«мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығЫ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫҚ ШАҚ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДЫҢ ҮЛГІЛІК ОҚУ

ЖОСПАРЫНЫҢ ВАРИАТИВТІК БӨЛІМІ ТУРАЛЫ

ЕРЕЖЕ

АСТАНА

педагогика ғылымдарының докторы А. Е. Жұмабаева

педагогика ғылымдарының кандидаты А. Ж. Салиева

Астана қ. №1 «Бәйтерек» балабақшасының әдіскері Жунуспекова К.У.

Бұл Ережеде мектепке дейінгі ұйымдарға арналған үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімінің мазмұнын толықтыру бойынша талаптар және әдістемелік ұсынымдар берілген.

Бұл Ереже мектепке дейінгі ұйымдар басшыларына, әдіскерлеріне және педагогтарына арналған.

«Мектепке дейінгі балалық шақ»

республикалық орталығы, 2013
КІРІСПЕ

Еліміздің білім беру жүйесін жаңғырту мектепке дейінгі білім берудің жалпы білім беру жүйесінің алғашқы сатысы ретінде статусын және орнын анықтауға және мектепке дейінгі білім беру саласындағы қатынастарды реттейтін нақты жаңа құжаттардың пайда болуына мүмкіндік туғызды.

Жаңа нормативтік құжаттарды енгізу қазіргі балабақшалардағы білім беру жұмыстарын ұйымдастыруға, атап айтқанда мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім бағдарламаларын әзірлеу бойынша мекеменің өзіндік қызметіндегі маңызды өзгерістерге себепші болды. Дегенмен ғылыми және әдістемелік әдебиетте мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім беру бағдарламаларының міндетті бөлімдерін әзірлеу ерекшеліктері барынша толық ұсынылған: оның құрылымы анықталған, әрбір құрылымдық бірліктің қажетті мазмұны жазылған.

Сонымен бірге білім беру процесіне қатысушылар қалыптастырған (мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының білім беру бағдарламаларының вариативтік бөлімі) бөлімді әзірлеу мәселесі айтарлықтай қарастырылмаған.

Осы бөлімді әзірлеу – педагогтың шығармашылық жұмысы және тәрбиеші осы тәрізді құжаттарға қойылатын талаптарға сүйене отырып, бағдарламадағы өз бөлігін мазмұнды толықтырырады және құрылымын ерікті таңдайды.

Қазіргі қоғам жас ұрпаққа білім беру жүйесіне, оның ішінде оның бірінші сатысы – мектепке дейінгі білім беру жүйесіне жаңа талаптар қояды.

Мектепке дейінгі білім беру вариативтігі және ізгілік қаидалары өмірге енді. Балабақшаларға арналған көптеген жаңартылған мазмұндағы білім беру бағдарламалары пайда болды.

Кезекті маңызды міндет – мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың вариативтік бөлімін енгізу және осы үлгідегі білім беру процестерін нормативтік және әдістемелік қамтамасыз ету негіздерін әзірлеу.

Ғылыми түпнұсқаларда ұсынылған ұғымдар талдауы педагогтардың кәсіби шеберлігін, мектепке дейінгі ұйымдардағы тәрбиелік-білімдік жұмыстардың жоғарғы сапасын қолдап арттыруға бағытталған әдістемелік жұмысты біртұтас өзара байланысты шаралар жүйесі деп білуге мүмкіндік береді.

Мақсаты: мектепке дейінгі ұйымдар Үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімі туралы Ережені әзірлеу

Міндеттер:

- ереженің мақсаты, міндеті және негізгі қағидаларын анықтау;

- ереже мазмұнын әзірлеу;

- ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің әр саласы бойынша меңгеруге тиісті білім, білік және дағдылар көлемі мен мазмұнын анықтау.

- мектепке дейінгі ұйымдар педагогтарын ережемен және балалардың қабілеттерін ашу, бос уақытын ұйымдастыру бойынша әдістемеік ұсынымдармен қамтамасыз ету.

1. Педагогтар өз бағдарламаларының түрлерін толық жеткілікті білмейді.

2. Педагогтарға бағдарламадағы өз бөліктерінің маңыздылығын және оны нақты топтармен жұмыстың тәжірибесіне енгізу қажеттігін негіздеу қиындық туғызады.

3. Педагогтарға бағдарламаларды құрылымдау қиындық туғызады, олар қосымша білім беру бағдарламасына берілген құрылымға сүйене отырып өздері әзірлеген құжат бөлігі болып есептелетін мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы білім беру бағдарламасына қойылатын мемлекеттік стандарт талаптарын ескермейді.

4. Педагогтарға өздері әзірлеген бағдарламалар мазмұнындағы «күтілетін нәтиже» анықтамасы қиындық туғызады.

Осыған байланысты білім беру процесіне қатысушылар әзірлеген негізгі жалпы білім беретін бағдарламаның бөлімін құрастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар мен ережелер әзірлеу қажеттілігі пайда болды.

Вариативтік бөлім, мектеп жасына дейінгі баланың жеке мінез-құлқын қалыптастырады және олардың тұлғалық ерекшеліктерін, қызығушылықтары мен бейімділіктерін ескереді.

Білім берудің вариативтігі - Қазақстандағы қазіргі заманғы білім беру жүйесін дамыту бағыттары мен негізін қалаушы қағидаларының бірі.

Вариативтік бөлім тәрбие мен оқытудың кешенді бір ізді жүйесі ретінде білік пен дағдылар, нұсқама деңгейінде денсаулыққа деген жанашырлық, арақатынасты құруға мүмкіндік береді:

• 
  Қазіргі әлемде өзін барынша тиімді және қауіпсіз көрсетуге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастастыру;
  
• 
  Туындаған мәселелерге шығармашылықпен қарайтын, өзін-өзі реттейтін дағдыларды меңгерген тұлғаны қалыптастыру;
  
• 
  Адамдармен тиімді өзара іс-қимыл, қауіпсіз мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру;
  
• 
  Балаларды тәрбиелеу және отбасылық қатынастарды құруға қажетті білім мен дағдыларды алу;
  
• 
  Науқасты күту, аурудың алдын алу және гигиена дағдыларын, салауатты өмір салтына сұранысты қалыптастыру;
  
• 
  Ұтымды тамақтану, дене шынықтыру және басқа да жеке денсаулығын жетілдіру дағдыларын қалыптастыру.
  

1. Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің мекемелерінің әр түрлілігі.

2. Мектеп жасына дейінгі балалардың бірігу сапасын дамытуды және балаларды одан әрі жалпы білім беретін мекемелерде оқытудың бастапқы тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін балабақшалар қызметінің басты бағыттарының болуы.

3. Санитарлық-гигиеналық, профилактикалық және сауықтыру іс-шаралары мен ұйымның еркіндегі жағдайларды ескере отырып нақты балабақшаларындағы процедураларды өткізу ерекшеліктері.

4. Нақты топтардағы балалардың және олардың қызығушылықтары, ынталары, сұраныстары мен қабілеттері, сондай-ақ ата-аналар қауымының сұраныстары ескерілген дене, әлеуметтік-тұлғалық, танымдық-сөйлеу, көркемдік-эстетикалық даму ерекшеліктері.

5. Нақты мектепке дейінгі ұйымның білім беру үдерісін жүзеге асыратын ұлттық-мәдени, демографиялық, климаттық жағдайларының ерекшеліктері.

Осылайша, бағдарлама балабақшаның білім беру қызметінің мазмұнын жаңарту нақты жағдайлары ескерілген жағдайда қалай болатынын көрсетуі тиіс.

Бағдарламада педагогикалық технологияның жаңартылуы көрсетілуі тиіс.

Қазіргі кезде мектеп жасына дейінгі балалардың өзіндік іс-әрекетін жандандыруға көңіл бөлу ұсынылады. Сондықтан бағдарламада мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиешілерінің білімдік қызметтерін ынталандыру қалай арттырылатыны көрсетілуі тиіс.
Вариативтік бөлімде бір баланың қосымша жүктемесі төмендегіден жоғары болмауы тиіс:

▪ 1-2 кіші және орта топтар: аптасына 1 сабақтан артық болмауы;

Осылайша, вариативтік білім беру үдерісі – мазмұнды (мемлекеттік стандарт аясында), құралдар мен тәсілдер таңдау және қарым-қатынас, жеке тұлғаның мақсатқа, мазмұнға, білім процесіне деген құнды мағыналық қарым-қатынасы жағдайында жүзеге асырылатын білім мақсаттарын іске асыру бойынша білім беру үдерісі қатысушыларының өзара байланыстағы қызметі.

Вариативтік бөлім – ұйымдастырылған іс-әрекеттен тыс мектепке дейінгі ұйымдардың тақырыптық бағыты бойынша жұмыс, педагогтардың шығармашылық жұмысы, дарынды балалармен жұмыс, балалардың қызығушылығы бойынша және шет тілін оқыту.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Үлгілік оқу жоспарының вариативтік бөлімдері ЖМББС білім беру салалары: «Денсаулық», «Қатынас», «Шығармашылық», «Таным», «Әлеуметтік орта» бойынша балалардың жас кезеңдерін ескере отырып, педагогикалық процесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

• 
  Әрбір баланың жігерлігін қолдау және шығармашылықпен өз ойын білдіру;
  
• 
  Жағдайлар жасау: топтардағы дамытушы ортаның материалдық-техникалық базасын арттыру.
  
• 
  Балалардың білімін тереңдетуге мүмкіндік беретін, олардың қабілеті мен сұранысына сәйкес, әдістерді, құралдарды, тәсілдерді анықтау және қолдану.
  
• 
  Балаларды тәрбиелеу мен білім берудің жекелік-бағытталған тәсілі.
  

• 
  Балабақшалардағы қызығушылығы бойынша үйірмелер мектепке дейінгі 4-тен 7 жасқа дейінгі балаларға арналып мақсаттарға сәйкес, жылдық міндеттерімен, қажетті материалдық-техникалық жағдайлар және кадрлік қамтамасыз етіліп құрылады.
  
• 
  Үйірмелерді мектепке дейінгі ортаңғы және ересек балалармен жұмыс жасайтын мамандар, тәрбиешілер ұйымдастырады және өткізеді.
  
• 
  Сабақтардың ұзақтығы сәйкес 20 минуттан 30 минутқа дейін, 30 минуттан аспайды.
  

• 
  Үйірме жұмыстары мектепке дейінгі ортаңғы және ересек топ балаларымен ғимараттарда жүргізіледі:
  

• 
  Топтық бөлмелер
  
• 
  Музыка залы
  
• 
  Бейнелеу өнері студиясы
  
• 
  Денешынықтыру залы
  
• 
  Компьютер сыныбы
  

• 
  мектепке дейінгі білім берудің өңірлік компоненттерінің мазмұнын жаңарту негізінде мектеп жасына дейінгі тұлғаның мәдени бағыттылығын қалыптастыру;
  
• 
  мектепке дейінгі ұйымдардың мәдени-дамыту ортасы; 
  
• 
  мектепке дейінгі білім беру мекемелері мен отбасының тиімді өзара іс-қимылын ұйымдастыру.
  

• 
  білікті мамандар бар;
  
• 
  инновациялық қызметте педагогтар сұранысы артуда;
  
• 
  мектепке дейінгі білім беру бойынша негізгі жалпы білім беру бағдарламалары, инновациялық технологиялар пайланылуда,; 
  
• 
  базалық және қосымша білім беру интеграциясы, бірыңғай білім беру кеңістігін құру жүзеге асырылуда ;
  
• 
  отбасыларын тәрбиелік-білім беру процесіне тепе-тең тарту жүріп жатыр;
  
• 
  балабақшадағы дамыту ортасы жетілдірілуде;
  
• 
  әлеуметпен көпфункционалды іс-қимыл жүзеге асырылуда.
  

1-қосымша

кешенді бір ізді жүйесі (экология)

2-қосымша
Қосымша білім беру қызметтерінің үлгілік тізбесі

№	Бағыт	Білім беру саласы	Үйірме атауы	Жас тобы	Өткізу мерзімі
1	Дене дамуы	«Денсаулық»	«Қызықты дене тәрбиесі»	кіші, ортаңғы	аптасына 1 рет
				ересек, дайындық	аптасына 1 рет
				дайындық	аптасына 1 рет
2	Танымдық - тіл	«Таным»	«Білгірлер»	дайындық	аптасына 1 рет
		«Қатынас»	«Дарабоз»	дайындық	аптасына 1 рет
3	Көркемдік-эстетикалық даму	«Шығармашылық»	«Көңілді палитра»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Сөйлейтін таяқшалар»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Сиқырлы саусақтар»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Халық шығармашы-лығы»	ортаңғы	аптасына 1 рет
			«Тамшы»	ересек	аптасына 1 рет
			«Шебер қолдар»	дайындық	аптасына 1 рет

1. 
   Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңы, 2007 жыл 27 шілде, № 319-III.
   

2. ҚР МЖМБС «Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту», 2012 жыл 23 тамыз, № 1080

4. Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға 1 жастан 5(6) жасқа дейін арналған Үлгілік оқу жоспары, 2012 жыл 20 желтоқсан, № 557.