Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы рухани мәдениет лексикасы
Қарабауыр қылып мал да қалап алған. Ќара
жүктеу/скачать 3,93 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарабауыр мен тас бауыр
- Ќарабауыр
| Қарабауыр қылып мал да қалап алған. Ќара сµзі туралы Е. Жанпейісов жан-жаќты жазды [215, б.32-33; 45, 58-59]. Екінші компоненті жайында А. Кайдар: *Бауыр – «печень» в казахском представлении – не просто один из важных внутренних органов человека, но и орган, реагирующий, чувствующий близкородственные отношения людей. И с непроста родные и близкородственные братья в казахском языке называют друг друга *бауырым, что досл. означало бы «моя ты печень» – деп түсіндіреді [233, б.297]. Қарабауыр мен тас бауыр семантикасы бір. Выражение тас бауыр своим значением как бы противопоставляет себя всему положительному значению * бауыр тем, что она черствая, окаменевшаяся, т.е. безжалостная. Именно это обстоятельство послужило мотивом образования выражения [233, б.297].
Бауыр адамныњ ішкі ќ±рылысыныњ ењ қажетті қызмет атқаратын жері. Қойдың бауырын майға қосып жеген қазақ көпке дейін тоқ жүрген. Келген қ±даларѓа ќ±йрыќ бауыр асату рәсімін жасап, заттай құдалықты бекіткен. Қ±йрыќ ±рпаќ келетін жер сондықтан ұрпағың көп болсын дегенді білдірген, бауырды ќосып беруі, жан д‰ниемдей (адам өз бауырын (анатом.) жаман көрмесе керек) кµріп ж‰ремін деген ±ѓымды білдірген. Ќ±дай дескен, ќ±йрыќ – бауыр жескен ќ±дамсыз. Ќ±даны ќ±дай ќосады дескен (М-Ж.). Ќазаќтар тас бауыр деп, ќарайласпайтын, ќайырымы жоќ туѓанын айтќан. Демек, ќара сµзі Е. Жанпейісов жазѓандаѓыдан басќа да маѓынада ќолданылѓан сияќты. Ќарабауыр біріккен сµздіњ ќ±рамындаѓы ќара «бµтен, жат» деген маѓынада ќолданылѓан. Ќара сµзі бєлкім, біз ‰шін сен жоќсыњ, µлген адаммен бірдейсіњ сияќты маѓынасы жаѓынан (ќаралы) деген ±ѓыммен байланысты болуы да м‰мкін. Ќарабауыр – басќа біреудіњ туысын, жаќынын еншілеп µзіне бауыр ќылып алу. Бауырына салып алды тіркесі біреудіњ баласын асырап алды деген маѓынаны білдіреді. жүктеу/скачать 3,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|