Министерство науки и высшего образования республики казахстан
«СОВРЕМЕННЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ И ТЕНДЕНЦИИ ХИМИИ И ХИМИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИИ В XXI ВЕКЕ»
жүктеу/скачать 7,98 Mb. Pdf көрінісі
|
XXI ҒАСЫРДАҒЫ ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ-ХИМИЯ-2023-06-05 14 54 57pm
- Бұл бет үшін навигация:
- АҚАБА СУДАҒЫ МҰНАЙ ӨНІМДЕРІН БАЛҚАРАҒАЙ ЖАҢҒАҒЫНАН АЛЫНҒАН СОРБЕНТ АРҚЫЛЫ ТАЗАЛАУ
| «СОВРЕМЕННЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ И ТЕНДЕНЦИИ ХИМИИ И ХИМИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИИ В XXI ВЕКЕ»
«XXI ҒАСЫРДАҒЫ ХИМИЯ ЖӘ НЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН ТЕНДЕНЦИЯЛА РЫ» 4 Wang Q., Yang Z. Industrial water pollution, water environment treatment, and health risks in China //Environmental pollution. – 2016. – Т. 218. – С. 358-365.; 5 Meerholz A., Brent A. C. Assessing the sustainability of wastewater treatment technologies in the petrochemical industry // South African Journal of Industrial Engineering. – 2013. – Т. 24. – №. 2. – С. 1-11.; 6 Mukhopadhyay, S. K., & Mandal, S. (2015). Water management in the petrochemical industry: An overview. International Journal of ChemTech Research, 8(8), 1-8; АҚАБА СУДАҒЫ МҰНАЙ ӨНІМДЕРІН БАЛҚАРАҒАЙ ЖАҢҒАҒЫНАН АЛЫНҒАН СОРБЕНТ АРҚЫЛЫ ТАЗАЛАУ ТАНТЫБАЕВА Б. С. п.ғ.к., қауымд. профессор, Сәрсен Аманжолов университеті, Өскемен қ. АСҚАР С., ОРАЛХАНОВА А. студенттер, Сәрсен Аманжолов университеті, Өскемен қ. Мұнай өнімдеріне байланысты ақаба сулардың ластануының жаһандануы басты экологиялық проблемаға айналды. Мұнай өнімдерін өндіру мен тасымалдаудың артуымен ақаба сулардың ластануы артуда. Ақаба сулардың мұнай өнімдерімен ластануы ауыр экологиялық зардаптарға әкеп соғады, мысалы, су ресурстарының сапасының төмендеуі, балықтардың және басқа су организмдерінің қырылуы, экожүйенің бұзылуы, суды тазарту шығындары және т.б. Егер ластанған ағынды сулар бірнеше елдер арқылы ағып кетуі мүмкін өзендерге және басқа су қоймаларына түссе, бұл проблемалар маңызды болады. Осылайша, мұнай өнімдерінің әсерінен ағынды сулардың ластану проблемасының жаһандануы осы проблеманы халықаралық деңгейде шешуге назар аударуды қажет етеді. Бұған қоса, мәселенің жаһандық сипатын шешу үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықты кеңейткен жөн. Өсімдік шикізатын кешенді пайдалану мәселесін шешу үшін алынған өсімдік қалдықтарынан оларды термиялық өңдеу арқылы экосорбенттер алуға болады. Мұндай гидрофобты беті бар экосорбенттер мұнай өнімдерінің ағынды суларын тазарту үшін пайдаланылуы мүмкін. Осы мақсатта экосорбенттер алу үшін күріш, қарақұмық қауызы және басқа да өсімдік қалдықтарын пайдалануға болатыны белгілі [6]. Балқарағай жаңғағы қабығы пиролиз арқылы сорбенттер алу үшін перспективалы шикізат ретінде қарастырылады [2-5]. Қабықшаларды өңдеудің бұл әдісі қазірдің өзінде оны көрсеткеніне қарамастан бірқатар қосылыстарға қатысты жақсы сорбциялық қабілеті бар материал ретінде алынған сорбенттер көбінесе ұсақ кеуектерге ие [3], макро- және мезокеуектердің үлесі өте аз. Нәтижесінде қарағай жаңғағының қабығынан жоғары температурада күйдіру арқылы алынған белсендірілген көмірді негізінен шағын молекулалық өлшемдері бар қоспаларды сорбциялау қажет өнеркәсіп салаларында қолдану ұсынылады: мысалы, ақаба суларын өңдеуде [5]. Балқарағай жаңғағынан алынған сорбенті мұнай өнімдерінен ақаба суларды тазарту үшін тиімді шешім болуы мүмкін. Сорбент табиғи шайырлар мен майларды кетіру үшін өңделетін балқарағай ағашының үгінділерінен жасалған, судан мұнайды және басқа да гидрофобты ластаушы заттарды сіңіре алатын кеуекті материалды қалдырады. Балқарағай жаңғағының жоңқаларынан алынған сорбенттер үлкен беткі ауданы мен микрокеуекті құрылымға ие, бұл мұнай өнімдерін ағынды сулардан тиімді сіңіруге мүмкіндік береді. Балқарағай сорбенті ақаба сулардан оңай жойылады ,сонымен қатар тазалау және өңдеуден кейін қайта пайдалануға болады. Оның адсорбциялық қабілеті де жоғары және оны тек ағынды суларды ғана емес, жерді де мұнай өнімдерінен тазарту үшін пайдалануға болады. Жалпы, мұнай өнімдерімен ластанған ағынды суларды тазарту үшін балқарағай сорбентін пайдалану таза сумен қамтамасыз етудің және қоршаған ортаны қорғаудың тиімді және экологиялық таза әдісі болып табылады. Сорбент алу үшін, алдымен балқарағай жаңғағының сыртқы жоңқалары тазаланып алынып, 1 мм көлемде ұсатылады. Алынған үгітіндіні муфель пешінде 250-350 °С температураларда 30 минут сайын термиялық өңдеуден өткізіледі (1-сурет). Алынған сорбентті сынау үшін арнайы ерітінді дайындалады, яғни 400 мл көлемдегі химиялық стаканға 300 мл көлемде су құйып үстіне 12,35 мл мотор майын құйып ерітінді алынады. Алынған ерітіндінің үстіне 300°С, 350°С температураларда алынған сорбентті салып, 2 тәулікке немесе 47 сағатқа қалдырылады (2-сурет). 2 тәулік аралығында майда тұрған сорбент фильтр қағазы арқылы 10 минут бойы сүзіп |