Министерство науки и высшего образования республики казахстан
«СОВРЕМЕННЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ И ТЕНДЕНЦИИ ХИМИИ И ХИМИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИИ В XXI ВЕКЕ»
жүктеу/скачать 7,98 Mb. Pdf көрінісі
|
XXI ҒАСЫРДАҒЫ ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ-ХИМИЯ-2023-06-05 14 54 57pm
| «СОВРЕМЕННЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ И ТЕНДЕНЦИИ ХИМИИ И ХИМИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИИ В XXI ВЕКЕ»
«XXI ҒАСЫРДАҒЫ ХИМИЯ ЖӘ НЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН ТЕНДЕНЦИЯЛА РЫ» Бұл талдаудың өзектілігі оның тек ғылыми мәнге ғана ие болмауында (химияны үйрену кезінде оқушылардың оқу іс- қимылдарының теориясы мен өзін-өзі бақылау жүйесін әзірлеуге байланысты)әлеуметтік мәні (оқу іс-әрекеттерінің өзін-өзі бақылауға және одан әрі өзін-өзі білуге дайын кәсіби құзыретті тұлғаны қалыптастыруға байланысты), сондай-ақ қолданбалы мәні (химияны үйрену кезінде оқушылардың оқу іс-әрекеттерін өздігінен бақылау бойынша әдістемелік жүйені әзірлеуге және іске асыруға байланысты). Зерттеудің мақсаты – оқушылардың химиялық білім беру нәтижелерінің тұрақты сапасын қамтамасыз ететін, оқушылардың оқу іс-қимылдарының өзін-өзі бақылау тәжірибесін қалыптастыруға ықпал ететін орта мектепте химияны оқу кезінде оқушылардың оқу іс-қимылдарын өзіндік бақылаудың әдістемелік жүйесін әзірлеу және іске асыру. Өзін-өзі бақылаудың мынадай түрлері бар: 1 Қорытынды – жұмыс қорытындысы бойынша. Үлгінің көмегімен өзін-өзі тексеруді білдіреді. 2 Қадамдық – жұмыс барысы бойынша. Іс-әрекетті орындай отырып, білім алушы орындау тәсілі туралы өзіне есеп береді, осы өзіндік есептің көмегімен одан арғы іс-әрекеттерді түзетуге болады. Өзін-өзі бақылаудың осы түрі арқылы оқушылар орындалатын әрекеттің қасиеттерін бағалай алады (жылдамдық, автоматтандыру және т.б.) 3 Болжамдаушы – жұмыс басталғанға дейін жасалынады. Білім алушы өз қызметін кезең-кезеңімен болжайды. Оқушыны түсіну үшін ең күрделі түрі болып табылады. Өзін-өзі бақылауды қалыптастырудың алғашқы кезеңдерінде оқушыға оқытудың барлық процесін реттеуге мүмкіндік беретін қадамдық бақылау басым болуы тиіс. Осы бақылауды жүзеге асыру жіберілген қателерді дәл табуға және оларды түзетуге көмектеседі. Қадамдық бақылауды пайдалану кезінде барлық әрекеттерді қайта орындаудың қажеті жоқ. Тек әрекет нәтижесін бақылау кезінде нәтижені түзету қиын болады, себебі себептерді табу қиын болады. А. Ғ. Асмолов өзін-өзі бақылаудың қалыптасу деңгейлерін атап көрсетті: 1-деңгей - өз қателіктеріне сынның болмауы. 2-деңгей - өз қателіктеріне еріксіз назар аудару. 3-деңгей - ерікті назар аудару деңгейіндегі жағдайды бақылау. Оқушы тапсырманы орындағаннан кейін қателерін түзетеді. 4-деңгей - еркін назар аудару деңгейіндегі өзекті бақылау. Оқушы өз қателерін орындалуына қарай түзетеді. 5-деңгей - рефлексивті бақылау. Білім алушылардың дұрыс емес бақылау тәсілін пайдалануы. Бұл жағдайда педагогтың көмегі қажет. 6-деңгей - өзекті, рефлексивті бақылау. Оқушы оқу тапсырмасын шешуге дейін әрекет ету тәсілін таңдайды, болжайды [5]. Оқушылардың химияны оқыту кезіндегі оқу іс-қимылдарының теориялық моделінің мазмұндық компоненті үш блоктың жүйесін білдіреді: химиялық білім, оқу іс-қимылдарының өзін-өзі бақылау тәжірибесі және оның функционалдық құрамдас бөліктері, құндылық қатынастар тәжірибесі. Оқу іс-әрекеттерінің өзін- өзі бақылау тәжірибесі оқуды рефлексивті өзін-өзі басқарудың игерілген өзара байланысты тәсілдерінің жүйесін білдіреді және оны өзін-өзі жетілдіру мен өзін-өзі іске асырудың қажетті шарты болып табылады. Наталья Михайловна Дергунова педагогика ғылымдарының кандидаты ұсынған оқу іс-қимылдарының теориялық моделі (Сурет 1) [3]. Сурет 1 – Оқу іс-қимылдарының теориялық моделі Зеріттеу әдісі Бұл мақала Наталья Михайловна Дергунова педагогика ғылымдарының кандидаты жасаған «Негізгі мектепте химияны оқыту кезінде оқушылардың оқу іс-әрекеттерін өздігінен бақылау әдістемесі» деп аталатын шағын зерттеу үшін жиналған деректерге сүйенеді. Жұмысты сынақтан өткізу және нәтижелерді енгізу Мәскеудің (№ № 37, 38), Санкт-Петербургтің (№ № 9, 12) және Ленинград облысының (№ № 1,2 Коммунара қаласы, № 464 Павловск қаласы) орта мектептерінде жүзеге асырылды [3]. Орта мектепте химияны оқыту кезінде оқушылардың оқу іс- әрекеттерінің әдістемелік жүйесі мен өзін-өзі бақылау әдістемесін пайдалану олардың химияны зерттеу нәтижелерінің тұрақты |