Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақан
| Бақан//адалбақан. Үлгісінің өрнегі-Шаңырағым, уығым, Үйде бақан, сырығым, Ат ұстайтын құрығым (М-Ж., 37);
Асалал (асадал): алабақан или адалбақан (вроде вешалки) (С. Аманжолов, 1959: 356). Л. Будагов: При кбиткахъ находится باقان баќан шесть которымъ поднимается и поправляется تونكدوك т‰њдік и другой ضيرق сырыќ толстый шесть которымъ во время втра снутри подпирается шанаракъ – деген болатын қараңыз: үзік бөлімін [8, 164-165]. Айыр: бақан (шест, которым подпирают юрту во время ветра). Куг.ТКО (С. Аманжолов, 1959: 354). М. Малбақов: При кибитке находятся бакан – шест, которым поднимается и поправляется тундук, и сырык – толстый шест, которым во время ветра внутри поднимается шаңырак – деп, дәл Будаговтың жазғандай алған мәліметін көрсетеді [77, б.13-19]. Будагов: каз. киште икштэ перекладина, жердь, шестъ въ изб, на который развшивають платье (1871: 178). Адалбақан мен асадал (адал) мағынасы жағынан өте жуық сөздер – қараңыз: асадал бөлімін. Тат. бақан шестъ, которымъ поднимаютъ кошмы въ кибиткъ – жоғарыдағы жазбаны қараңыз (Будагов, 1869: 235). Тур. صرق сырыкъ, пика, жердъ, шесть, носилщиковъ (монг. ширукъ) кир. толстый шесть, которымъ подпирается верхъ кибитки, чтобы втромъ не снесло – тағы да Будаговты қараңыз (Том. I. 1869: 699). Баган 1) длинный тонкий шест 2) рассоха, деревянный крюк усохи, бакан // бук (бука) деп талдайды (М. Фасмер. ЭСРЯ, 1 том. А-Д. 1964: 101). Асалал (асадал) алабақан немесе алалбақан (вроде вешалки) (Аманжолов, 1959, 356). Бақанда (гл, отъ слова باقاندا ) бақан бить кибиточнымъ шестомъ (Будагов, 1871: 395). Бақан (bagan) Иси Сatal olan uчun soра, diрeк әпер бақан. Адалбақан (adalbagan) зат. Аhsaр, а – уаkli elbise askiligi (Кенган Коч, Аябек Байнязов, Вехби Башкапан [108, б.6, 52-53]. Бақан: балдақ, жүзік; Алтұн бақан – Алтын жүзік (МҚ. 1 том. 1997: 458). Адэ – бақан ағаш (Жеменей, 2003: 12). Баганна прм. татр. палк, коль, жердь, шесть, дреклолье//сочной крюкь, деревянный крюкь у сохи (Вл. Даль. ТС. 1 том. 1981). Адалбақан (бақан (адал) адал+адал) болған сияқты. Адэ > адал+адал. Бақан сөзінің түбірі бақ, -ан қосымша (бақсы+бақ+сы, қамшы+қам+шы) түбір сөздерімен тығыз байланысты. Бақан > бақыр түбірлес лексема сияқты. Шаңырақ көтеру қасиетті, киелі ұғым. Оны тек қана бақанмен көтереді. Үйде жын-пері болмасын, жас отау иесі адал, бақытты өмір сүрсін деп бақанмен шаңырақ көтерген. Демек, бақан лексемасының бақ <> бақсы (бақ) қамшы (қам) <> семантикалық жағынан жақындығы бар деп түйіндеуге болады. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|