Сезімнің негізгі сапалары.
Сезім ерекшеліктерінің бірі – олардың полярлығында, яғни қарама-қарсылығында. Мысалы, шаттық сезім үшін мұң, сүйсінуге-күйзелу, сүйіспеншілікке-көре алмаушылық, қорқынышқа-өжеттік, жауынгерлік т.б. полярлық сезім болады.
Сезімді жағымды және жағымсыз деп екіге бөлуге болады. Бұлардың аралығында көптеген ортақ, аралық сезімдер бар, оларды жағдайға орай алғашқысына да, соңғысына да жатқызуға болады. Мысалы, қорқыныш кейде жауынгерлік әсерді, өзін қорғау үшін белсенді әрекетке дайындалуды көздейді, қорқыныш дүркірей қашуға да және батыл шабуылға да бастауы мүмкін.
Сезімдер активтігімен не болмаса пассивтігімен айғақ болуы мүмкін. Адам абыржу кезінде (мысалы, мектеп оқушысы емтихан алдында ) зорланған жағдайға кезіксе, ал шығармашылық жұмыс кезінде ерекше өрлеуді сезеді, оның сезімі мұнда актив. Ал, енжар болған кезде адамның сезімі баяу. Сезімнің активтілігі стеникалық құбылыс тудырады, ол адамның күшін арттырады. Ал сезім енжарлығы астеникалық жағдайға апарып, күшті бәсеңдетеді.
Сезім әр түрлі дәрежеде қарқынды және созылыңқы болады. Кейде сезімі ұзаққа созылады, ал айырым жағдайда сезімі күшейіп, адамды жете ойламаған әрекеттерге соқтыруы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |
