«Мейіргерлік істегі психология және коммуникация негіздері» пәні бойынша студентке арналған
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
«Мейіргерлік істегі психология ж не коммуникация негіздері» п ні
- Бұл бет үшін навигация:
- Сезімнің негізгі сапалары.
| Жағымсыз эмоциялар– адамды әлсіздетіп, іс-әрекетке нұқсан келтіреді. Мысалы, қорқыныш, уайым, қайғы, үмітсіздену т.б.
Сезімдер туралы ұғым. Адам қабылдағанына (көргеніне, есіткеніне), істеген ісіне, ойлағанына, арманына немқұрайлы қарамайды. Заттардың, адамдардың, әрекеттердің, оқиғалардың біреуі бізді қуантса, екінші бірі мұңайтады, ал үшіншісі ашу шақырып, зығырданыңды қайнататын жағдайға жеткізеді. Алға қойған мақсатқа жету жолында әр адам өмір сүре, еңбек ете, күресе отырып, көптеген әсерлерді бастан кешіреді.Өзінің танып, білгеніне және істеген ісіне адам қатынасының әсерлері сезім (немесе эмоция) деп аталады. Сезім көзі - өзіміз қабылдайтын, айналысатын заттардың және құбылыстардың сапалары туғызатын қажеттіліктер, талап-тілектер. Біздің іс-әрекеттеріміз оның жетістігі мен кемшіліктері де сезім туғызады. Тұрмыста жай «түйсіну», «сезіну» деген ұғымдар араласып жүреді. Сезім барлық психикалық процестермен өзара байланысты, көбінесе сол процестер сезімді туғызады, ал сезім оларға өз тарапынан ықпал жасайды. Сезім көзінің бірі – түйсік, ал түйсіктің өзі біздің ықпалымызбен жиі өзгеріп тұрады. Көңіл-күйіне қарай адам бір затты әртүрлі қабылдайды. Адам – қоғамдық тіршілік иесі. Сондықтан оның сезімі де әлеуметтік сипатқа ие. Сезімдер қоғам дамуына байланысты өзгеріп отырады. Ұқсас фактілерді әр кезеңде өмір сүрген адамдар әртүрлі бағалайды. Сезім адамдардың әрекеттенуіне түрткі болады. кез-келген жұмыстың нәтижесі – оған деген көзқарасқа байланысты. Жұмыс жемісіне селқос, немқұрайлы қараған жерде, оның сапасы да төмен болмақ. Сезімнің творчестволық жұмыста ерекше маңызды. Ақын, суретші, ғалым, өнертапқыш жұмысында көтеріңкі көңіл-күй, шабыты сезіммен тығыз байланысты. Сезім адамның барлық таным процесінде үлкен роль атқарады. Сезімнің негізгі сапалары. Сезім ерекшеліктерінің бірі – олардың полярлығында, яғни қарама-қарсылығында. Мысалы, шаттық сезім үшін мұң, сүйсінуге-күйзелу, сүйіспеншілікке-көре алмаушылық, қорқынышқа-өжеттік, жауынгерлік т.б. полярлық сезім болады. Сезімді жағымды және жағымсыз деп екіге бөлуге болады. Бұлардың аралығында көптеген ортақ, аралық сезімдер бар, оларды жағдайға орай алғашқысына да, соңғысына да жатқызуға болады. Мысалы, қорқыныш кейде жауынгерлік әсерді, өзін қорғау үшін белсенді әрекетке дайындалуды көздейді, қорқыныш дүркірей қашуға да және батыл шабуылға да бастауы мүмкін. Сезімдер активтігімен не болмаса пассивтігімен айғақ болуы мүмкін. Адам абыржу кезінде (мысалы, мектеп оқушысы емтихан алдында ) зорланған жағдайға кезіксе, ал шығармашылық жұмыс кезінде ерекше өрлеуді сезеді, оның сезімі мұнда актив. Ал, енжар болған кезде адамның сезімі баяу. Сезімнің активтілігі стеникалық құбылыс тудырады, ол адамның күшін арттырады. Ал сезім енжарлығы астеникалық жағдайға апарып, күшті бәсеңдетеді. Сезім әр түрлі дәрежеде қарқынды және созылыңқы болады. Кейде сезімі ұзаққа созылады, ал айырым жағдайда сезімі күшейіп, адамды жете ойламаған әрекеттерге соқтыруы мүмкін. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|