутагенезде полимеразды тізбекті реакцияның маңызы
|
10.4.3.2 - полимеразды тізбекті реакцияның таксономияда, медицинада мен криминалистикада және,маңызын сипаттау
|
Гендік -инженериялық манипуля-циялаудың кезеңдері. Гендік инженерияның маңызы
|
10.4.3.3 - гендік-инженериялық манипуляциялаудың кезеңдерін түсіндіру
|
Гендік модификацияланған ағзаларды қолданудың оң және теріс тұстары. Гендік модификация-ланған ағзаларды қолданудың этикалық сұрақтары
|
10.4.3.4 - гендік модификацияланған ағзаларды қолданудың этикалық сұрақтарын талқылау
|
