Лингвистикадағы ғылыми зерттеу негіздері
Дискурсты зерттеудің әдіс-тәсілдері
жүктеу/скачать 1,24 Mb.
|
| Дискурсты зерттеудің әдіс-тәсілдері
Тіл білімінде ауызекі қатысымды (устная коммуникация) зерттеуге деген қызығушылық болғанмен де, оны зерттеу тек қана өткен ғасырдың 80-ші жылдарында ғана нақты ғылыми сипат алып, адамның коммуникативтік қызметінің ауызша түрі зерттеле бастады. Прагмалингвистиканың дамуымен ғана ауызекі қатысымды зерттеу ғылыми түрде мүмкін болып, ол алдына келесі мақсаттарды қойды: 1) дискурсты, оның түрлерін, тілдік ерекшеліктерін зерттеу; 2) дискурсқа қатысушылардың интенциясын, коммуникативтік стратегиясын және тактикасын анықтау; 3) дискурсқа қатысушы адамдардың әрқайсысының сөйлеу ерекшеліктерін зерттеу; 4) дискурстың лексико-грамматикалық құралдарының семантикалық ерекшеліктерін анықтау. Дискурсты зерттеудің әдіс-тәсілдері әлі толық нақтыланған жоқ. Оның өз объективті себептері бар. Біріншіден, дискурс – үрдіс, бірақ оны белгілі бір кезеңде тоқтатып, талдап, статикалық түрде суреттеуге болады. Дискурсты зерттеп, талдауға алгоритм сай келеді. Бірақ ол алгоритм мәтінді талдаудағы алгоритмнен басқа болуы керек. Өйткені екеуінің зерттеу объектісі екі басқа. Дискурс – коммуниканттардың фонация, кинесика сияқты экстралингвистикалық факторларды ескергендегі сөйлеуінің жиынтығы. Осы факторларды зерттеу үшін – үнді жазатын аппаратура қажет. Екі жақты дискурсты талдаудың алгоритмі төмендегідей болуы мүмкін: 1) қарым-қатынас ситуациясын анықтау; 2) дискурс типін анықтау; 3) дискурс құрылымын анықтау; 4) коммуниканттардың рөлін анықтау; 5) «А» коммуникантының сөйлеудегі семантикалық ерекшеліктері; 6) «В» коммуникантының сөйлеу семантикалық ерекшеліктерін зерттеу; 7) екі коммуниканттың сөйлеу страегиясы мен тактикасының интенциясын анықтау; 8) жалпы дискурстың семантикалық ерекшеліктерін анықтау; дискурстың лексико-граммтикалық аспектісін айқындау. Жалпы дискурсты зерттеуде коммуниканттардың интенциясын, сөйлеуде вербалды және вербалды емес құралдарды қолданудың коммуникативтік стратегиясы мен тактикасын, менталдық ерекшеліктерін есепке алған жөн. жүктеу/скачать 1,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|