Мұқашев Қ. М. 1, Алиева М. Е

Атомдық  мөлшердегі  микробөлшектердің 

толқындық  қасиеттерінің  ашылуы  нəтижесінде 

оларды  сипаттау  үшін  классикалық  механика 

тəсілдерінің  мүлдем  жарамсыз  екендігі  белгілі 

болды. Өйткені микробөлшектердің толқындық 

қасиеттері басым болған жағдайда бөлшек үшін 

траектория  туралы  ұғым  да  өзінің  мағынасын 

жоғалтады.  Траектория  жоқ  жерде  жылдамдық 

та жоқ, жылдамдық жоқ жерде үдеу туралы сөз 

қозғау  да  орынсыз,  ал  үдеу  жоқ  жерде  дина-

миканың екінші заңын қолдануға болатын мате-

риалдық дене де жоқ. Мұндай жағдайда класси-

калық механиканың басты схемасы мен қағида-

ларын  қолдану  мүмкіншілігінің  шектеулі  бо-

луы,  керісінше,  микроəлем  кеңістігіндегі  тол-

қындық  құбылыстар  физикасын  оқыту  дидак-

тикасын  жетілдіру  мүмкіндігін  кеңейте  түседі 

[22].  

Қорыта  келе,  ешбір  бөлшек  өзі  туғызатын 

өрістен ажырамайды жəне əрбір өріс бөлшектің 

қасиеттерін  анықтаушы  құрылымның  туын-

дауына  өзінің  ықпалын  тигізеді.  Бөлшек  пен 

өрістің  осындай  ажырамас  байланысын  мате-

рияның  құрылымындағы,  маңызы  айтарлықтай 

ерекше, дара бола тұрып үзіліссіз қалуының кө-

рінісі  деп  санауға  болады [23]. Материялық 

нысандардың  корпускулалық  жəне  толқындық 

қасиеттерінің  ажырамас  бірлігі  замануи  физи-

каның  іргелі  қайшылықтарының  қатарына  жа-

тады  жəне  микроəлем  кеңістігін  тереңірек 

талдау  барысында  ғана  даралық  пен  үзілісіз-

діктің өзара байланысқан бір процес екендігіне 

көз  жеткізуге  болады.  Микро  өлшемді  нысан-

дардың  бөлшекке  немесе  толқынға  тасымалда-

ну арқылы түрленуі, соған сəйкес тиісті қасиет-

ке  бейімделуі  макроəлемге  алдын-ала  қойыла-

тын шарттарға байланысты. Нəтижесінде, элек-

трондар,  атомдар,  молекулалар,  иондар  мен 

зарядталған  бөлшектер  ағыны  жолындағы 

өлшемдері  жақын  тосқауылдан  өту  үшін  диф-

ракция,  интерференция,  шағылу,  сыну  секілді 

толқындық  заңдылықтарға  бағынуға  міндетті 

болады.