Мектепке дейінгі жастағы көру қабілеті бұзылған балалардың мектепте оқуға дайындығын қалыптастыру



бет2/2
Дата16.11.2022
өлшемі2,13 Mb.
#158491
1   2
Байланысты:
Әбдірахман С дактил 1-срс

Тұлға аралық және белсенді қарым-қатынас тұрғысынан сөйлеуді меңгеруді адами қарым-қатынастан бөліп қарауға болмайды, сондықтан ол жеке тұлғаның әлеуметтену процесіндегі жалпы дамуының шектеулі құрамдас бөлігі болып табылады. Ұсынылып отырған тәсілдің жаңалығы мынада: сөйлеуді дамыту алғаш рет баланың мәдени-әлеуметтік құбылыс ретіндегі әлеуметтену процесінің бөлігі ретінде қарастырылды. Әлеуметтену – естімейтін адамды қоғамға біріктіру. Тұлғааралық-коммуникативтік әдістің негізгі мақсаты – коммуникативті құзыретті қалыптастыру, оның көмегімен күнделікті жағдайларда (дүкен, пошта, теміржол вокзалы) саңырауларға қол жетімді және басқаларға түсінікті болады.

Тұлға аралық және белсенді қарым-қатынас тұрғысынан сөйлеуді меңгеруді адами қарым-қатынастан бөліп қарауға болмайды, сондықтан ол жеке тұлғаның әлеуметтену процесіндегі жалпы дамуының шектеулі құрамдас бөлігі болып табылады. Ұсынылып отырған тәсілдің жаңалығы мынада: сөйлеуді дамыту алғаш рет баланың мәдени-әлеуметтік құбылыс ретіндегі әлеуметтену процесінің бөлігі ретінде қарастырылды. Әлеуметтену – естімейтін адамды қоғамға біріктіру. Тұлғааралық-коммуникативтік әдістің негізгі мақсаты – коммуникативті құзыретті қалыптастыру, оның көмегімен күнделікті жағдайларда (дүкен, пошта, теміржол вокзалы) саңырауларға қол жетімді және басқаларға түсінікті болады.


Заманауи дыбыс күшейтетін қондырғылардың пайда болуы, қалдық естуді дамыту және пайдалану бойынша ұйымдастырылған сабақтардың мектеп тәжірибесіне енгізілуі сурдопедагогика алдында саңыраулардың ауызша сөйлеуін қалыптастыруға жаңа мүмкіндіктер ашты. Дегенмен, естімейтін адамдардың көпшілігі ауызекі және ым-ишара тілінде тұрады, оқиды және жұмыс істейді.
Сондықтан, Л.С. Выготскийдің идеялары бүгінгі күні де өзекті. Арнайы мектеп түлектерінде ауызша сөйлеу дағдылары қалыптасуы керек. Бұл олардың алдына мәдениеттің, әдебиет пен өнердің бай әлемін ашып, жаңа ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл саңырау адамдардың есту қабілеті бар адамдармен байланысуын жеңілдетеді. Л.Зайцеваның айтуынша, қостілділік ауызша және ым-ишара тілін жақсы меңгерген есту қабілеті зақымдалған тұлға үшін жақсы. Қазіргі сурдопедагогикада бұл мәселеге әртүрлі көзқарастар бар. Есту қабілеті зақымдалған тұлға арналған білім беру тарихында ымдау тіліне деген көзқарас мәселесі әрқашан қызу пікірталас нысаны болды.
Қазір әлемде мұндай 40-тан астам әліпби мен жүйе бар. «Саусақ әліпбиіндегі» таңбалар саны тілдің әліпбиіндегі таңбаларға байланысты, бірақ олар әрқашан бірдей емес. Мысалы, Ресейде 30 таңба 33 кириллица әрпін білдіреді. Қытайда 30 таңба пиньиньді білдіреді, бүгінгі таңда қолданылатын фонетикалық алфавит.Саусақ алфавиттері өте қолайлы байланыс құралы ретінде қызмет ете алатынына қарамастан, олардың ешқайсысы бас әріптерді, тыныс белгілерін немесе сөздер арасындағы бос орынды қарастырмайды. Мұндай әліпбилердің қолданысы есімдер мен атауларды, жат сөздер мен эмоцияны білдіретін сөздерді беру жағынан да шектелген; егер әңгімелесушінің екеуі де қауіп төніп тұрғанын жақсы білмесе.
Негізгі ережелер:Жазу, оқу және айтылу сияқты саусақпен жұмыс ауызша сөйлеу нормаларын сақтауды талап етеді және келесі ережелерге сәйкес жүзеге асырылады:
  • Орфографиялық ережелерге сәйкес дактилят (орфографиялық ережелер).
  • Тактильді сөйлеу міндетті түрде артикуляциямен (хабарламаның айтылуы) жүреді.
  • Дактил белгілері дәл және анық көрсетеді.
  • Дактильдеу біркелкі және бірқалыпты жүзеге асырылады. Саусақтардың өткір серпілісі өрескел қателік болып саналады.
  • Саусақ сөздер кідіріс арқылы, сөз тіркестері тоқтау арқылы ажыратылады.
  • Дактильдеу әдетте оң қолмен қабылданады.Дактильдеу кезінде қол шынтақтан бүгіліп, қол иық деңгейінде, сәл алға созылып, алақан сізден, әңгімелесушіге қарай бұрылады.
  • Дактильді қол солға қарай жылжиды.Қате немесе түсінбеушілік орын алған жағдайда бүкіл сөз қайта дактилденеді.
  • Дактильдеу сұхбаттасушыға қарайды.

Бір қол және екі қол Көптеген «саусақ алфавиттері» бір қолды пайдаланады. Бұл «қолайлы» деп саналады, өйткені екінші қол басқа әрекеттер үшін бос. Дегенмен, екі қол қолданылатын жүйелер бар (мысалы, олар Ұлыбританияда қолданылады). Екі қолды әліпби туралы ең алғашқы ескерту Дидаскалокофуда немесе саңыраулар мен мылқауларға арналған нұсқаулықта (1680) кездеседі. Кейіннен пайда болған екі қолдық жүйелердің арасында Digiti-Lingua (1698) болды. Қазіргі екі қолды саусақ әліпбиі Digiti Lingua нұсқасынан алынған деп есептеледі. Дәл осындай алфавит 1860 жылы енгізілген Австралия сияқты Достастық елдерінде қолданылады.
Назарларыңызға рахмет!

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет