Үміт битенова көҢіл күнделігі

Көңіл күнделігі. Өлеңдер.

Қазақстан Республикасы Журналистер Одағының мүшесі, Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің үздігі.

Республикалық жазба ақындар мүшайрасының жүлдегері, ақын, әнші-

сазгер Үміт Битенованың жаңа жыр жинағындағы үш бөлім лирикалық, философиялық өлеңдерден құралған.

Туған жерге деген махаббат, өмірге іңкәрлік, адамдық асыл қасиеттерге толы перзенттік тебіреністер ақын жырларының негізгі арқауы.

Битенова Ү.

Барады қалып ет-жақындарым,

жүрегім шаншып жүдейді,

Жаншылып жаным, кеудеме келіп

жылауық сезім түнейді.

Қимаймын сені, көрмегеніммен

бір елден артық бір елді,

Өлеңмен өрдім өзіңе деген,

арқалап кете барайын,

Қайда жүрсем де сендердей, Елім,

тілекшім бар деп санайын.

Ауылда қалған, атамекеннің

қадірін білші, Ағайын,

...Қаланы бетке ап, Қаратау асқан

соңғы көш мен-ақ болайын.

Белгілі, маған туған жер басқа,

кіндік қан тамған жер алыс,

Әкеліп сенің бауырыңа салған

замана дейтін жел-ағыс.

Нәр алып сенен, көркейіп сана,

толықты бойда бұла күш,

Өзіңнен таптым бақытымды да,

қайғысыз келген қуаныш.
Сағымды белес, ой-қырың ыстық,

қимаймын жерің-суыңды,

Шаттыққа толды мерейім өсіп,

қастыққа көңіл суынды.

Ақ боранды ауылым, Үшаралым менің, өзіңе жайдым сырымды,

Тыңдаушым болдың, балауса, балғын жырларым сенде туылды.

келді де, дәм-тұз бұйырып,

Барамын ұшып, өзіңе ауылым,

Аллаға және сыйынып.

Аңсармын кезді самалға тұрар

күн қаққан өңді сүйгізіп,

Шіркін-ай, бірге кетер ме алып,

құшаққа бәрін сыйғызып...

- 13–

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Жер-Анамның баяғы жоқ күйі анық.

(Балғын денем босап қалған менің де...)

Мендегі қантамырлардай суалып,

Тұзға айналған Ащыкөл көп жерімде.
Отқа салдым. Суға салдым. Қопарттым.

Сақтай алмай барды Балқаш, Аралдай.

Өз қолыммен өзім қылған апаттың

Күрсінемін енді емін таба алмай.

Ет алмай-ақ бақытты өмір кешем мен.

...Дәл өзіңдей бір массажист керек-ақ,

Жер-Ананы құтқаратын кеселден..

Қаратауға көшерде
Аялап, менің еркелігімді

көтерген талай-Үшарал,

Топырағыңды қиналмай қиып

кетем мен қалай-Үшарал.

Қоштасар кезде арнадым саған

арынды өлең-Үшарал,

Өйткені менде қимастық толы

жанымды жеген құса бар.

Жұлдызың, Айың да-әсем, түнің де-әсем,

Туған жер, жырым да–сен, сырым да–сен.

Өспесем аунап-қунап топырағыңда

Өзіңді терең танып ұғынбас ем.

Көкірек көзін ашсаң қоймадайын,

Оралар өткен күндер ойға дәйім.

Өмірдің шиыр-шиыр шырмауына

Түсірмей салдың ылғи жолға дайын.

О, менің шалқар көңіл, дархан далам,

Төлің ем мейіріміңе жаутаңдаған,

Жылдардың шылбыры ұзап желген сайын

Айналып қазығыңды арқандалам.

Сүйемін сарала жаз самалыңды,

Қырыңды изен, жусан, лала гүлді,

Көкорай сағым ойнап құба жонда

Арбайтын керемет сәт жанарыңды.

Сүйемін қар жамылған ақ қысыңды,

Ақ үлпек көлге қонған аққу – сынды,

Кеңітіп тынысымды жұпар ауаң,

Шырқатып қиялымды көкке ұшырды.

Сүйемін көк аспанды күмбезіңді,

Қарайтын аңдап, басқан күнде ізімді.

Арай күн, атқан таңмен бірге оянған

Әр айқын ақ ниеттен мұң безінді.

- 5 –


Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Сұраған берді Тәңір бар тілеуді,

Сыланған көз тоймастай көркің енді.

Туған жер, тербет бақыт бесігімен

Құнарлы төсіңді емген еркін елді !
Байлығың, ырыс-құтың бастан мәлім,

Марқайып масаттандым, мастанбадым,

Мен бүгін бар үніммен жар саламын

Тек сенің дәуіріңнің басталғанын !

Ұйқы деген қана ма?!

Терезеңді ашқын да,

Көз салсаңшы далаңа!

Жатпақсың ба көп әлі,

Сергісеңші керіліп,

Жұтып жұпар ауаны.

Жұмсақ, жылы қос алақан керілді

Жон арқамда ары-берлі сырғанап,

Сылып тастап жіберердей терімді,

Сілікпемді шығарады жұлмалап.
Омыртқа мен қабырғаны түгелдеп

Елестеткен таспа тілер қайысты,

«Май жинамай тұз жинапсыз кілең» деп,

Майда үнді массажист қыз майысты.

Жоғалғандай сергіп қалдым жел-құзым.

Тұз дегенің жоқ еді, рас, ойда түк,

Тері астынан тауып бердің енді ізін.

Қазып бердің. Жазып бергін біржола.

Жүдеу жанға жиналушы еді май қалай,

Менің денем- Жердей көрген зілзала.

Өз әлінше көтере алған ел жүгін.

Елдің жүгін кім қаншалық өлшеді,

Елдің мұңын арқалаймын мен бүгін.

Бір-ақ сәтте

Бойыңдағы барлық мұңың жоғалды.

(Мұңмен

Қанша жылың тоналды.)

Телефонның құлағынан естілген

Сенің нұрсыз жанарыңа

Өмір отын жаға алды.

Қанша төзім тауыса.

Немереңнің сиқырлы үнді

«Апа» деген дауысы-ай!..

Сағыныштың

Сазын төктің,

Сан айналып, толғанып,

Жүре берді

Түгелденіп

Төрт құбылаң- бәрі сай.

Ортақ Жұлдыз.

Таныс Ай.

...Екі қала бөліп тұрған

. алысы-ай.

Мал бітпей ме баққанға,

Ерте ішіп сәресін.

Сендейлер көп ақ таңда

Жимай жүрген әлі есін.
Аямайды бұл әлем

Жанаярды, осалды.

Кәне, ұшып тұра кел,

Қалғымақсың қашанғы.

Болса егер бойда ұят,

Қызсын әбден салқын қан,

Санаңды түрт, ойды оят!

Салма бекер байбалам.

Сезбейсің бе түп-түгел

Өзгергенін айналаң.

Жан-жағыңа қарашы,

Қыс қамын жаз ойлаған

Өзіңдей ел баласы.

Жас ғасырмен көркейген,

Заман жаңа, ел жаңа.

Үміт күтсең ертеңнен

Ұмтыл өзің олжаңа!
Қатал заңы нарықтың,

Мықтап ұста есіңе.

Адал болғын халықтың

Ілесем десең көшіне.

Дос түсініп, қас ұққан.

Шықсын десең жақсы атың-

Оқы, ізден, машықтан!

Санап қайтем барды мен.

Жалқауларға уайым мол,

Ұйқыны азайт алдымен!

Көтергейсің ел қамын!

...Үлгересің ұйықтап

Таусылғанда талқаның...

Көптен бері

Бүгін сенің өңіңе

Қан жүгірді қуаныштан,

Шырайландың,

Көрдің бе?!.

Адам деген

Бақытты өзін сезу үшін

Көп нәрсе

Керек емес деуші еді,

Түсінбеппін мен мүлде.
- 9 –
Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Удай татып таңдайымда ән

Жаным мұңды күй қалайды,

. . .Елжіреп кеп маңдайымнан

Енді ешкім сипамайды.

Ұлға тілек
Ертеңіңе алаңдаймын

Тартасың деп сен кімге.

Алды –артыңды бағамдай біл,

Анаңа сөз келтірме!
Жас құрақтай желкілдеген

Сенсіз суық үй бізге.

Ілінісіп әркімменен

Әкеңе тіл тигізбе!
Атар талай үмітті ақ таң,

Сыналар сәт тақалды.

Сені арқалап жүріп баққан

Ұмытпағын апаңды!

Тәуелсіздік үні

Өмірді сүру үшін,

Жабылып тозақ, тамұқ,

Жұмаққа кіру үшін.

Желтоқсан қуып кегін.

Сол жылдан сыйға алғанмын

Тағдырдың биік төрін.

Жазбақ боп өзім емдеп,

Атқанда таңдар асыл

Татқам дәм сезінем деп.

Қапыда қырылғаным,

Қыздарым арманменен

Қайта өрді бұрымдарын.

Бұғаудан арылғанмын,

Дәл бүгін ғалам күткен

Тұғырдан табылған күн.

Мен қазақ боп туылғам

Тәніммен, барымменен.

Жел керген көк туымнан

Тербелген жадымда өлең.
Тік басып аяғына

Тұрған соң Ата заңым,

Аллаға тоба қыла,

Ақсарбас атағамын!

Даламның кеңдігін мен.

Жат пиғыл жоқта бөтен

Жасырам енді кімнен.

Қазақпын, кереметпін.

Бақытқа елді бөлер

Уақыттан көрем екпін.

Азатпын, мен еркінмін!

Жеткізем жүрегіме

Жылуын келер күннің.

Жүзді жуып ағал- жағал,

Дәрігердің өз аузынан

Жеткен суық маған хабар.

Шипа болмай кеселіңе ем...

Сені іздеймін өзің жатқан

Аурухана төсегінен.

Тереземе төңді менің.

Сағынышымды сары ала қып

Суретіңе телміремін.

Амал қайсы кеш білгенмен,

Көлге айналған көз жасымды

Көрсетпеймін ешкімге мен.

Қадірін біл ата-анаңның.

Бақилығын сезгеніңде

Қамығумен батар әр күн.

Шуағы көктем күнінің

Ойнатты сәби тұлымын.

...Қырқада жатыр қария

Тілеуін тілеп тірінің...
Майдангер деген құтты есім,

Дәріптеу оны көпке сын.

Қарулы қолмен қойды олар

Соғыстың соңғы нүктесін.

Қан төккен маңдай тері – шын.

Жарқыра, жаңа нұр-Күн!

Берік қып босағамды,

Жайнаған заманымның

Ұлы ұям, самғап ұшар әнім!

Әлемді шарлап кетсем де

Сендей жер қайдан табамын.

Жерұйық, жанға жалауым!

Аңсаған шақта өзіңді

Жабырқап тіпті қаламын.

Қинай ма сені заманың,

Кейпіңді көріп жүдеген

Көзімді жасқа маламын.

Қауқарсыз қолда қаламым,

Қорғансыз сәби баладай

Қалдың ба, қамсыз қамалым!

Қысты ма қатал қоғамың,

Төскейден төлін іздей ме

Қаусаған орны қораның?..

Аңырап қалды ұясы.

Ауылда бір қарт көз жұмды,

Соғыстың соңғы куәсі.

Қысқартып таныс тізімді

Тағы бір есім сызылды.

Сұрапыл соғыс куәсі

Ғажайып ғұмыр үзілді.
От кешіп талай ерлеген,

Тайсалып, тайып көрмеген,

Жаралы майдан жерінде

Жастығын ерте жерлеген.

Өзекті өксік өртеді...

Соңғы рет желпіп жүзінен

Мұңды жел мұң-күй шертеді...

Арулап қою – тағылым,

Артында қалған ұрпағы

Көмкерді гүлмен қабірін.

Дәл қайдан табылады

жұмақ жер кең өлкемдей

Бақыттың тапқандар бір тұрағын

Кете алмас сәлем бермей.

Манаурап мұнартады

қар жатқан құзар шыңың,

Етегін жайлаған момын елің

Жан емес бұзар сынын.

Жылдардың жүк артары

болса егер бұған, шыным,

Көзіме күмәнсіз көрінеді

Күлімдеп шығар күнің...

Қаратау-қастерлімсің

қиналсам пана қылар,

Келтіріп домбыраның құлақ күйін

сөйлетер шанағынан,-

мойындап басқа ел білсін

халқымды қонағуар

...Мен үшін, бірақ, құны бір-ақ тиын,

Тоғыз жол тоқтап торабың,

Еңседен басып қара мұң,

Есепсіз елің көшті ме

Тұрғыны болып қаланың?..
Ойға алып обал-сауабын,

Тарқамас үшін базарың,

Қуарған қуаң жеріңе

Жан бар ма салған назарын?..

Туар деп алдан жаңа күн,

Жұртыңа сеніп жатсың ба,

Момақан ауыл-аралым?!.

Дертіңді қайтсем жазамын!..

Күні-түн ойдың үстінде

Шырымын көздің аламын.

Серпілтер сені ең кемі,

Мұңымды жырға шағамын,

Қолымнан осы-келгені...

Әр заманның болғанмен өз Бойтаны!..

Шатастыру – сорыңның сол қалыңы.

Елеп –екшеп жатуға уақыт қимай

Бітпес күйбең тірліктің болма құлы...

Құлан жортқан кең далам, құба белім,

Жарып шыққан ғасырлар қойнауынан

Тұнық жырдың тұмадай түр әлемін.

Елдікке сын – бағалау барды бардай.

Еркіндігім арқылы енді оралған

Жыртұмарға айналды ол дұғамдай.

Қыз алдында қос тізең бүгіледі.

Тұғырына қондырды бүгін елі.

- 20 -

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ


Қарттар шертіп кешкенін бастарынан,

Әуелетіп шырқайды жастарым ән.

Қазақтың құт- қазығы,

Мекені батагөй бар бабамның.

Сарқылмас жұртқа азығы.

Ататын дара таңың

ұрпаққа ұлт тәлімі,

Көлденең көсілген сар далаң гүл

Көлбеген бұлттан ірі.

кенге мол кенелгендей

Сыр шертер сылдырап мың

бұлағың,

Біледі жұрт бақытты екенімді.

Сендерменен әр таңым арайланып,

Сендер болып әр күнім көтерілді.

Аялағым келеді, мәпелегім.

Алыс кетсем асығып тез жетуге,

Үйіп – төгіп базарлық әкелемін.

Қалай сәби күлкіңді тойламайын.

Ынтықтырып, сендерді мына маған

Тарту еткен тағдырдан айналайын!

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Көз қуантып тұршы алдымда,

Арлы азамат атанғын.

Балалық қып кір шалдырма

Есіміне атаңның!

Есейгенін ерте ұғып.

Тентектікке –балама ұғым-

Айналмасын еркелік!

Бейәдепке беттемегін,

Атыңа алғыс жолдансын!
Ізетті бол, ибалы бол,

Үлкенге де, кішіге.

Жігіт болғын иманы мол,

Жұрт сүйсінсін ісіңе!

Тілеуімді бер, Тәңір!

Тіфә-тіфә, тілім тасқа,

Адам болшы әйтеуір!
- 27 –

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Қайрау
Неге ауырып қалдың, күнім,

Назарланып қалдың ба.

Үлкен жігіт болдың бүгін

Деп жүрмін ғой мен мұңда.

Естігенде жеңгеңнің,

Шырқыраған пақыр жанын

Анаң әзер жеңген –тін...

Енді сені жіберем.

Тымық күнді түк қаламай

Сені уайымдап түнерем.

Кеңістікке баулыдым.

Торда өскен маған қарап

Аңсап өстің тауды, ұлым.

Бұл әлсіздік ендеше,

Сыбағаңнан қағыласың

Биіктерді жеңбесең!

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Қазақ қалай отырады тойламай.

Дастарханын ағыл-тегіл жасайтын

Тойлар-ай, беу, тойлар-ай!

Той бастасаң тартылар сый бар саған.

Туған-туыс, бар ағайын бұл тойды

Аңсаған, беу, аңсаған!

Періштенің құлағына шалынсын.

Тойдан той боп, ақ түйенің қарыны

Жарылсын, беу, жарылсын!

Кімнен тудың дейді сосын әдейі.

Анамды да, әкемді де атармын,

Орны бөлек маған, бірақ, апамның.

Анда – санда жасап қоям еркелік.

Жұбатам деп ертегі айтып береді,

Көне салам – маған да сол керегі.

Бір елі де тастамайды қасынан.

Дүниеде жақсы адамдар көп дейді,

Бірақ, менің апашыма жетпейді!

Ауызыма тосатұғын бәрін, апам.

Бір сәт мені көрмей қалса еміреніп,

Құшағына қысатұғын, жаным – апам!

Болмашыға мазаланба,

Қыңқыл –сыңқыл деген не.

Тек армандау аз адамға,

Орта жолда бөгелме!
Шаршамағын, шыда, балам,

Алда асар қыр, далаң!

... Көз ұшында тұрар анаң

Орамалын бұлғаған...

Ғажаптығы ақынға жыр арнатты.

Ана тілің – бабаң тілі байырдан

Келе жатқан көтеріп бар салмақты.

Ана тілін қорлаған жан айыпты.

Туған тілдің кесірді ұрар киесі

Төрден орнын ала алмаса лайықты.

Санаң болса,ұста естен шығармай:

Ана тілін жақсы көрер жанын сап

Нағыз қазақ бойындағы тұмардай.

Алға қойған мақсат болсын көздеген.

Нағыз қазақ-сақтап тілдің сапасын,

Шұбарлауға, лайлауға төзбеген!

Жалған ұран жансыздарға жаттанды.

Айта-айта тіл жайлы сөз жауыр боп,

Қайта-қайта қайрап тісін, жақ талды.

Имеп ең бұдан да қиында.

Келешек күтеді, әлі өмір алдыңда,

Бір жейік бар дәмін бұйырған.

Болсыншы жұрт тыныш, ел аман,

Өзіңсіз ортайып қалмай ма қуаныш,

Айығып, үйге тез кел, анам!

Жаңа жыл, міне, есік қағып тұр!

Шықтық деп аман-сау жаңа бір белеске,

Тойлайық қазанға ет салып бір.

Тарихтың жолдарын жаңалар.

...Бақытты балалар аяғын тең басып,

Ауырмаса екен аналар!

Қалама қыс келді, қарашы.

Ауырып жатсың сен, кеттім-ау сағынып,

Айыға көрші тез, анашым.

Тақау тұр жыл соңын жапқалы.

Әпкем де , анашым, дертіңді уайымдап

Алаңдап жүр ауыл жақтағы.

Аманкелдінің газ алауы,

Өз қолы, шүкір деп, жетті өз ауызына,

Өзгере бастады қала, ауыл.

Кірісті үкімет жұмылып,

Ертеңгі күндерден соғуда жылы леп,

Әлдилеп кеудені бір үміт.

Еңсесін келеді көтеріп.

...Тек сенің жағдайың жанымды мұңайтып,

Жабырқау тартып сәл кетем, ұқ...

Тіл-қадірің,абыройың,айбының,

Тіл-арыңды торламасын қайғы-мұң.

Тіл алдында өзі тізе бүкпесе,

Тізгіндерсің топастардың қай бірін.
Адам біткен ұмтылғанда ақ таңға,

Надандықпен бос берілме мақтанға,

Тілді қалай күрмемексің, түрлі ұлттар

Саған сенің тіліңде сөйлеп жатқанда.

Өкпе-назын шағар Ана тіл кімге.

Нағыз қазақ тілдің тінін тілдірмес,

Сен де ,ендеше, сұлу тілді бүлдірме.

Жадыңдағы жат әдетті құрықта,

Тіл тағдыры - ел тағдыры деп білер

Халықтан сен туғаныңды ұмытпа!

Бүршік жарды тал-дарақ,

Бой ұмсынып көкке өрлеген

Тұрмын тауға мен қарап.

Жайнап, гүлдеп, жаңарып,

Табиғаттың бір сыңары ем,

Тыныстайын кең алып.

Саф ауаның самалы,

Тәтті шақтан тебірене

Кеудем жырға толады.

Құлпыруда айналам.

Ел қауышып бір-бірімен

Наурыз тойын тойлаған.

Салтымыз сол баяғы.

Күн теңеліп түн түрді ақыр,

Айға аңсар ауады.

Дастарханын бәрі аямас,

Ұлт дәстүрі бар тағы –

Жеті түрлі дәм аралас

Жыл көжесін тартады.
Кел, Наурызым ! Жаңа шырай

Жер-дүниені жасандыр,

Көптен бері дәл осылай

Тамсанып ек қашан бір.

Шыға берсін тек төрге,

Уа Жасаған, момын елдің

Қуанышын көп көрме!

Аппақ көңіл күйін біл.

Сақтап сәтін сағынысқан,

Ұзағынан сүйіндір!

Қар-бұршағымен, ақ үлпек кей түн,

Көңілдің кірін тазартып,

Кәрін төксе де зәрін төкпейтін

Одан да қыстың өзі артық.
* * *

Мінеки, Аға, менің мөп-мөлдір

Мұнартты сөйтіп сезімім.

Кездесе алмай жүріп көптен бір

Мұң артқанымның өзі – мін.
Аяқтан шалса алаяқтарым,

«Жақсы ит өлігін көрсетпес».

Талағандарын қалай ақтармын,

Бөрілер бәрі емшектес.

Қызметті, сеніп тапсырдың.

...Жұмысқа жеккен қойын дәптердің

Бетінде көбі жоқ сырдың.

Қол қусырмастан құр босқа,

Қиналмай қиып тастадым Тақты

Жете алмай жүрген жылпосқа.

Бойжеткеніңді ұғындым-ау.

Сайраған бақта бұлбұлымды

Ұшырып тұрмын бүгін мынау.

Елжіреп майдай ерідім-ау.

Тәкаппар асау жүрегіңді

Жаулады,айтшы, сенің кім-ау.

Қиындық кейде көргенімде,

Қызым-ау, сенің сәби күлкің

Жоятын мұңды менде мүлде.

Табатын дерттің дәру емін,

Бір иіскеп мауқымды басатын

Қызым-ау, өзің дәрім едің.

Қыздардың салар әні бөтен.

Сүйгенге сүйеу бола білсең,

Іргетас қаланады бекем.

Қателік жасап қойма бекер,

Жасасаң өз мойныңмен көтер.

Құдайдан жатсам да, тұрсам да

Тілеуіңді мен тілеп өтем!
Ай, Күнім де-сен, қызым-ау,

Байлығым да-сен, қызым-ау!

Барған жеріңде, қызым-ау,

Бағың ашылсын!

Қалдырма ұятқа, қызым-ау,

Келін боп жатқа, қызым-ау,

Бара жатырсың!..

Жаңа жылға ауар әлем назары.

Жаңа жылды қарсы алып жұрт жатқанда,

Ескі жылдың таусылады жаз - әні.

Жаңарады ескілік те елдегі.

Жаңа жылға мен де қатты қуанам,

Қимай қарап Ескі жылға белдегі.

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

* * *

Қор болды жаным ақымақтарға...

Сорғалап тамып жапырақтарға

Мен үшін жаңбыр жылап тұр.
Жылауық Күзім! Жек көрем сені,

Ұлы ақын Пушкин сүйгенмен.

Тұлайып бүгін тепкен еңсені

Арыла алман бұл күйден мен.

Қарсыласса да бұлқына,

Ағаштар жатыр жалаңаштанып,

Еріксіз көніп ырқыңа.

Алай да дүлей өжетсің.

Дем тартып, құлақ гуілге түргем:

«Жайдарлы Жазға не жетсін».

Керек емессің ешкімге.

Кет, Күзім, сен де күйрете бермей

Керуен бұлтпен көш мүлде!...

Өзіңмен ойша тілдесем,

Өсекші - өлең, әйтпесе бәлкім,

Бірін де мұның білмес ең.

Қолыңда билік, байлық бар.

Өтуде сырғып, Аға, күндерім,

Өлеңнен оқып айырып қал.

Жырыммен жұртқа жайылған.

Қарындасыңның халін қарашы,

Әлқисса, міне, қайырмам..

Жыл кіргенде жап – жас, жаңа кескінмен,

Аяп кетем Өткен жылды ескірген,

Жалаулаған жастық шақтың қадірін

Кейбіреудей қауқарсыз қап кеш білген.
Еленбей ме Ескі жылдың еңбегі,

Елеңдейді жыл көшіне ергелі.

Күшпен тартып доңғалағын тарихтың,

Мықшыңдайды жас Бала – жыл төрдегі.

Ескілердің аз болмайды салмағы.

Естілеу жас ой қорытар осыдан,

Талай асу алу үшін алда әлі.

Кел, Сәби – жыл, тәй – тәй басып келе бер !

Тек, өткеннен сабақ алып тұрғайсың,

Сонда ғана көсегеміз көгерер !

Бір үлгімен берілмеген бұрын мән,

Желке жапқан шашы қалған бұрымнан,

Сары қызға өліп-өшіп кезінде

Талай жігіт төбелестен қырылған.
Киімді де соңғы сәнсіз кимеді,

Биіңнің де неше атасын биледі.

Талай сырттан сұқтанғанмен сыртынан,

Тәкаппар қыз ешкімге бас имеді.

Үй боп кетті бәрі қатар құрбының.

Өмірдегі орнын тапқан мансаптан

Сары қыздың бағы жанып тұр бүгін.

Табысты іске бар ғұмырын арнаған.

Шым-шым тартып тек жүрегі шаншиды,

Былдырлаған бала көрсе ауладан.

Айғыздады әсем жүзді әрін із.

Кеңседегі қағаздардан қалжырап,

Қу тізесін құшақтайды кәрі қыз

Бүр ашса мен отырғызған бір шыбық,

Әрең тыныс аласың сен тұншығып.

Түнде де көз ілмейсің-ау, шамасы,

Қайтсем соны солдыртам деп күрсініп.
Білем, қиын ойды тежеп тұсаған,

Ауырмай ма баспаса оңға ісі адам.

Кінәлімін, құрта алмай көзімді,

Айықпас дерт жабыстырсаң құсадан.

Дұшпан еттің бағыңа, әлде сорыңа.

Менен сұрап жүрмегейсің қол ұшын,

Өзің түссең өзің қазған орыңа.

Олар мені жалғыз жауға бермейді.

Мұқатам деп мазаланба сондықтан,

“Сырдың суы сирағымнан келмейді”.

Жаңа ғасыр есік қақты,

о, Алла-ай......

Кіжінумен өтер болды-ау өмірің,

Қалып жүрме жаңа жылда оянбай.

- 59 -

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Қылығыңа қамықсам да қайран қап

Ешқайсыңмен ерегіспеп едім мен,

Төрді шарлар ел атынан тайраңдап,

Тоғышарлар, садаға кет елімнен!
Сендер барда ауам да тар, жерім кем,

Санам саққа, ойым онға бөлінген.

Мен тірліктен сендер үшін жерінгем,

Сондықтан да ...қорықпаймын өлімнен».

Сене алмай сөздеріме сыр тұнған.

Қайтсем шалып құлатам деп құрдымға,

Сыпсың-сыпсың сөз айтасың сыртымнан.

Тілің жылан тілдеріндей тым улы.

Оң қолыңмен сәлем беріп тұрғанмен,

Сол қолыңның жұдырығы жұмулы.

Толғақ

Көлеңке іздеп құлауға келер зорға әлі.

Қапырық ауа, тымырсық самал қолқаны ап,

Жүректі қысты құрғақшылықтың зардабы.

Көтерді басын кеш түсіп, ымырт жапқанда.

Бақылдап біткен бақалар үні басылып,

Шегірткелердің шырылы жетті ақ таңға.

Ылғалсыз жаздың қарашы мынау қаскөйін.

...Аңызақпенен алысқан ыстық роддомға

Табанда ұстап толғатып түсті жас келін.

Сығалап сырттан жанашырлар жүр сабылып.

Жаутаңдап көзі жас келін жалтақ қарайды,

Ақ желең киген абзал жандарда бар үміт.

Атағы дардай, бәрінің таныс есімі

Дәрігерлердің бірыңғай шығып шешімі,

Кіндікшешелер жатырын тіліп әйелдің,

Шарана-ұлға ашылды дүние есігі.
Жаулаған бойды сейілтіп барлық күмәнді,

Кесілген құрсақ жамалды- жасқап, құралды.

“Ат ұстар келді!”,

“Ұл туды!”-десіп,-

“Сүйінші!”

Тәубеге келіп үлкендер мәз боп қуанды.

Басылмас аптап селдетіп жаңбыр басталмай.

Бұлқына жөңкіп қиналды көшкен қою бұлт,

Бауырын жазып босана алмай жатқандай.

Тұнжырап күн тұр, қабағы қату, о несі.

Жауайын десе жауа да алмай, толғатып,

Тамшы да төкпей құрсалды бұлттың денесі.

Акушер-аспан көк жүзін керіп сілкінді.

Сілтемекші боп найзағай-өткір кездігін,

Ұмтылып барып, жұлқынып қалып іркілді.

- 44 -
Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ
Тоғышарлардан

Серік Томановша түңілу
«Мен өлген соң қадірлемей –ақ қойыңдар

Қабірімді көмкермеңдер гүлдермен...

Тірімде –ақ түңіліп біткен жайым бар,

О дүниенің есігін ашып үлгергем.

Тірліктегі тауысылған дәм-тұзым.

Жылы сөзі жетпей жақсы қалқаның,

Жібіткен жоқ жас жанымды жалғыз үн.

Бағыштасаң болар Құран сауабын.

Аруаққа айналғанда мені де

Әуре болма мүсіркеймін деп, қарағым.

Керегі жоқ енді артымнан мақтаудың.

Өлгендерге кешегі не, бүгін не,

Бәрібір мен көрде тыным таппаймын.

Атап па еңдер мені ақын деп тірлікте.

Мейлі бейбақ, өтсін мейлі кемеңгер,

Барлығының тірелері –бір нүкте.

Мойындаймын, шыным,

Аға!

Сүйінуші ем шұғылаға,

Бәрі соның бүгін- ада.

Мен де өзімше бөлек үнді

Әнімді арнап ақ таңдарға,

Жаздым талай өлеңімді.

Шағынғаным бір бүгін бе,

Шағыстырам кімді-кімге...

Өзім туған өлеңімнің

Өзім кестім кіндігін де.

Жыр-керуен көшін көрем.

...Тыңдар құлақ,

Оқыр көз жоқ,

Қор болды бұл есіл де өлең.
Көріп жүрек – отымды өшкен,

Өзің болсаң кешірмес те ең...

...Тұншығуда қанша жырым

Тұсауы әлі кесілместен...

Акушер-аспан, жасынды неге жасырдың,

Кеберсіп жатқан жердегі, айтшы, қасың кім.

Адамға, әлде, көрсеткенің бе қарсылық,

Ойыншығына айналған қасап-ғасырдың.
Сен емес пе едің көк төріндегі батырым,

Адамзат құсап жетпей жатыр ма ақылың,

Бусанып бойын тер қысқан Ана-бұлттың

Акушер-аспан, жармадың неге жатырын?

Санаңды соққан сайқал ойлардан бездің бе,

Қиянаттардың жаратылысқа жасалған

Ғаламдық заңға келтірер қаупін сездің бе?

Ал менің болса адамдық арым былғанды.

Жатырын жарып тұмсасын туған жас-Ана

Жалғыз ұлдан соң, тумайтын болып,тұл қалды...

Жалғыз ұл өсер ата-анаға боп қолғанат...

Халқымның саны, жұртым-ау, қалай көбеймек,

Бабалар жолын ұрпағың қалай жалғамақ.

Дәрігерлердің дұрыс та шығар шешімі,

Нәрестемізге ашылды дүние есігі.

Соңынан оның бауыры , енді, ермейді,

Баланы шектеу – гинекологтың кесімі.
Туғызса аман – қызметінің несі мін,

Талай-ақ Ана тербетіп отыр бесігін,

Деп жұбатармыз өзімізді, бірақ, әйтеуір,

Көріп жүрмейік “Кесаревоның” кесірін.

Жаутаңдап енді қарай бермеңдер біз жаққа,

Балапан құстар - балғындар,

Қанат қағыңдар қалалар жаққан ізгі отқа.

Мағжанның мұңын жастанып жатам басыма.

Алаштың зары аз емес,

Айналып шыға келетін досы қасына.

Мен ғана ма екем өкпелі,

Әкелерің де жіберіп алды есесін.

Өмір бұл - өзен өйткені,

Абайламасаң - ағысты жаяу кешесің.

Жасап жатты ертеңімде.

Тартылғанша бұлақ-тілім,

Кеше ұнамай, ұнап бүгін,

Бірін жамап, құрап бірін,

Шарана-жыр туылғанда,

Оралмастай жуыр маңда,

Тастап кетіп қарамастан,

Бақыр басын ала қашқан

Мен –

Көкек құс сияқтымын...

Мұқаң – Аға!

-Жігерлі жас мұқала ма,-

деп күлерсің,

ұғам,

Аға!

Жүйке деген жұқа ғана?!..

Жыр киесі ұрса егер

Дауа бар ма бұған, Аға...

Содан бері кезікпеген

Музаны іздеп, кезіп келем.

Барым-базар,

Ойым-ойран,

Ал,

Аға.
Сен тірісің, бірақ,

Аға,

Өшпес,

Жырларыңмен!

Ал мен...

Менен сұрама,

Аға...
Танығанмен... бір қауым ел

Іздемейді шырақ ала...

Қарайтындар қырдан кілең,

Төріне оңай шығара ма,

Ұсынбаса мырза біреу,

Ұмтылмаймын сыбағама.

Өлі-тірім, сөнгенім де,

Өмір бұл -өзен екен деп,

Сендердей кезде жағалай жүзіп, жар астым.

Адасар едім – мекен боп

Тоқтатпағанда толқыны баяу Таластың.
Тұрақтамасам ауылға,

Ақылымды айтып сендерге қазір тұрар ма ем.

Танытқан бүкіл қауымға,

Таласым, неткен қасиетті едің, құнарлы ең!
Бізге арман еді Алматы,

Алыстан аңсап, жырыма қостым жасқана...

Әлемге үлгі болды аты -

Еуразияның кіндігі енді – Астана!
Қос қала енді ол – алып,

Өз еріктерің – таңдауды жасау картадан.

Ой мен білімді мол алып,

Оралсаңдар болды туған Таласқа қайтадан.

Келеді өсіп бірімен бірі жараса,

Еркін ел – жұртым қуанып,

Екі үлкен қала ер жетті егіз балаша.
- 47 –

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ


Сендер де егіз едіңдер,

Уақыттан біздей жүрмеңдер, бірақ, ұтылып.

Ұшырдым түлектерімді - томағаларын сыпырып!

Ғашық болып ақ қарға,

Сен туылған ақпанда

Мені де анам туыпты.

Есениндей сергелдеңге

Өзің түсіп сенделгенде

Айтшы, Сені кім ұқты.

Біздің жұрт та қызық жұрт-ау,

Жұбатудың орнына

Лайлауға дайын тұрады

Мөлдіреген тұнықты...
Қайран Аға!

Сен секілді...

Мен де жалғыз қалғандаймын

Айдалада.

Ұрпағың ба ем мен сен күткен,

Арыла алмай меңзеңдіктен,

Жаңылдым да жүрісімнен,

Жоғалтып ап өз «Менімді»,

Адасып қалдым жолдан,

Аға!

Суық сөзіммен

Сұқ көзімнен

Жайнаған жанар жасқанар.

Емін-еркін.

Шат.

Кеткендей ұят,

Жастан-

Ар.
Іркіп бар ойды,

Сананы басар сыналап.

Үркіп қарайды

Кірпік астынан

Он жетім маған сығалап.
Көзі де талды-ай,

Жолға әбден қарай.

Жақтырмай тұрмын мұны түк.

...Өзім де сондай

Болмап па ем,

Қалай

Нәзіксің, сезімталсың

Тұла бой тұр ма елжіреп,

Сабырсыз төзім талсын,

Тоқтама, жырла, жүрек.
Сабырсыз төзім талсын,

Өрілсін нұрдан жібек,

Сенімге сен іңкәрсің,

Тоқтама, жырла, жүрек.

Санаңда сыр қалды көп.

Сындырмас сағыңды әр сын,

Тоқтамай жырла, жүрек.

Самалды ырғал тілеп,

Сол сәтті сағынғансың,

Сондықтан, жырла, жүрек.

Жатқанда мұңнан жүдеп,

Кез келді жалындар шын,

Жалындап жырла, жүрек.

Кез келді жалындар шын,

Сыңғырлат сырғаңды кеп.

Әлемге әнің барсын,

Әуелет, жырла, жүрек.
Әлемге әнің барсын,

Шәліңді бұлғар білек.

Әйелдік бағың жансын,

Ақындық, жырла, жүрек!

Еріткіш сезім

Алыстап менен кеткен бе?..

Көгім де бұлтсыз,

Көңілде –шық, сыз.

Қол жетпес енді көктемге.

Албырт емеспін,

Жастықтың буына мастанар.

Салқынқандымын.

Көбелек-елесті

Қуып жүр қазір басқалар.

Естісең қатал болмас ең,

Дауысымды менің ышқынған.

Өртенер едің сонда сен

Мендегі ыстық ұшқыннан.

Түсінер едің бәрін сен,

Түсінер едің қиналсаң.

Күтетініме кәміл сен,

Келем деп маған жиналсаң.
Ақ қанат көбелек аппақ қар

Қысқы түн. Айдай әлем. Ғажап сурет.

Көздің жауын алғандай аппақ дүние

тыныштық бесігінде тербеледі.

Мен жалғыз. Дала жым-жырт. Ойға шомам.

Ойға алып жүр ме екенсің сен де мені.

Мүлгіген мамық түн.

Маужырайды дала.

Оңаша қамықтым,

Ойымда сен ғана.
Манаурап сағым көк,

Қылаулап қар жауды.

Жер беті ақ үлпек,

Жарқырап арбайды.

Рас екен» деген шығарсың.

Сыныққа себеп жүдә бұл дерек,

НаҺаққа қалай шыдарсың.

Барады мектеп оңбай тек...

Ұрпаққа содан сірә да бұл іс

Ойлаймын обал болды-ау деп...

Бұлт төнді бүгін қарабастырып,

Ең соңғы сенім өлген күн...

Анамның тәнін аманат қылып,

Қойнына жердің берген күн...
Мұнар күн жапты көгімді мәңгі,

Естімейм сөзін елдердің...

Есімде бірақ, көңілде қалды

Сіз көңіл айтып келген күн.

Қуатым – Анам еді ғой...

Мидағы молекуланы шашып,

Мәңгіріп қалды ендігі ой.

Айырмай жатып ақ-қараны да

Тағы да болды бір соққы.

...Жалғыз-ақ тамшы ақ парағыма

Сорғалап барып тырс етті...
Қайғыға түсіп не керек тегі,

Қысса да қысы қаңтардың,

Кептеліп тұрған көк өзектегі

Өксікті зорға қайтардым...

Қарады Аспан кектенбей.

Жаутаңдай бердім тағдырымды, Анам

Табыстап Сізге кеткендей...

Амандық-саулық сұрасқандарға

Ишара етем күлімдеп.

Жауқазын жырлар гүл ашқан қарда

Көктемге қалай ілінбек.
Көктемің қайда – а...

Армандай бұлғаң.

Өткенің ойға қалдырған.

Жабыққан күйді малмандай қылған

Жалықтым жылы жаңбырдан.
- 64 –

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Бұрынғы қайда бұла күш.

Арманың-асау, ал ұяң ұятың -бұлқынған.

Бір ұшқын сәуле алдымнан шығып құрақ ұш,

Алматы жақта тұтанып қалған былтырдан.
Ештеңе басқа сұраман,

Түркістанда туып, Тұранда жанған киелі от,

Әйтеуір, сөнбей, жүр аман!

...Жүрейін мен де сыртыңнан саған ие боп.

Сен мені сағынбайсың ба,

Кей сәттерде көргің келіп,

Уайымға салынбайсың ба,

Көз жасыңа бердің бе ерік?

Жанардан тамып тамшылар,

Сен мені іздемейсің бе?

Сағынбағаныңнан шығар,

Сағынсаң бір келмейсің бе?
Сағынсаң еске алар ең,

Серік етіп сыр сезімді.

Айналып маған бар әлем,

Көрер ең тұнжыр көзімді.

- 85 -


Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Қасымхан Бегмановқа
“Тамыздың туылыппын төртінде мен...”

Қ.Бегманов
Арамыз, білем, қашық көп,

Ер жасына кеп Ағаға бүгін айналдың.

Жырыңа өткем ғашық боп,

Жүгенсіз жылдар жібермей жіпсіз байландым.

Мендей мұндарды меңзеген шығар Раушанов.

Тереңді түйнер түп қайғы,

Тасадан ұрған өз қылығына тамсанып.

Алатауымдай жақсылық күтем әр күннен.

...Көзіме көлкіп жас келді,

Ұрыспашы, Аға, өзіңе тартқам, бәлкім, мен.

Табандылық бар бойымда. Тағдыр-тайталас.

Өз отыма өзім кетпеуім үшін өртеніп,

Өлеңмен өмір сүргенімді ешкім байқамас.

- 84 -
Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

... Тұрақ жоқ боп тұр табиғат, айға,

Сұрақ көп боп тұр ақпанда...

Түспейді қашып перизат – айла

Көңілің құрған қақпанға.
«Қаттысы кетсе қыстың,

Қабағы

Жүректе түйір ұшқын жоқ әлі

Табатын ойдың байыбын.
Еріншек ерік жоғала жаздар

Көрінсе көктен құба таң,

Өзімді (өзіне-өзі ор қазған)

Осылай ғана жұбатам.

Амандық – саулық сұрасқандарға

Ишара етем күлімдеп...

Жауқазын жыр тұр – гүл ашқан қарда,

Бишара екен...

...Дірілдеп...


- 65 –
Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

* * *
Тағы да жауды қар қалың кеше,

Астында топырақ көктейді,

Өңірге көктем орнайын десе

Қалың қар еріп бітпейді.
Өңірге орнар өмір жаңарып,

Жадырап дала жер – көк пен;

Көңіл де іздер небір жаңалық,

Күзетіп ойды кер кеткен.

Сағындым сәнін наурыздың.

Мойымау үшін мойнына мұңның

Сабырлы шәлі салғыздым.

Жасаған,өзің жеткізгін!

Жұқармау үшін жүйкенің талы,

Тамырға ине еккіздім.

Жан сырын жатқа қияр ма ең.

Үзілмеу үшін үміттің жібін

Жапсырдым жырға қиялмен.

отқа салғанын,

жасқа толды, әне.

тұншығып қалмай,

жетсем болғаны...

Мөлдір шық тұнған.

айтпай ұқтырған.

жолы жіңішке,

босат тұтқыннан!..

кездердегідей,

көздерде күндей.

жая алмаймыз біз,

елдермен бірдей.

екіге айырылған,

беті қайырылған.

қалпын көшірген,

бейкүнә құрбан.

қарама маған,

араламаған.

құрық салмасам,

жаралап алам...

Орман – ды ойым.Бар ұғымдарға

Жаңылдырғандай жұтаппын.

Жоғалтпау үшін жарығымды

Алға

Сенімнің отын тұтаттым.

Мәңгілік рухқа қаталап.

Мейірімді жанға мейірмен қарар

Мендегі іңкәр махаббат.

(Жетсем деп емес жақсы атқа)

Сүрінсем – мейлі,

Жығылсам – көнем,

* * *

Қуанта алмай көктемін,

Батырғым келді қарамды бүгін,

Қараңғы ойға теп-тегін.

Түбінен сәуле жалт етті

Тағдырым көзін қадап...-дір еттім,

Қойсаңшы мына тәлкекті.

Біресе теуіп өзектен,

Көлгірси қалып көзіме талай,

Сыртымнан сыпсың сөз еткен,

Сорлатып санын соқтырып,

Алдыңда тұр деп алақайлар күн,

Жұбатып жарық жатты үміт.

Сіркең де су көтермей, сұлық түсіп,

Табаныңды жып-жылы шұлық құшып,

Омырауды орана бергің келер,

Дала ауа райына күйіп-пісіп.
Зауқың соқпас мұндайда ештеңеге,

«Ит қорыған жерге ылғи өш» келе ме,

Өзіңнен де ойыңмен бірге өріліп,

Өлең шыға қоймайды кестелене.

Теледидар қосулы тұрады анық,

Газет-жорнал бетін де қарап біттің,

Дарығандай бойыңа ғұламалық.

(Теңей салам түрмеге ұямды оңай)

Балалардың базарын байқамай қап,

Жалғызсырап кетемін жиі аңдамай...

Шалқар көңіл-күйімді құртты бүгін.

Бір тәулікте тынымсыз мың құбылар,

Мен мезгілдің тұсаулы тұтқынымын...

Жетті енді жұмсақтық танытқаным,

Сендерде бар ашу менде бар.

Мені емес, алдымен барып бәрің

Өзіңнің жөніңді жөндеп ал!»
* * *

ПаҺ, шіркін, бір сәттік құйын көңіл

Іштегі шайтанды оятқан!

Ағуда арнамен бұрынғы өмір,

Дәл бұлай бажбаңдау... қаяқтан...

Мен мезгілдің тұсаулы тұтқынымын

«Сижу за решеткой в темнице сырой...»

А.С.Пушкин.
Күрең күздің сүреңсіз күйін шерте,

Жапырақтар сарғайды биыл ерте.

Долы желмен қосылып құйындаған,

Қоқысты үйіп, жанармай құйып өрте.

Айналаның сыпырып таста бәрін,

Айналдырар іске жоқ басқа амалың.

Сыртқы әйнектен сығалап тұрарсың тек,

Аспан жуып жатқанда тостағанын.

Қармана бердім,қармана.

Бермейін соқыр сезімге ерік,

Жығып жүрмесін – жарға ма...

Жалт еткен жарық сәуленің.

Жай-жапсар сұрар енді кім менен?-

Төбем көк тірер халдемін!

Нұр құйдырған да санама,

Мен үшін шалған бәрін құрбанға

Сол сәуле – Сен ең, Жан Аға!

Мұңды сөз енді жазбаймын.

Соңынан ертіп балапандарын,

Мамырлар мама қаздаймын.

Бақытты ету – жұмысым.

Жетпегенімен шамалы айлық,

Қанағат еттік, құрысын.

Бір қолым қазан қақпағын ашып,

Қаламсап ұстап бір қолым,

Тұнбаса кірпік қаққанымда шық ,-

Қажеті аз үлде –бүлденің.
Желкілдеп өскен жағалаудағы

Жас құрақтай ма жас кісі,

Ертерек шығар бағалауға әлі,

Бас амандығың – бастысы.

Сыртыңнан елің сүйсінген,

Сен жүрген жерде – сертім сол, Аға,

Күмілжіп енді күрсінбен!

Сезімімді, Аға, сыйлай жүр.

...Тербетіп жырмен Сені құндақтар

төгілді сырым сыймай бір..

Жақсы емес жатқан жүз шайыстырып

деуші едім, шыдадым, жетті енді.

Бұл жолы мойынымды майыстырып,

Көтермен зіл батпан өкпеңді.
Сыйладым көбіне бар адамды

Бақытты болсыншы солар деп,

Талайға кешіре қарағам-ды

Төгетін бар зәрін маған кеп.

Талай рет шегініп жол бердім.

Қалғанша ұяттың астында мың

Тұншығып өлгенді жөн көрдім.

Мектептен мен қазір қол үзгем,

Аттаған жолды екшеп, әрбір, елеп,

Келемін неге әлі сол ізбен.

Жалтақтай бұрылам неге әлі.

Төменнен тыңдаймын әулекінің

Бос сөзін тұрсам да жоғары.

Өткен өтті. Сөз ет енді, сөз етпе,

Ұстаз тұтып самғай қуғам жолыңды.

Ал сен санап «дүние – алма- кезекке»,

Күжірейтіп жүрдің кейде жоныңды.
Ауызын ашып қайтем ескі жараның,

Бәсеке де дәстүрлі жол бізге анық.

Сыйладым да кешіріммен қарадым

Беделімді жүргеніңе қызғанып.

Сыралғы дос сыртқа сырын алдырмас.

...Көрдім бүгін тұрғаныңды үздігіп

Асау мінез албырт қызға...Талдырмаш...

Қашанғы үндемей жүрмекпін.

Тежеймін деп жүріп кіл өзімді

Жарқылдап бір рахат күлмеппін.

Дауалы дәрумен десек те,

Безейін басқадан, бауырдан да,

Күлкіні құрғанша есепке.

Шығар шақ жаннан сыздай жыр.

Құбылма, көңіл, қобалжып,

Ұйқыдағы ойды бұзбай жүр.

Жетпессің жоққа теп-тегін.

Мезгілдей ауысып тұратын

Жалғанды мәңгі деп пе едің.

Бойыңды билет салқынға.

Шыдамның шегін соза бер,

Шегінер жер жоқ артыңда.

Жастықты көктен іздеме.

Сарғайып кетеді екен ғой

Жапырақ жылдар күз келе.

Орныңда жүрер өзгелер.

Қаңтартып, құрсап тастайтын

Қыстың да қаупін көз көрер.

Жаңбырдай жауған жағалай

Ойымды іркем, о, қалай!

...Көңілдің басар көрігін

Қандай ғажап жұлдызды Аспан әлемі.

Шын махаббат қазір де бар өмірде,

Біз екеуіміз – оның нағыз дәлелі.

Сыр сыйламай тұра алмайсың сен де әсем.

Шын махаббат өмірде бар дегенге

Өз басымнан кешпей ешбір сенбес ем.

«Жігіттердің жүрегінде сыз барда

Қыз Жібектей болу арман қыздарға,

Ғашықтардың өтіп кетсе заманы

Өмір сүріп қажеті не бізге онда».

Балауса едім, мен ол кезде балғын ем...

Мен туралы жазып алғаш газетке

Өзің ең ғой бата берген алдымен.

Қаламсабым түспей қолдан күні-түн,

Бұрынғыдай емеспін мен боз өкпе

Жарап қалдым ақтауға ел үмітін.

Жан толқынын басып жырға жасырғам.

Уақыт өте бірте-бірте байқадым,

Көбейді жұрт мақтауымды асырған.

Сені үлгі етіп жүрдім мен талай.

Жыл артынан жылды артқа салыппын,

Шаштың ағын сен де қалдың байқамай.

Өкшелеумен әрбір басқан ізіңді.

Жақсы сөздің баяғы айтқан қызға арнап

Бірі де жоқ. Бұл күнгі сөз бұзылды.

Бұл кезде менде сезім селдіреген,

Жоқ сезім ақ желкендей желбіреген.

Баяғы басымдағы бантигімдей,

Мұңыма байланбайды мөлдір өлең.
Бар еді күнде барар аяулы бақ,

Ағатын арығы бар баяу құлап.

Болатын суы зәм-зәм, тасы таза,

Былғанды түсті де оған қаяу, бірақ ...

Желкемде жоқ бұрынғы бұрым шағын.

Басылып асау көңіл қалғаннан соң,

Әкеткен аулақтатып құлын шағым.

Қойғанмын алып-ұшып алқынғанды.

Ұрланған ұйқылардың тасасында

Жылдардан жасырынып әр түн қалды.

Жарымның алақаны аялырақ.

Қамыққан күндерімнің өтеуіндей

Қуантып күнде құшақ жаяды бақ.

...Мен сені ұмытқанмын баяғыда-ақ.
- 76 -

Үміт Битенова. КӨҢІЛ КҮНДЕЛІГІ

Дейтұғынбыз талай-талай біздер де,

Айлы кеште көкте жұлдыз жүзгенде.

Көктемдерді көктеп өтіп көп белдер,

Жүзімізді айғыздапты күз демде...
Муза ғана нүкте қойып күпті ойға,

Үйретіпті әсте қабақ шытпауға.

Неге өткенге табынбақпыз біз көзсіз,

Қозы – Баян екеуімізден шықпай ма.

Шын ғашықтар қосылмайды деген кім?

Шын ғашықтар бола алады бақытты,

Қос жолындай ұйқасса егер өлеңнің.

Хиссалардан көңіл қалып тынған ба.

Неге сәтсіз махаббатты жырлаймыз,

Сәтті неке сән-салтанат құрғанда.

Жағар болсақ бір-бірімізге кір әбден.

Түсірмейтін тұңғиықтың түбіне

Біздегі ыстық сенім күшті күмәннен.

Ақыл азда ашу басым, мұң басым,

Абайсызда айна-сезім сынбасын.

Бір-біріне түрмегендер құлағын,

Бізге бұрып жүрек үнін тыңдасын.
Албырттарға арбалмаған бұла күн,

Аңғартқан ба асау шақтың тұманын.

Сен ұнатқан жігіт болса босбелбеу,,

Махаббат жоқ деп түңілме, шырағым.

Әділетсіз көз жеткізбей қаралау.

Сен сүйген қыз басқа жанды ұнатса,

Махаббат жоқ деп қамықпа, балам-ау.

Жүріп өттік біз де осы жолменен.

Жолықса да жүз бір жігіт, мың бір қыз,

Бізде нағыз махаббат бар өлмеген.

Аптапта да солған жоқ ол, наныңдар.

Бойжеткендер, шалыс баспай аяқты,

Бозбалалар, бізден үлгі алыңдар.

Махаббатқа сіңірем деп ізгі еңбек,

Машақатын моншақтатып тізген көп,

Жастығының жоғалтқандар жалынын,

Тұтатыңдар бір ұшқынын бізден кеп.
Ашық-жарқын ақтарылсаң несі мін,

Күліп кірсең күнде ашық есігім.

Үйретуге жарап жатсақ, қанеки,

Күлкі етуге жасалмайды кешірім.

Бізбен бірге басқаларға бол үлгі.

Келекені дағдыланба көтеріп,

Өнегелі мұрат еткін өмірді.

Өзіңді-өзің шынықтырғын, шыңдағын.

Жүрек төрін табансызға таптатпай

Таза ұста – сонда жанар шын бағың!

Қандай ғажап жұлдызды Аспан әлемі.

Махаббатпен мәнді ғұмыр мәңгілік,

Біз екеуіміз-оның нағыз дәлелі!

Ауасында бір қасиет бар ма тың,

Сары күздің сағынышын сарғайтқан

Ақ сезіммен аймалап тұр Алматым.

Ақ пейілім әндетіп тұр менің де.

Татулық пен тәлімдікті ту етіп,

Той боп жатыр Алматымның төрінде.

Қуаныштан көздің жасы парлағын.

Толтыруда үңірейген орынын

Қос қанатым – Мұратым мен Арманым.

Жүйрік жылдар жылатты да жұбатты.

Енді үй болып кіші інім де қуантты.

Ынтық дерттің өзің таптың бір емін,

Тербейді тыныштық,

Қыстың бұл ақ түнін.

Жүрекке тым ыстық

Қалдырып тәтті мұң.
Биік деп табындым,

Өзіңе әрдайым.

Пәктігі жаныңның

Тап-таза қардайын.

Сезіммен шын, асыл

Орын ап кеудемнен,

Ойымда тұрасың

Аяулы бейнеңмен.

Көңілімде көктеші,

Ақ ұлпа ақ қардай

Тез еріп кетпеші.