Ұлт-азаттық қозғалыстар тарихы пәнінен оқу-әдістемелік кешен

- дәріс. 1917ж. Қазан төңкерісі және Ақпан төңкеріс кезіндегі Қазақстан

жүктеу/скачать 468 Kb. бет 22/46 Дата 07.02.2022 өлшемі 468 Kb. #85986

8- дәріс. 1917ж. Қазан төңкерісі және Ақпан төңкеріс кезіндегі Қазақстан. 1.Қазан төңкерісінің қозғаушы күштері,сипаты, басталуы. 2. Ақпан төңкерісінің қозғаушы күштері,сипаты, басталуы. 3.1917ж Қазан төңкерісі және Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы. Ресейдегі буржуазиялық демократиялық революциясы және Қазақстан (1917ж ақпаннан 25 қазанға дейін) 1917 ақпанда буржуазиялық демократиялық революцияның жеңіп шығуы елдегі тап күшінің арасалмағын күрт өзгертті. Социалистік революцияның жолындағы басты кедергі- самодержевание жойылды. Революцияның негізгі мәселесі-өкімет туралы мәселе-өзінше шешім тапты. Еңбекшілердің инициативасытивасымен пролетариат пен шаруалардың революциялық демократиялық диктатурасының органы жұмысшы, солдат, кейінірек оған қоса шаруалар депудпттарының Советтері пайда болды. Советтердіңбасшылығына еніп кеткен меньшеквиктер мен эсерлердің келісіспаздық саясаты буржуазиялық жағдайын білдіретін қос үкімет дүниеге келді. Уақытша үкімет, сөз жүзінде өзгерістер енгізуге ұмтыламыз дегенмен, іс жүзінде буржуазияның мүддесін көздеп, негізінен бұрынғы ішкі және сыртқы саясатты жалғастырды.1917 жылғы 23-27 ақпанда(8-12мамыр) болған Ақпан буржуазиялық демократиялық революцияның нәтижесінде самодержавание құлалылып, қос үкімет: буржуазиялық диктарурасының органы-Уақытша үкімет пен жұмысшы-шаруалар диктатурасының революциялық-демократиялық органдары-жұмысшы солдат және шаруалар депутаттарының советтері құрылды. Бүкіл елдегідей Қазақстанда буржуакзиялық деморатиялық революция барысында 1917 жыодың наурыз-сәуірде Уақытша үкімет органдарымен бірге Семейде Әулиеатада, Петропавлда,Көкшетауда,Павлодарда,Өскеменде т.б. қалаларда жұмысшы және солдатдепутаттарының советтері және қырғыз депутаттарының Советтері құрылды. Буржуазиялық үкімет самодержеванияның отырықшылық және ұлт саясатын жалғастыра берді. Қазақстанда Жерді күшпен тартып алу, 1916 жылғы көтеріліске қатысушыларды қуғындау жүргізілді. Соғыс алдында экономикалық жағынан нығайтып үлгермеген қоныс аударған деревнялардың шаруашылықтары соғыс жылдарында қатал дағдарыс басынан кешірді. Ол, ең алдымен, кедейлер мен орташаларды немесе барлық шаруашылықтың 4/5 бөлігін қамтыды. Дағдарыс көптеген қазақ шаруаларына да соққы болып тиді. 1,6 млн адам тұратын селолар мен станциялардан 250мың адам армия қатарына алынды. Бұл-еңбекке жарамды ерлердің тең жартысы еді. Бірсыпыра жерлерде егістік жерлердің көлемі күрт азайдй, сөйтіп астық тапшылығы (әсіресе қалаларда және өлкенің Оңтүстік-Батысаймағында). Мұны село буржуазиясы астықтың бағасын көтеруге шебер пайдаланды. Соғыс жайында самодержавиенің бұрыннан да оңып тұрмаған салық саясаты көшпелі және жартылай қазақ шаруаларына өте ауыр соқты. Малды,жемді,киізді жаппай ортаға салу ақша салығының артуы әртүрлі алым-жиымының көбеюі көптеген шаруаларға жұтау қауіпін туғызды. 1917 жылы күзде Қазақстандағы револютциялық процестің дамуында елеулі өзгеріс болды. Петропавлскіде,Семейде,Ақтөбеде,Перовскіде, Қазалыда алғашқы Қызыл гвардия меньшевиктер Советтердің көпшілігіндегі басшылық жұмыстан аластатылады, дербес большевиктік ұйымдар құру басталды. Қазақ халқының Ә.Асылбеков,С.Сейфуллин,Т.Бокин,Т.Рұсқылов, т.б. сияқты адал ұлдары, партия қатарына өтті. Жұмысшыларға,әсіресе теміржолшыларға,шахтерлерге, кеншілерге,майдан шебіндегі қара жұмыстан оралған қазақ жұмысшыларына,ауыл-село кедейлеріне,гарнизондардағы революциялық пиғылдағы солдаттарға арқа сүйген қазақстандық большевиктер жергілікті елдің орталық аудандарындағы еңбекшілердіңазаттық күресін басу үшін казак әскерлері мен өлкедегі әскери бөлімдер негізінде де контрреволюциялық күш құрауына кедергі келтірді. 1917 жыл қыркүйекте-бүкіл Россияда революциялық дағдарыстың шұғыл-пысып жетілген кезі еді. Жұмысшы қозғалысы өкімет билігін пролетраиат қолына алар кезеңге таялды: бүкіл елде ереуіл тоқтамады, көптеген фабрикалар мен заводтарда жұмысшы бақылауы орнатылды, Қызыл гардия айбынды күшке айналды. Петроград пен Москва Советтеріне іле-шала Урал,Донбасс,Сібір,Орта Азия т.б. Советтері де большевиктер жағына шықты. 1917 жылдың күзінде майдан мен тылдағы солдаттар, матростардың негізгі бөлігі пролетариат жағына өтті. Солтүстік-Батыс, Батыс майдандарының, Солтүстік Балтық флотының, Қазан,Сібір, және Түркістан әскери округының әскерлері революцияның сенімді қарулы күшін құрады. Қазақстан территориясында Олар, Черняев, Әулиеата,Петропавл,Семей,Павлодар,Қазалы,Түркістан т.б. гарнизондардың солдаттары Совет өкіметі үшін күресті. Олар Керенскийдің Уақытша үкіметі басшысы бұйрығын орындаудан бас тартқан еді. Елдегі жаңа саяси жағдай жаңа дағдарыстыңтаялғанын көрсетті. жүктеу/скачать 468 Kb. Достарыңызбен бөлісу: