Әдебиет: Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,136-159 б. Семинар сабақ -14

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004,136-159 б.

1. 
   Бәсекелестік туралы
   
2. 
   Нысана туралы
   
3. 
   Ионды қорғаныс
   

2. нысананы енгізу немесе жасушаішілік фотондар (бөлшектер) энергиясын өшіру қағидасы және осыған сәйкес ағзаға, жасушаға енген металдар есебінен биологиялық агресивті факторды басу арқылы жүзеге асады.

3. ионды қорғаныс аз зерттелген, бірақ эфективтілігі жоғары екендігін білу керек.

Әдебиет:

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 159-167 б.

1. 
   Ядролық физиканың пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
2. 
   Ядролық радиациялық гигиенаның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   
3. 
   Ядролық экологияның пайда болуына және дамуына байланысты хроника.
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 168-172 б.

таныстыру.

1. В 1 кестесін толтыру. «Радиациялық экологиядағы кейбір жүйелі және жүйелі

емес бірліктерінің арасындағы кейбір байланыстар»

Әдістемелік нұсқау: Конспект жазу, кестені толтыру. Материалды еркін меңгеру. Өзара сұрақ-

жауапқа сұрақтар дайындау.

1.Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология», Москва, Академа, 204г, стр.5

2. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных, Москва «Высшая школа», 1977., стр.3.
Апта - 2

СОӨЖ - 2 сағат

Тақырыбы: Фонды радиация әсері бар табиғи және жасанды көздердің радиационды

экологиялық сипаттамасы (Жердің радиациялық фоны)

туралы негізгі түсінік беру

1. 
   Табиғи радиациялық фондағы негізгі радионуклидтердің алғашқы көздері – оқып, қортынды жасау
   
2. 
   Кесте құрып, оны анализдеу:
   

• 
  Табиғи радиациялық фондағы негізгі радионуклидтердің алғашқы көздері
  
• 
  Негізгі азық-түліктегі ⁴⁰ К мен ²²⁶ Ra мөлшері
  
• 
  Адам ағзасындағы орташа концентрация, г/кг (сандық), және белсенділік,
  

3. 
   Ауа қабатындағы радонның концентрациясы, БК/м³; Судағы радонның
   

және оны сараптау

1.Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология», Москва, Академа, 2004г, 7-14

2. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных, Москва «Высшая школа», 1977., 61-64

Апта 3

СОӨЖ - 2 сағат:

Тақырыбы: Антропогенді радиациялық фон

Мақсаты: Фосфатты тыңайтқыштардың құрамына кіретін сәуле шығарушылармен танысу.

Өту әдісі: фронтальды сұрау, жұмыстарын көрсету, оны тексеру

Мазмұны:

1. Кесте толтыру: Фосфатты тыңайтқыштардағы табиғи радионуклидтердің мөлшері КИ/г (БК/г).

2. Анализ жасау.

Әдістемелік нұсқау: Табиғи радионуклидтер көп кездесетін тыңайтқыштарға назар аудару. Оның маңызы қандай?

Әдебиет:

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,Москва, Академия, 2004г,19 б.

4. 
   Қоршаған ортаның ядролық жарылыс әсерінен ластанған радиоактивтілігі жоғары терриориялар
   
5. 
   Ортаның авариялық радиоактивті ластануы
   
6. 
   Бақылау жұмысы
   

4. 
   Жазбаша түрде таблица құру, анализ беру және қортынды жасау
   
5. 
   Топырақ ертіндісіндегі және топырақтың ерімеген бөлігіндегі – топырақтың сіңірушілік көлемінің топырақтың қатты фазасындағы радионуклидтердің белсенділігінің салыстырмалы түрде қатынасы
   
6. 
   Табиғи - өңделмеген және игерілген топырақтағы ЧАЭС-тің апатынан кейінгі радионуклидтердің құрамы мен вертикальды таралуы
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 48-53 б.

3. 
   Ауыл шаруашылық аймақтарындағы химиялық элементтердің жинақталу коэффиценті бойынша жіктелуі
   
4. 
   ЧАЭС радиоактивті апаты территориясы аймағында өсетін ауыл шаруашылық дақылдарындығы ⁹⁰Sr және ¹³⁷Cs -дің өту коэффиценті (ӨК)
   

6. 
   3.6 – кестесін толтыру. «Қоректену тізбегіндегі радиоактивтілік миграциясы». Қортынды жасау
   
7. 
   Адам ағзасына және қоректік тізбекке радионуклидтердің ену көздері Әдебиет: Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 68-69 б.
   
8. 
   Жеке тапсырма: ҚР және БҚО атмосферасы, топырағы, су қоймаларының радиоактивті заттармен ластануы туралы шағын баяндама жазу. Әдебиет: қосымша әдебиет көздерімен, баспа басылымдарымен және интернетпен жұмыстану
   
9. 
   Аралық бақылау: 1-3 тақырыптар бойынша.
   
10. 
    Глоссарий
    

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 3-77 б.

1. 
   Нуклидтердің миграция түрлері
   
2. 
   ........
   
3. 
   Сәуле ауруы. Реферат жазу және қорғау
   
4. 
   Халыққа ортаның токсико-химиялық, фонды радиационды және психоэмоциональды факторлардың әсері туралы жалпы мәлімет – ауызша жауап беру
   

1. 
   Конспект жазу: Сәулелену дозасына және сәулелену белгісінің көріну уақытына байланысты адам ағзасына әсер ететін радиацияның құрамы мен нұсқасы
   
2. 
   Кестелі материал дайындау: ҚР территориясы мен ЧАЭС апатты аймағы, ПО «Маяк» аймақтарындағы балалардан көрініс тапқан жүйке жүйесінің дефектілері
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 90 б.

Интернетпен, баспа материалдарымен жұмыстану
Апта 10
СОӨЖ - 2 сағат:

Тақырыбы: Радиациялық қаупсіздік нормасы

Мақсаты: Радиациялық қаупсіздік нормасы туралы негізгі түсінік беру

Өту әдісі: Иондаушы сәулелердің нормасы проблемасы туралы жеке сұрау

Мазмұны:

1. 
   Радиацияның нормалану тарихы
   
2. 
   ҚР қабылданған радиациялық қаупсіздік нормасы, және оны бағалау
   

4. 
   Конспект жазу: АЭС-ғы апаттардың халықаралық шкалалары
   
5. 
   ҚР-сы, БҚО–сының және ЧАЭС апатты аймақ территориясының радиоактивті ластануына сарамтама (анализ) жасау
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004г, 90 б.

Интернетпен, баспа материалдарымен жұмыстану

Апта 12
СОӨЖ 2 сағат:

Тақырыбы: Орман алқаптары мен су қоймаларының ластануын алдын алу шаралары және радиациялық-экологиялық бақылау жүргізудің ерекшеліктері

Өту әдісі: Сұрақ-жауап, әңгімелесу. Конспектті тексеру.

Мазмұны:

1. 
   Ауыл шаруашылық дақылдарындағы ¹³⁷Cs жинақталуына байланысты топырақтың қышқылдылығын өлшеу. 126 - беттегі кестені толтыру.
   
2. 
   Әртүрлі типтегі экожүйедегі элементтердің радииоактивтілігінің …………………..128-129
   
3. 
   Жазбаша түрде сарамтама жасау
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 126 б

1. 
   Ағзаның жалпы тұрақтылығы және радиорезистенттілігін жоғарлатанын шөптесін өсімдіктер
   
2. 
   Рекацияның коррекциясы үшін ортаның радиоционды деформациясына қажетті дәрумендер мен микроэлементтер
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004ж.,145,157 б.

4. 
   Констект жазу: «Балалардың тамақтануы туралы еркін мәлімет»
   
5. 
   Кесте толтыру: «¹³⁷Cs және ⁹⁰Sr-дың жинақталуына кедергі келтіретін, бәсеке құрамды азық-түліктер»
   

1. 
   микроемтихан тапсыру
   
2. 
   глоссарий тапсыру
   

Пивоваров Ю.П., Михалев В.П., «Радиационная экология»,М, Академия, 2004, 77-168 б.

• 
  Табиғи радиациялық фон
  
• 
  Антропогенді радиациялық фон
  
• 
  Ортаның табиғи радиоактивтілігі жоғары аномальды территориялар
  
• 
  Ядролық жарылыс әсерінен пайда болған радиоактивтілігі жоғары территориялар
  
• 
  Ортаның авариялы радиоактивті ластануы
  
• 
  Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің атмосферадағы әрекеті
  
• 
  Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің топырақтағы әрекеті
  
• 
  Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің судағы әрекеті
  
• 
  Азық-түлік құрамындағы радионуклидтер
  
• 
  Техногенді радиациялы және улы факторлардың экожүйеге әсері
  
• 
  Тірі ағзаларға радиацияның әсер ету механизмі
  
• 
  Сәуле ауруы
  
• 
  Ағзаның сәулелі зақымдануының патогензі
  
• 
  Жасушалы-молекулалы реакциларжәне олардың әсері
  
• 
  Ағза реакциясы. Күйзеліс жағдайы
  
• 
  Популяциялы реакциялар
  
• 
  Ортаның радиациялы деформациясына экожүйенің реакциясы
  
• 
  Радиацияның қалыптасу тарихы
  
• 
  Радиациялық қауіпсіздік туралы қазіргі теориялық көзқарастар
  
• 
  ҚР-да қабылданған радиациялық қауіпсіздік нормасы, оын бағалау
  
• 
  Радиациялық әсерлердің экологиялық нормасы
  
• 
  Радиациялық авария салдарынан ортаның радиациялық ластануын алдын алу туралы шараларын ұйымдастыру
  
• 
  Радиоактивті территорияларды дезактивациялау және агроценоды реабилитациялау шаралары
  
• 
  Радиациядан қорғанудың медико- административті шаралары
  
• 
  Радиациядан жалпы фармакодиетикалық қорғаныс
  
• 
  Радиацияға қарсы қорғаныс
  

• 
  Ядролық физиканың, радиациялы гигиенаның және экология дамуының қалыптасу тарихы
  

2. Радиациялық экология ғылымы қай ғылымдардың негізінде дамиды?

3. Сәулелену дегеніміз не?

4. Радиациялық ыдырау қай типтегі реакция негізінде жүреді?

5. Полоний мен радийдің радиоактивті қасиетін ашқан кім және қай жылы?

6. Уранның табиғи радиоактивтілігін ашқан кім?

7. Радиациялық экологияның міндеті.

8. Жердің табиғи радиациялық фонының геологиялық функциясын ата

9. Табиғи радиациялық фонның радионуклидтерін ата.

10. Космостық сәулелену дегеніміз не?

11.Атмосферада заттарымен алғашқы космостық сәулелену әсерлескеде түзілген радионуклидтерді ата.

12.Табиғи радиациялық фонның құрамына антропогенді әсерді ата.

13. Қандай фосфатты тыңайтқыштар радиациялы агрессивтілікке ие.

14. Шлактар мен аэрозольдердің құрамындағы сәулелеушілерді ата.

15 Ядерно-энергетикалық шығу тегі бар радионуклидтер қандай сәулелеушілерге жатады?

16.Ұзақ сақталатын радионуклидтерді ата және олардың маңызын көрсет.

22. Радиоактивті аэрозольдер тропосфераға енгенде не болады?.

23. Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің атмосфераны ластау механизімі

24. Антропогенді радионуклидті «резервуарға» кеткен бұлттарға не болады?

25. Жбэ (жылу бөлетін элементтер) туралы не білесіз?

26 Атмосфераның криптонмен ластану ерекшеліктері

27. Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің атмосферадағы әрекеті

28. Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің топырақтағы әрекеті

29. Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің өзен, көл және жер асты

суларындағы әрекеті

30. Ядерлық - энергетикалық шығу тегі бар ұзақ сақталатын радионуклидтердің теңіз суыдағы әрекеті

31. Техногенді радиациялы және улы-химиялық факторлардың экожүйеге әсері туралы айтыңыз.

2.Радиациялық әсер ағзаға қалай әсер етеді?

3.Ағзаға қандай иондаушы сәулелер әсер етеді?

4.Сәуленің зақымдаушы әсері немен байланысты?

5.Иондалушы сәуленің зақымдаушы әсерінен жасушаның өлуі неге байланысты?

6.Популяциялы реакция туралы.

7. Радиациялық әсердің стохастикалық реакцияларын сипаттаңыз.

8. Радиациялық әсерге экожүйе реакциясы туралы айтыңыз.

9. Жүйке және эндокринді жүйенің сигналды кедергісі туралы айтыңыз.

10.Радиациаляқ әсерлердің нормалануының қалыптасу тарихы қандай?

11.Радиациалық қауіпсіздік шегі туралы теоретикалық көзқарастар қандай?

12. Радиациалық қауіпсіздік нормаларын ата.

13. Радиациалық әсердің экологиялық нормалануы туралы

14. Радиациялық аварий салдарын алдын алу шараларын ата.

15. Ортаның толық дезактивациясы кезінде қандай комплексті шаралар жүргізілуі тиіс?

16. Биологиялық әдіспен жекеленген дезактивация қалай жүзеге асады ?

17. Жекеленген дезактивацияның механикалық әдісіне не кіреді?

18. Радионуклидтердің миграциясы бәсекелесті және кешенді блокадасы қалай жүзеге асады?

19.Орманның радионуклидтермен ластануының ерекшелігі неде? Оның салдарын ата.

20.Орманды пайдаланумен байланысты туындайтын сәлеленудің алдын алу шараларын атаңыз.

21.Радиоактивті территорияларда орманды қалпына келтіру жұмыстары қалай жүргізіледі?

23.Орманның радиоактивті жағдайын бақылау қалац жүргізіледі?

24.Су қоймаларының радиоактивті ластануы туралы айтыңыз.

25 Суды пайдаланумен байланысты туындайтын сәлеленудің алдын алу шараларын атаңыз

26. Радиациядан қорғанудың медико-административті шаралары

27.Жасушалы деңгейдегі напряженды адаптационды энргетикалық реакциялардағы фармакодиетикалық коррекциясы қалай жүреді?

28.Жасуша мембранасында фармакодиетикалық қауіпті төмендету қалай жүзеге асады?

29. Иммунды және нейроэндокринді жүйеде фармакодиетикалық коррекциясы қалай жүреді?

30. Ионды қорғаныс денеіміз не?

31. А. Беккерельдің ашуларымен туралы

32. Пьр и Мари Кюри, А Беккерельдің еңбектері туралы.

33.Қоршаған ортаға радиоактивті заттар шығарған аварияларды атаңыз

Радиоэкология бойынша оқулықтар№1 ғимарат, №2 оқу залында орналасқан.