Мағауина Зағия, Шығыс Қазақстан облыстық
Абай атындағы әмбебап кітапханасының
ақпараттық-библиографиялық бөлімінің меңгерушісі
Өр дауысты ақын
Ақын Нұрлыбек Баймұратовтың
туғанына 125 жыл
Қазақ поэзиясы тарихында өзіндік орны бар дарынды тұлғаларымыздың бірі – «Қазақ ССР-ның өнеріне еңбегі сіңген қайраткер» (1939), СССР Жазушылар Одағының мүшесі (1939), орақ тілді, өр дауысты, айтыскер ақын Нұрлыбек Баймұратов.
Ол 1887 жылы 6 желтоқсанда Семей облысы, Бесқарағай ауданы Балапан деген жерде қарапайым шаруа отбасында дүниеге келген. Әкесі Баймұраттың туған жері Павлодар облысы Май ауданы Бозарал-Жалаңаш ауылы.
Ақынның ақын болып қалыптасуына біріншіден өзінің отбасы, екіншіден айналасындағы адамдары, туыстары әсер етеді. Өздігімен оқу жасына жеткеннен кейін қабілет қарымына қарай ізденіп, қазақтың бай ауыз әдебиетін, орыс әдебиетін оқу арқылы білімін кеңейтіп шығып жатады. Он жасқа келген Нұрлыбекке ақындықтың әліппесін үйреткен терең білімді әрі ақын, әнші Ахметшәріп Молдажанов екен. Дарынды баланы қасынан бір елі тастамай ақындық өнердің қыр-сырымен таныстыра бастайды.
Ахметшәріптің оқу тәрбиесінен кейін Бесқарағай ауданының Башкөл ауданында медреседе дәріс алады. Табиғатынан талантты бала Нұрлыбек ғылымға да жүйріктігін танытып, арабша жазу-сызуды білген соң, медреседе ең үздік оқушылардың біріне айналады. Ерекше қабілетті болашақ ақын қисса, дастан, аңыз-ертегі, яғни қазақ ауыз әдебиетінің небір озық үлгілерін іздеп жүріп оқып білімін шыңдай береді. Қолы босаған сәттерде ауылдың татар балаларының қасына еріп музыкалық аспаптарда ойнауды да үйренеді, сөйтіп ауылдың нағыз сал серісіне айналады.
1912 жылы 25 жасында сері жігіт орыстың ауқатты жанұясынан шыққан Евлалия Васильевна Щитинина деген қызына үйленеді. Еріне адал бола білген орыс қызы мұсылман дінін қабылдап, Евлалия атын Балқия деп өзгертеді. Олардың жалғыз ұлы Мансұр да әкесі сияқты ақын болады.
Нұрлыбек ақын мен М.Әуезовтің арасында шығармашылық байланыс 1920 жылдардан басталған. Жазушы М.Әуезов ақынға бағыт-бағдар беріп, шығармашылық жолдарда жетістіктерге жетуіне үлкен көмегін тигізген көрінеді.
Н.Баймұратұлы айтыскер ақын болумен қатар жазба әдебиетінде де өз қолтаңбасын қалдырған. Тұңғыш баспа бетін көрген өзінің тырнақалды шығармасы «Қала сұлуы» поэмасының қағаз бетіне түсуіне көп көмегін тигізген М.Әуезов екенін ырзалықпен айтады.
Достарыңызбен бөлісу: |