Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Жұбанов Қ.
| ы
-мен, бірде ы -сыз жазылуына өзі жол берді », –деді. Сондай-ақ мына сөздердің бірнеше нұсқада жазылуына мүмкіндік жасады дейді: ғана / ғәне / гәне, ішкім / ешкім, шіймай / шыймай / шызбай, кервіш /керпіш /кірпіш, бійбастақ / бейбастақ / бійбастақ / бейбастақ, жәнтік / жәндік, шынара / шінара / шін-ара / ішін-ара / ішінара. С ол сияқты күрделі біріккен сөздерді жазылуы да әртүрлі болды дейді ғалым: жар-ғанат / жар қанат, қол-ғабыс / қол қабыс, жарымес / жәрмес, ійін ағаш / ійінәғаш, жаздыгүні /жаздыкүні / жаздыкүн / жаздыкүн, жазғы тұр / жазғытұрым /жазытұр / жазытұрым, баражатыр / баратыр / барат . 1929 жылғы емледе « тек кірме сөздердің жазылуында ала-құлалық бар, ал төл сөздердің емлесі мінсіз деген пікірлердің дұрыс еместігін осы мысалдардан да көруге болады » дейді ғалым. Емле ережесінің аз болуы емленің мінсіздігін емес, кемшілігін көрсетеді. Ал кірме сөздердің емлесі туралы қазақша жазушылар « шет тілдерден кіретін сөздердің емлесі қазақ тілінің фонетикасы мен морфологиясының осы күнгі заңдарынша болу керек деп, бір әуре болады. Аса бір керек жерлерде ғана болмаса, жаңа сөздердің түбірін бұзбай жазу керек» деп екі әуре болады », – дейді Қ.Жұбанов. Сондай-ақ гөрі/кері шылауының гөрі нұсқасын кодификациялау керек. Өйткені «ол үнемі шығыс жалғауынан кейін қолданылады»деді ғалым. 1935 жылы барма, келгесн, барғансн деп бірге жазуды ұсынады да, енді бір мақаласында қосымша ма, ме- ні бірге, шылау ма, ме -ні бөлек жазуды 176 ескертеді. Сондай-ақ да, де -нің қосымша болғанда сөз түбірімен бірге, шылау болғанда бөлек жазылатынын айырады. Ал мен, бен сөздерін шылау, қосымша екенін айыру қиындығынан бөлек жазуды жөн деп табады. Қос сөздерді дефиспен, тек аппақ, көкпеңбек сөздерін бірге, ал қолма-қол сияқты қосар сөздердің алдыңғы екі сыңарын бірге жазуды ұсынады. Сөйтіп, бүгінгі емле кодификациясының түпнегізі Қ.Жұбанов тұжырымдамаларынан шыққанын көреміз. Бүгінгі емлеміздегі түбірдің морфологиялық, қосымшаның фонетикалық принциппен жазылуы тағы да проф. Қ.Жұбановтың кесімді ұсынысынан шыққанын біреу білсе, біреу біле бермейді. Ғалым Е.Омаровтың кейінгі қазақ емлесі үшін ұсынған қосымшалардың ортақ формасын жазып, түркі халықтарының жазуларын унификациялап аламыз деген пікіріне абайлап қарау керектігін ескерткен. Сондай-ақ қысаң, езулік жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|