Тақырыбы:“Мектеп-гимназия жағдайында дарынды оқушыларды қалыптастыру және дамыту үрдісін психологиялық-педагогикалық қолдау”
Педагог- психолог: Гарифуллина Г.М. 29.03.20 13
Дарындылық-дегеніміз Д.Ж.Рензули бойынша– үш байланыстың үйлесімділігі: - жоғары интеллектілік, - креативтілік, - нәтижеге жетудегі ынталылық.
Осы үш қасиеттің біреуі болмаса, адам дарын ретінде қалыптаспайды. Интеллектілік жетіспеуінен адам жақсы нәтижеге жете алмайды. Нәтижеге жетем деген ынтасы болмаса нәтиже де болмайды.
Ұстаздарымыздың дарынды балаларға біртұтас жүйелі және сапалы білім берудегі іс-әрекетіне психологиялық қолдау көрсету үшін мектептегі психологиялық қызмет алдына нақты кәсіби мақсат қойып, іске асырады.
Дарынды оқушыны қалыптастыру барысында атқарылып жатқан игі шаралар:
-Бала мектеп қабырғасында жүріп өзіне деген үлкен сүйіспеншілікті, қамқорлықты, қолдауды сезініп, көруде;
Дарынды балаларды шығармашылық жұмысқа баулудың әдіс-тәсілдері, жолдары зерттелді;
Бала дарынын дамыту үшін білім беруге жаңа мазмұн беріліп, озық технологиялар енгізіле бастады;
оқушылармен жүргізілетін жұмыс бағыттары
Оқушылардың оқы-
тылу деңгейінің жоға-
рылау диагностика-
сын жүргізу
(СОД)
Оқушылардың
тәрбиелік жағдайына
байланысты
арнайы инвариантты,
вариятивті
диагности-
ка жүргізу.
Оқушылардың
коммуникативтік
қарым-қатынас дағды
жағдайын анықтау
Оқушы-мұғалім, оқу-
шы-ата-ана, мұғалім –
ата-ана қарым-
қатынас мәселелерін
шешу қызметі.
Оқушылардың
өзін-өзі дамыту,
бәсекеге байланысты,
бағытындағы жұмыстар
Оқушылардыңқ
құндылық
бағдарлау және
әлеуметтік ортамен
байланыс жағдайын
анықтау.
Оқушылардың
оқу түрткісін
анықтау
Психологиялық алдын-
алу, психодиагностика,
психокоррекция
жұмыстары
Оқушыларды
кәсіби икемділігіне сай
бағдарлау,
өмірлік
бағыттағы жұмыстар
Психологиялық - педагогикалық қызметтің дарынды оқушылармен жұмыс бағыттары
:
:
Оқушылардың психологиялық- педагогикалық дарындылығын анықтау, қолдау қызметі жас ерекшелігіне қарай 3 категорияда , деңгейлеп ЭТЖ жұмысымен бірлесе жүзеге асырылады:
I деңгей 1-6 сыныптар бойынша оқыту мен тәрбиелеуде бастауыш және орта буын оқушыларының өз бойындағы күш –жігер мүмкіндігі жағдайына негізделген . (Бұл кезеңде жалпы
дарындылық диагностикасы жүргізіледі.)
II деңгей 7-9 сыныптар бойынша оқыту мен тәрбиелеуде алдын-ала арнаулы бейіміне қарай қызығушылығы мен қабілетіне негізделген.
(өзекті және потенциалдық дарындылық, аралық диагностикалар арқылы анықтау)
III деңгей 10-11 жоғары сыныптар бойынша оқыту мен тәрбиелеуде бейімділігіне, қызығушылығы мен қабілет бейімділігіне қарай негіздеу және дамытудың тиімді бағытын анықтау, диагностикалау.
Оқу - тәрбие
үрдісінде оқушылармен
бағытталған жұмыс жүйесін
жетістікке жетуге бағыттап, кезде-
сетін кемшіліктерді ашып, түзету,
дамыту, қолдау жұмыстарын
жүргізетін негізгі
топ
Педагог-психолог
Ата - ана
Пән мұғалімі
Сынып жетекші
Жүргізілетін педагогикалық – психлологиялық қызметінің диагностикалық жұмыс пакеті
Жаңашыл педагог Н.В.Кузьмина еңбектеріне сүйене отырып дарынды оқушымен жұмыс істейтін мұғалім құзыреттілігін ашуда, төмендегі көрсеткіштерге мән беріп, іс-әрекет барысында жан-жақты жүзеге асырылуы ескеріледі.
- Аутопсихологиялық құзыреттілік (рефлексивті) - осы көрсеткіштерді негізе алып, Репродуктивті. Адаптивті Локалды-модельдеуші. Жүйелі-модельдеуші (креативті) кезеңдерін жұмыс істеуде басшылыққа аламынн.
Жаңашыл педагог - Е.Н. Волкованың концепциясы негізінде жасалған субьектінің құзыреттілік компоненттерін дамытуға байланысты оқушылардың:
1. Белсенділік
2. Рефлексияға қабілеттілік
3. Еркіндік таңдауы және оған жауапкершілігі
4. Субъектілік тұлғаның ерекшелігі
5.Түсінуі және басқа адамды қабылдауы
6. Өзін-өзі дамытуы
- жағдайлары диагностика қортындысыга сай жүйелі психологиялық тренинг жұмыстарында әртүрлі белсенді әдіс-тәсілдер арқылы, әсіресе сын тұрғысында ойлау жобасының тиімді стратегиялары бойынша жүзеге асыруда құзыреттілік компоненттерін дамытуға мүмкіндік бергеніне көзім жетті.
«Дарынды бала» - терминін белгілеріне қарай класификациялауға болады.
-Танып білуге деген құштарлығы жоғары;
- Есте сақтау қабілеті жоғары;
Қоршаған әлем өзгерістерін қабылдау ұшқырлығы
- Сөз қоры мол;
-Кең көлемде ақпарат қорын жинақтайды және қарым-қатынаста белсенді түрде оны пайдалана алады.
- Терең мағыналы сұрақ қоя біледі;
- Қиындықтарды жеңе біледі;
- Шыншыл, турашыл;
- Өздігінен ізденіс жасай алады;
- Олимпиадаларға, конференцияларға қатысады;
- Эссе, әңгіме, мақала жаза алады;
- Дүниетанымы кең, білімі терең;
- Оқулықтан материалды сұрыптап ала алады;
- Шығармашылық зерттеу белсенділігі жоғары,
- Жаңаны анықтуда, шешім қабылдауда белсенділік танытады;
1.Оқушылармен жүргізілетін психологиялық жұмыс түрлері:
1.Оқушылармен жүргізілетін психологиялық жұмыс түрлері:
3.Оқушылардың 3 негізгі цикл : жаратылыстану, математикалық, гуманитарлық бағыттағы пәндер бойынша бейімділігіне сай айқындау және бейімділігіне қарай жұмыстар жүргізу
Дарынды оқушылардың танымдық үрдісін дамытуда жасалатын психологиялық жағдайлар
.
Оқушылардың әртүрлі іс-әрекет
ортасындашығармашылық
белсенділігін артыру үшін:
Оқушылардың
шығармашылығы мен
интеллектуалдық мүмкіндігін
дамытуға қажеттілер:
Оқушылардың сенімділігі
мен
жетістікке жету жағдаятын
дамыту үшін:
-Оқушылардың
бағалауынсыз салыстыр-
мау, еркін іс-әрекет,
еркін таңдау жағдайын
жасау.
-Шығармашылық іс-әрекет
үрдісінде ұстамдылық
жасауға ұмтылу.
-Іс-әрекет орындау барысын
дағы ретc іздікке мән бермей,
шыдамдылықпен қарау.
-Балаға үстемдік жасау
жағдайын бодырмау
-Жұмыс істеуде жайлы,
еркіндіктегі жағдай тудыру.
Тапсырманы көрсеткішсіз
орындау.
-Шығармашылық идеяны жүзеге
асыруға жағдай жасау.
-
-Оқушылардың ұмтылыс
жасауын қолдау.
-Ұмтылыс жасап өзбетімен
жұмыс жасап тырысуын
сыйлау.
-Бұрын ескерілмегенді ескеріп,
пайдаланылмайтын жағдайы
әртүрлі ортада шешу.
-Топтың ортақ жұмысына
өз үлесеін қосу.
Бала ұсынысымен алынған
жоба жұмысын қолдау.-
-
-Оқушының мақсатына
жету үшін өз бетімен әдіс-тәсіл формаларды таңдауға еркіндік беру.
-Сайыс жаттығуларын аз пайдалану.
-Өзін-өзі бағалауын ынталандыру.
-Кез-келген жауапты сыпайы қабылдау, теріс, жағымсыз жағдаят болғанның өзінде ол жайлы ойлануға жағдай жасау.
6-9 сынып оқушыларының«Өзін - өзі бағалау » жағдайдары
6-9 сынып оқушыларының«Өзін - өзі бағалау » жағдайдары
Өз-өздерін бағалау - әдістемесі арқылы оқушылардың өзіндік орны анықталды.
Педагог-психолог: Гарифуллина Г.М.
«Өзін- өзі бағалау» әдістемесі бойынша тестілеудегі мақсат: жеке тұлға бойына коммуникативті қарым-қатынас дағдысын қалыптастыруға, басқа адамды түсінуге, өзінің және басқа адамның тәртіп түрткілерін түсінуге, адамдармен конструктивті қарым-қатынас дағдысына үйретіп, қабілетін дамыта отырып, келешек өмір мақсатын анықтап, жоспарлауға баулу болып табылады. Мысалы: «Мен кіммін?», «Қарым-қатынас дағдысы», «Менің бүгінгі және келешек өмірім», «Мен қандаймын?», «Мен неге уақытты жеткізе алмаймын?», «Мен және конфликт» т.с.с оқушылардың сұраныстары бойынша түзету ойын жаттығулары жүргізіледі.
Дарынды оқушымен жұмыс істйтін мұғалімдерге психологтың ұсыныстары.
-Мұғалім дарынды оқушының жақсы жақтарын, ең сапалы жұмыстарын шектен тыс мақтаудан сақ болу керек.
-Балаға қателескен жағдайда еш қорқынышсыз шешім қабылдауға жағдай жасау.
-Балаға өзінің ерекше ойлауын бағалауға және жіберген қатесінен үйренуге мүмкіндік беру.
-Көпшілік жағдайда дарынды бала тапсырманың қайталануын, қатаң уақытпен шектеуді жақтыртпай қабылдайтынын естен шығармау керек.
-Жұмысты жақсы ұйымдастырып, уақытты тиімді, дұрыс бөле білу жағдайын атап өту пайдалы екенін ескеру.
-Жағдайға байланысты баланың қабілетін барлық ортада дамыту қажет.Мысалы: Интеллектуалды дарынды бала үшінкммуникативтік,физикалық, көркемөнер қабілетін дамыту бағытындағы сабақтар пайдалы.
-Дарынды бала бойында эмоционалды тұрақтылық пен өз күшіне деген сенімділікті сақтау өте қажет.
-Дарынды балалар болып жатқан жағдайларды терең түсініп, тез сезіп,жылдам қабылдай біледі.
