Методические указания к лабораторным занятиям для студентов специальности



бет4/7
Дата24.04.2017
өлшемі1,28 Mb.
#15157
түріМетодические указания
1   2   3   4   5   6   7

5 Шет тілін оқытудағы бақылау


    1. Лабораториялық жұмыс (3 сағат)


Жұмыстың мақсаты:

  1. студеттерді рецептивті және продуктивті біліктердің қалыптасқандығын бақылау әдістерімен таныстыру;

  2. шет тіліне оқыту үрдісіндегі рефликсивті білікерінің қалыптасу үрдісін қарастыру (өзін-өзі тексеру және бағалау).

Талқылауға арналған сұрақтар:

  1. оқу мен тыңдаудағы рецептивті біліктердің қалыптасқандығын баұылау;

  2. сөйлеу мен хаттағы продуктивті біліктердің қалыптасқандығын бақылау;

  3. шет тілін оқыту үрдісіндегі өзін-өзі бақылау.


Глоссарий
Бақылау тәсілдері – бұл сөйлеу мен біліктерінің қалыптасқандығын бақылауға, оқытылғандық деңгейін анықтауға бағытталған мұғалімнің нақты іс-әрекеттері.

Қателік – қате сөйлеу әрекетінің нәтижелі, шет тілін меңгеру барысындағы оқушымен жіберілетін шет тілі ережелерімен қалыптарынан типтік ауытқу.

Өзін-өзі бақылау – бұл адамның өзімен жасалатын іс-әрекеттерді саналы бағалауы және реттеуі.

Тірек конспекті:

1) мәтіндерді шет тілінде оқу біліктерінің қалыптасқандығы деңгейін анықтау барысында баға іздестік, таныстырмалы және зерттемелі оқуға арналған тапсырмаларды орындаудың нәтижелері бойынша іске асырылады.

Оқытудың бастапқы кезеңінде тексеріледі: әріптерді тану және атау; әріптер байланысты және әріптердің дыбыстар мен үйлесімі; сөздерді сөз тіркестерін, сөйлемдерді дыбыстандыру; мәтіндерді толық және нақты түсіну зерттемелі; мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіну (таныстырмалы және іздестік оқуға); дұрыс дауыстап оқу.

Кейінгі кезеңдерде (орта және жоғары) түсінуді тексеру үшін түрлі оқу түрлеріне арналған түрлі жаттығулар қолданылады. Таныстырмалы оқу келесі жаттығулар келесі мен бақыланады. Заголовок және суреттемелер бойынша мазмұнды болжау; негізгі ақпаратқа сұрақтар қою және оларға жауап беру: мәтін мазмұнына сәйкес заголовокты таңдау; мәтінде мағыналық бөліктерге бөлу және оларды атау, ат қою; негізгі ақпараттың көшірмесін жасау.

Оқушының оқуын тексеру үшін келесі жаттығуларды қолданылады: жайылма жоспар с резюме, тұжырым, түсінік құру, барлық мәтінге сұрақ қою, мәтіннің бара бар аудармасын теріп немесе толық жасау.

Іздеушілік оқу келесі жаттығулар көмегімен тексеріледі: негізгі деректердің, фактілерді атап өту; ең маңызды ақпаратқа сұрақ қою; бірдей тақырыпты мәтінді салыстыру; таңдаулы аударма жасау.

Аудированиеге қолданылатын түсінудің төрт деңгейі айрықшаланады. Олардың айрықшаланатын қасиеттері тереңділік, толықтылықжәне дәлдік болып табылады:


  1. фрагменттілік түсіну деңгейі;

  2. жалпы түсіну деңгейі;

  3. толық түсіну деңгейі;

  4. сыни түсіну деңгейі;

Фрагменттілік түсіну деңгейі есту біліктіліктілігінің қалыптаспағандығын көрсетсе, онда түсінудің теренділік, толықтылық және дәлдік деңгейін бақылау жаттығулары тек үш деңгейге ғана жатқызылады. Олардың көмегімен фрагменттік түсінуді де ажыратуға болады.

Жалпы түсіну дедеңгейіне ең алдымен тақырыпты мәтіннің мағыналық ядросы ретінде түсіну тән. Осы деңгейдің қалыптасқандығы келесі жолдар арқылы тексеріледі:



  • жалпылама сұраққа жауап;

  • көп таңдаулы тесстер;

  • шетел тілінде негізгі мазмұнды айту;

  • мағынлаы бөлшектерге загаловок түрінде жоспар құру;

  • мәтін типін және негізгі мақсатын анықтау және т.б.

2) толық түсіну деңгейі жеке фактілер мен бөлшектерді түснуді, сонымен қатар негізгіні қосымшадан айыра білуді талап етеді.

Толық түсіну біліктілігінің қалыптасқанын келесілердің көмегімен тексеріледі:


  • жалпы мазмұнға және жеке бөлшектерге қатысты сұрақтарға жауап;

  • жалпы жоспарды құру;

  • суретке (сурет, сызба, жоспар, және т.б.) тірек арқылы мазмұндау;

  • мәтінді драмматизациялау;

  • мағыналық бөлшектерге мәтінді бөлу

  • бос орындарды толықтыру;

Сыни түсіну деңгейі аудиомәтіндері бағалаумен, мазмұнды интерпретациялауымен және ақпаратты қабылдауды мағыналық өңдеумен байланысты.

Аталмыш деңгей жақсы қалыптасқан техникалық біліктіліктің және сөйлеу деңгейі байлығын талап етеді: оған негізінен шетел тілін тереңдетіліп оқитын мектептерде, лингвистикалық лицейлерде және жоғары оқыту кезеңдегі гимназияларда қол жеткізуге болады.

Сыни түсіну деңгейі мәселелі сипатты тапсырмалар көмегімен тексеріледі, ой-пікір құрастыру тыңдалған мәтін бағасы:


  • аңдатпа реферат құрасыту;

  • түрлі көзқарастарды салыстыру;

  • интервью өткізу;

Кеңестер немесе пікірсайыстар және т.б. ұйымдастыру. Сөйлеу біліктерінің дұрыс ұйымдасқан бақылауы мұғалімге оқу уақытын орынды бөлуге, жаттығулардың нәтижелілігін тексеруге, тақырыптық жоспарға түзетулер енгізуге, жеке дербес оқушылардың және жалпы сипаттау практикалық жетістіктерін көруге мүмкіндік береді.

Сөйлеу бірліктерінің қалыптасқандық деңгейінің белгілі көрсеткіші ретінде келесі осындай параметрлер болып табылады:



  • қарым-қатынастағы сөздер (тіркестер) фразалар саны;

  • жай және күрделі сөйлемдер саны;

  • диалогтағы репликалар саны мен көлемі;

Сөйлеуші қолданатын тілдік құралдар да есептеледі (олардың түрлілігі, тақырыптық жалпыламдық дәрежесі). Бұл сандық және сапалы көрсеткіштер айтылымның аналитикалық жағының бағасымен толықтырылуы тиіс, оның ақпараттық, байланыстылық және жайылғандық деңгейі, қарым-қатынас жағдайына сәйкестік.

Жазу бөліктерінің қалыптасқандық көрсеткіштері болып табылады:



  1. жазбаша қарым-қатынастың орындалу табыстылығы;

  2. жазба мәтін мазмұнының сапасы;

  3. мәтіннің тілдік жағы сапасы;

  4. жазбаша тапсырмаларды орындаудағы дербестік дәрежесі;

Жазбаша қарым-қатынасты іске асыру табыстылығы анықталады:

  1. жағдайлардың әр-түлілігімен, оның шеңберінде жазбаша мәтін жасалады;

  2. сөйлеу ойдың барлығы;

  3. тілден жасалатын құралдарды таңдау қабілеттілігі сөйлеу ниетіне және жағдайға байланысты.

Жазбаша мәтіннің мазмұнының сапасы анықталады:

  1. тақырыптар әртүрлілігімен;

  2. берілген фактілердің санымен;

  3. тілдік қиындықтың деңгейімен;

  4. сөйлемдер және сөйлеу формулалардың әртүрлілігімен;

  5. жазбаша мәтін көлемімен

Тілдік жақ сапасы анықталады:

1. тілден жасалатын құралдардың дұрыстығымен және хабардың нақтылығымен, жазбаша мәтінде берілген.

2. хаттың тілден жасалатын құралдарының стилистикалық нормаларға сәйкестігі.

Дербестік дәрежесі анықталады:

а) жазбаша мәтіндерді құру кезіндегі қолданылған тілдік құралдарға сенімділік;

б) коммуникативті есептерді шешудегі қайталаудың және мәтінді түзету қажеттіліктің жоқтығы;

в) көмек қажеттілігінің болмауы;

Жазбаша мәтіндердегі қателерді келесілерге бөлу керек:



  • лексико грамматикалық;

  • орфографиялық;

  • нақтылы;

  • жазбаша мәтінді рәсім деудегі қателер;

  • түпнұсқаға сәйкестілік;

3) қате іс-әрекетті өзін-өзі түзету істеліп жатқан іс-әрекетті салыстыратын, ішкі және сыртқы үлгі эталондарының барымен сипатталады.

Шетел тілді оқытуды сыртқы эталондар болып сөйлеу дағдылардың қалыптасуына ережелер, сөйлеу үлгілері, сыбыр сөздер, түсініктер, кілттер, нұсқаулар қызмет етеді. Олардың негізінде сөйлеу әрекеттерінің ішкі үлгілер-эталондары жасалады.

Өздік бақылау нәтижелі жұмыс барысында және оның құрастырушылардың – өзін-өзі байқау, сөйлеу әрекеттерді эталондармен салыстыру, самокоррекция және өзін-өзі бағалау – қажетсіз сөйлеуге жетеді, ал өздік бақылау деңгейі іскерліктердің және дағдылардың жетілгендік дәрежелерінің көрсеткіштердің бірі болып қарастырылады. Өздік бақылау қателерді түзету фактісімен түрінде көрінеді, сөйлеу барысында жіберілген, бір уақытта сөйлеу дағдыларын қалыптастырумен дамиды мұғалім жағынанбақылау боған жағдайда.
Өздік жұмысқа арналған тапсырмалар
1. Орта мектеп оқушыларына арналған шетел тілі оқулығында оқу және аудирование іскерліктерінің қалыптасуын бақылйтын тапсырмаларды талдыңыздар

2. Екіауыз қатынас және монолог түрінде сөйлеу іскерліктерінің қалыптасуын параметрларын анықтаңыздар.

3. орта мектепте шетел тілін оқытуда әр кезеңдерінде жазбаша сөйлеу іскерліктерінің қалыптасудың бақылау түрлерімен атаңыздар.

4. әдістемелік көзқараспен басқа тілде сөйлеуге оқытудағы қателердің мәселелерін талдаңыздар.



Ұсынылатын әдебиет
1 Абдигали С.А. Реализация концепции обучения иностранным языкам по учебника немецкого языка.  Алматы, 1998.  120 с.

2 Алхазишвили А.А. Основы овладения устной иноязычной речью.  М., 1998.  198 с.

3 Аренова Т.В. Метод глобальной симуляции.  Астана, 1998.  265 с.

4 Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. – М., 2000. – 260 с.

5 Гальскова Н.Д., Гез Н.И. Теория обучения иностранным языкам. – М., 2006. – 286 с.

6 Зимняя И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе. М.: Просвещение, 1991. – 123 с.

7 Колесникова И.Л., Долгина О.А. Англо-русский терминологический справочник по методике преподавания иностранных языков.-Санкт-Петербург, 2001. – 210 с.

8 Концепция развития иноязычного образования Республики Казахстан.- Алматы, 2004. – 86 с.

9 Миньяр-Белоручев Р.К. Методика обучения французскому языку.- М.: Просвещение, 1990. – 211 с.

10 Пассов Е.И. Основы коммуникативной методики обучения иноязычному общению.-М., 1989.– 230 с.

11 Рабинович Ф.М. Контроль на уроке иностранного языка// ИЯШ. 1987. №1., 10-16 с.

12 Фоломкина С.К. Обучение чтению на иностранном языке в неязыковом вузе. М., 1987. – 189 с.

13 Цейтлин С.Н. Речевые ошибки и их предупреждение. СПб.: Изд. Дом «МиМ», 1997. – 140 с.

14 Barbara Dahlhaus. Fertigkeit Horen. 1998, Langenscheidt, Fernstudieneinheit 5 – 230 с.

15 Dianne Larsen –Freemen. Teaching English. Methods&Approaches. Cambridge University Press, 2003.– 212 с.

16 Geremy Harmer. The Practice of English Language Teaching. – London-New-York, 1991. – 160 с.

17 Methodology in TESOL. A Book of Readings. Edited by Michael H. Long&Jack C.Richards.USA, 1987. – 189 с.

18 Ranier Ernst Wicke. Kontakte Knupfen. 1998, Langenscheidt, Fernstudieneinheit 9 – 192 с.

19 Strauss Dieter. Didaktik und Methodik Deutsch als Fremdshprache. Eine Einfurung. Langenscheidt. – Berlin, 1995. – 146 с.

Пояснительная записка
Курс «Современная методика обучения иностранным языкам» является одной из профилирующих дисциплин специальности 050119 «Иностранный язык: два иностранных языка». Цель данного курса состоит в том, чтобы сформировать у студентов представление о современном состоянии и перспективах развития отечественного языкового образования, о закономерностях организации учебного процесса по овладению иностранным языком учащимися средних общеобразовательных школ.

Согласно Государственного стандарта образования специальности «Иностранный язык: два иностранных языка» дисциплина «Современная методика обучения иностранным языкам» должна быть обеспечена лабораторными практикумами. Основной задачей лабораторных практикумов является формирование у студентов умений эффективно и творчески использовать инновационные обучающие технологии, проводить поисково-исследовательскую работу, применять знание основных закономерностей процесса обучения иностранным языкам в собственной обучающей практике в конкретных учебных условиях.

Для выполнения данной задачи необходимо создавать на лабораторных практикумах ситуации, моделирующие реальный учебный процесс. Одним из важнейших общедидактических принципов обучения иностранным языкам на современном этапе является принцип личностно ориентированной направленности обучения. В основе такого обучения, как известно, лежит равноправное взаимодействие всех компонентов и участников учебного процесса. Ученик является активно действующим субъектом собственной учебной деятельности, а преподаватель выступает в роли фасилитатора, консультанта, помощника и участника занятий. Важнейшими аспектами деятельности преподавателя являются активизация имеющихся у каждого учащегося интеллектуальных способностей, концептуальных знаний о мире, речевого опыта, учет его индивидуальных особенностей, потребностей и мотивов, создание разнообразных форм взаимодействия в ходе иноязычного общения. Вышесказанное предполагает включение в арсенал учителя творческих заданий, стимулирующих проявление учеником собственной интеллектуальной и речемыслительной активности, а также интерактивных форм и приемов работы, предполагающих эффективное взаимодействие всех участников учебного процесса и помогающими каждому ученику осознать свой индивидуальный путь усвоения языка. Такими приемами, по мнению ведущих западных и отечественных методистов, являются проектная работа, свободные дискуссии, симуляции, ролевые и деловые игры, проблемные задачи и т.д. Таким образом, на лабораторных практикумах по дисциплине «Современная методика обучения иностранным языкам» представляется необходимым сформировать у студентов специальности «Иностранный язык: два иностранных языка» готовность и способность применять в своей будущей обучающей практике разнообразные интерактивные формы работы. Необходимо также сформировать общее представление о теории обучения иностранным языкам как научной области, о закономерностях построения учебного процесса при развитии устного и письменного общения, о наиболее эффективных технологиях обучения иностранным языкам.

Методические рекомендации к лабораторным работам составлены на основе ГОСО и Типовой программы дисциплины «Современная методика обучения иностранным языкам» специальности 050119 «Иностранный язык: два иностранных языка».

Методические указания к каждой лабораторной работе состоят из следующих структурных компонентов: темы, цели, вопросов для обсуждения, глоссария, опорного конспекта, списка рекомендуемой литературы, заданий для самостоятельной работы.


1 Теоретические основы методики обучения иностранным языкам
1.1 Лабораторная работа (4 часа)
Цель работы:

1) ознакомить студентов с кругом проблем, которые решает методика обучения иностранным языкам как наука и компонентным составом современной системы обучения иностранным языкам;

2) сформировать у студентов представление о концептуальной основе современной системы обучения иностранным языкам.

Вопросы для обсуждения:

1) система обучения иностранному языку, ее компонентный состав;

2) концептуальная основа современной системы обучения иностранным языкам.
Глоссарий
Сфера общения- совокупность коммуникативных ситуаций, характеризующаяся однотипностью речевых потребностей человека, отношений между собеседниками и обстановки.

Умение-способность осуществлять речевую деятельность (слушание, говорение, чтение, письмо) на основе приобретенных знаний и навыков в условиях иноязычного общения.

Навык- действие с языковым явлением, доведенное до автоматизма.

Принципы обучения- исходные положения, обусловливающие стратегию обучения иностранному языку.

Метод преподавания-обобщенная модель обучения, основанная на одном из направлений и опирающаяся на конкретные подходы, типичные для данного направления.

Вторичная языковая личность-совокупность способностей человека к иноязычному общению на межкультурном уровне.

Коммуникативная компетенция- способность осуществлять общение посредством языка, т.е. передавать мысли и обмениваться ими в различных ситуациях в процессе взаимодействия с другими участниками общения и выбирая коммуникативное поведение, адекватное аутентичной ситуации общения.

Опорный конспект:

1) в компонентный состав системы обучения иностранным языкам входят следующие элеметы:

а) цель преподавания/изучения иностранного языка;

б) содержание обучения (предметный и процессуальный аспекты);

в) обучающая деятельность преподавателя;

г) учебная деятельность учащегося;

д) принципы, методы, приемы, способы, средства преподавания изучения языка.

Особенность методики как науки и специфика ее предметно-объектной области состоят в том, что все компоненты данной системы, имея равноправный и в то же автономный характер, взаимовлияют и взаимокоррелируют друг друга.

В настоящее время цель обучения иностранным языкам следует понимать как формирование личности учащегося, способной и желающей участвовать в общении (опосредованном и непосредственном) на межкультурном уровне. Речь идет о становлении у учащихся черт вторичной языковой личности, совокупность которых составляет сложное интегративное целое, выходящее не только на коммуникативную, но и на межкультурную компетенцию.

Сложность и многоаспектность стратегической цели обучения иностранным языкам диктуют необходимость рассматривать ее как совокупность трех взаимосвязанных и взаимообусловленных аспектов: прагматического, педагогического и когнитивного.



Содержание обучения иностранным языкам понимается как категория, педагогически интерпретирующая цель обучения иностранным языкам. Содержание обучения иностранным языкам составляет все то, что вовлекается в преподавательскую деятельность учителя, учебную деятельность учащегося, учебный материал, а также процесс его усвоения. В компонентный состав содержания обучения входят, по единодушному мнению методистов, такие категории, как цель обучения, предметный аспект (сферы общения, темы, тексты, языковой материал, страноведческие знания) и процессуальный аспект (навыки, умения, компенсационные умения).

Принцип обучения- это закономерность, согласно которой должна функционировать и развиваться система обучения предмету.

Разрабатываемые принципы обучения иностранным языкам призваны моделировать современный процесс обучения иностранным языкам как открытый процесс, исключающий директивность со стороны учителя и неприятие содержания обучения со стороны ученика. Открытый характер процесса обучения означает, что он должен иметь ярко выраженную личностно ориентированную направленность, связанную с тем, что в центре этого процесса должна находиться языковая поликультурная личность учащегося.

В связи с вышесказанным, одним из важнейших общедидактических принципов обучения иностранным языкам является принцип личностно ориентированной направленности обучения. В основе такого обучения лежит равноправное взаимодействие всех участников учебного процесса, а также взаимная обусловленность и многообразные динамичные взаимосвязи всех компонентов учебного процесса.

Отношения «учитель-ученик» строятся на принципах партнерства, основанного на совместной деятельности и сотрудничестве, направленных на достижение общей цели. Учебный процесс носит «открытый» характер и ориентируется их общими усилиями и взаимодействием так, чтобы по возможности учитывались цели, мотивы, интересы, предпочтительная стратегия в обучении каждого ученика, а также индивидуальность и стиль профессиональной деятельности учителя;

2) начиная с 1970-х годов в лингвистике происходит поворот к социальному и функциональному аспектам анализа языка. Лингвистические исследования получают все более ярко выраженную прагматическую направленность. Новую парадигму анализа речевого общения образуют прежде всего теория речевой деятельности и теория речевых актов. Данная парадигма сделала реальным решение проблемы общности коммуникативных средств и знаний о реальной действительности у коммуникантов. Это обусловило выдвижение на методическую авансцену такого феномена, как коммуникативная компетенция.

Понятие коммуникативной компетенции или способности к речевому общению обогащается данными деятельностных теорий. В соответствии с ними процесс общения характеризуется не только как передача и прием информации, но и регулирование отношений между партнерами. На содержательном уровне существенную роль играет информационный поток, на уровне отношений -социальные (паралингвистические и экстралингвистические) факторы. В лингвистике выдвигается тезис о том, что развитие способности к общению не может ограничиваться развитием только языковой компетенции - знанием языковых средств и правил оперирования ими в соответствии с существующими законами конкретного языка.

Ярко выраженная прагматическая направленность лингвистических исследований 1970-1980-х годов проявилась как в общей концептуальной позиции методики как науки, так и в технологии обучения иностранным языкам.

Методические подходы приобрели ярко выраженный коммуникативный характер. Это обусловило радикальный поворот к естественной коммуникации в процессе обучения языку, нацеленность данного процесса на формирование коммуникативной компетенции, а позднее – и способности к общению на изучаемом языке, осуществляемому с учетом ситуативных и личностных факторов, детерминирующих специфику иноязычного речевого поведения. Таким образом, методисты вслед за лингвистами выдвигают социальные и функциональные аспекты использования языка в конкретных ситуациях речевого общения.

Следует также отметить, что современная методическая наука проявляет все больший интерес к экстралингвистическим условиям и обстоятельствам иноязычного общения, к личности участвующих в нем субъектов, их знаниям о мире. Это обусловливает культуроведческую направленность современной методики обучения иностранным языкам.
Задания для самостоятельной работы


  1. Проанализируйте предлагаемые в рекомендуемой литературе методические подходы к определению целей и содержания обучения иностранным языкам на современном этапе.

  2. Выделите сферы общения и дайте краткую характеристику каждой из них.

  3. Проанализируйте типы текстов, используемых в процессе обучения иностранным языкам в средней школе и приведите примеры взаимосвязей типов текстов с тематикой и коммуникативными задачами.

  4. Опишите модель вторичной языковой личности с учетом тех процессов, которые происходят в личности в ходе овладения ею неродным для нее языком.

  5. Обобщите круг проблем, который составляет предметно-объектную область современной методики обучения иностранным языкам.


1.2 Лабораторная работа (4 часа)
Цель работы:

  1. ознакомить студентов с современными подходами к организации процесса обучения иностранным языкам;

  2. сформировать у студентов представление о взаимодействии категорий «подход» и «метод» в процессе обучения иностранным языкам.

Вопросы для обсуждения:

  1. современные подходы к организации процесса обучения иностранным языкам;

  2. проблема сотношения метода и подхода в теории обучения иностранным языкам.


Глоссарий
Подход к обучению- реализация ведущей, доминирующей идеи обучения на практике в виде определенной стратегии и с помощью того или иного метода обучения.

Учебные стратегии- это действия и операции, используемые учащимися с целью оптимизации процессов получения и хранения информации, извлечения ее из памяти, а также процессов пользования накопленной информацией.

Когнитивный стиль- определенный способ выполнения деятельности в процессе познания, путь познания мира.

Общение- передача и сообщение информации познавательного и аффективно-оценочного характера, обмен знаниями, навыками и умениями в процессе речевого взаимодействия двух или более людей.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет