Мәнжазба Тақырыбы: Перифериялық жүйке жүйесі. Жұлын жүйкелері Тексерген: Жайлыгулова Базаргүль Орындаған: Жұмашева Айгерім
жүктеу/скачать 131,98 Kb.
|
Жұмашева А сөж, 03.11.20
- Бұл бет үшін навигация:
- Күні: 03.11.2020 жыл Перифериялық жүйке жүйесі. Жұлын жүйкелері
|
Мәнжазба Тақырыбы: Перифериялық жүйке жүйесі. Жұлын жүйкелері Тексерген: Жайлыгулова Базаргүль Орындаған: Жұмашева Айгерім Күні: 03.11.2020 жыл Перифериялық жүйке жүйесі. Жұлын жүйкелері Перифериялық жүйке жүйесі - омыртқалы жүйке жүйесінің екінші компоненті. Ол орталық жүйке жүйесі мен дене бөліктері арасындағы байланыстырушы желі ретінде жұмыс істейді. Демек, оның құрамында орталық жүйке жүйесінің сыртындағы нервтерге арналған барлық нервтер мен ганглиялар болады. Сондай-ақ, ерікті және еріксіз қозғалыстарға делдалдық жасайтын перифериялық жүйке жүйесінің екі негізгі бөлімі бар. Олар соматикалық жүйке жүйесі мен вегетативті жүйке жүйесі. Қан ағымы, жүрек соғысы, ас қорыту және тыныс алу сияқты барлық еріксіз әрекеттер вегетативті жүйке жүйесімен байланысты. Керісінше, соматикалық жүйке жүйесі барлық ерікті қозғалтқыш әрекеттерін бас сүйек нервтері мен жұлын нервтері арқылы үйлестіреді. Мұнда еріксіздер көбінесе висцеральды органдарға арналған. Осылайша, олар вегетативті жүйке жүйесінің шеңберіне енеді. Вегетативті нервтердің таралуы бар вегетативті нервтер, сондай-ақ кейде жұлын нервтерінің плексиін қалыптастырады. Атап айтқанда, олар жанашыр және парасимпатикалық. Симпатикалық жүйке жүйесі ұшуға қарсы жауап береді және денемізді қауіп-қатерге дайындайды. Екінші жағынан, парасимпатикалық жүйке жүйесі демалу мен ас қорытуға жауап береді және дененің энергиясын сақтайды. Нерв жүйесі - бұл ағзаның өмірлік маңызды жүйесі, ол мүшелер мен нейрондар жиынтығынан тұрады. Сонымен қатар, жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне көмектесетін басқа да арнайы жасушалар, тірек клеткалары, тіндер және биохимиялық заттар және басқалардан тұрады. Жүйке жүйесінің негізгі функциялары - бұл бүкіл денеге ақпарат алу, өңдеу, түсіну, сақтау және беру. Осы мақсатта әр түрлі және өте дискретті функциялары бар көптеген мүшелер және бүкіл денеде орналасқан сенсорлық органдар бар. Осылайша, осы мүшелердің таралуына байланысты жүйке жүйесін екі негізгі компонентке бөлуге болады. Атап айтқанда, олар орталық жүйке жүйесі және перифериялық жүйке жүйесі. Мұнда орталық жүйке жүйесі перифериялық жүйке жүйесі орталық жүйке жүйесін дененің кез келген басқа бөлігімен байланыстыратын кезде ақпаратты өңдеудің негізгі бірлігі ретінде әрекет етеді. Жұлын жүйкелері (лат. нерві спіналес; нервұс — жүйке, спіналіс — жұлын) - жұлыннан шығатын жүйке талшықтарынан құралған. Жұп жұлын жүйкелері адамда жұлынның алдыңғы (қозғалтқыш жүйке талшықтарынан құралған) және артқы (сезімтал жүйке талшықтарынан құралған) жұлын түбіршіктерінің, ал жануарларда жоғарғы (сезімтал жүйке талшыктарынан құралған) және төменгі(қозғалтқыш жүйке талшықтарынан құралған) жұлын түбіршіктерінің қосылуынан пайда болып, омыртқа өзегінен оң және сол омыртқааралық тесіктері арқылы шығады. Құрамында сезімтал және қозғалтқыш жүйке талшықтары болғандықтан, жұлын жүйкелерін қызметі жағынан аралас жүйкелерге жатқызады. Бұлардың құрамында симпатикалық жүйке талшықтары да болады. Жұлын жүйкелері омыртқа өзегінен шыққан бойда-ақ байланыстырғыш (симпатикалық) және жұлын қабықтарына арналған қайтарма (сомалық) тармақтарды бөліп, сұр байланыстырғыш (симпатикалық) тармақтарды қосып алып, содан соң, адамда алдыңғы және артқы, жануарларда вентральды және дорсальды (сомалық, симпатикалық жүйке талшықтарынан құралған) тармақтарға ажырайды. Жұлынжүйкелерінің дорсальды тармақтары (адамда — артқы тармақтар) омыртқа бағанынан жоғары (адамда — омыртқа бағанының артқы жағында) орналасқан дене бөліктерін (сүйектер, бұлшықеттер, буындар, тері, олардың тамырлары), ал вентральды тармақтар омыртқа бағанынан төмен (адамда — алдыңғы жағында) жатқан дене бөліктерін жүйкелендіреді. Аталған тармақтар өз кезегінде латеральды (беткей орналасқан мүшелерге) және медиальды (терең жатқан мүшелерге) тармақтарға тарамдалады. Жұлын жүйкелері омыртқа бағаны бөлімдеріне сәйкес: мойын, көкірек, бел, құйымшақ және құйрық жүйкелері болып бөлінеді. Олардың саны мойында 8-жүп, құйрықта 5-6 жүп, қалған бөлімдерде адам мен жануарлардың омыртқалар санына сәйкес келеді. Алдыңғы (қол) және артқы аяқтарды жүйкелендіретін жүйкелер жұлын жүйкелерінің вентральды (адамда — алдыңғы) тармақтары түзетін: иық, бел және құйымшақ жүйке тораптарынан шығады. жүктеу/скачать 131,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|