Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова



Pdf көрінісі
бет114/179
Дата11.11.2022
өлшемі1,92 Mb.
#157769
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   179
Байланысты:
Басқару психологиясы

Қашу
 (
жалтару

мына жағдайларда тиімді: 

қарастырылып жатқан мәселе сіз үшін аса маңызды болмаса; 

сіз өзіңіздің дұрыс жасамай жатқаныңызды және басқаның 
дұрыстығын сезінсеңіз, әрі ол үлкен билікке ие болса; 

егер сіз күрделі сөйлесушімен тілдессеңіз; 

сіз шешім қабылдауға тырысып, бірақ не шешім қабыл-
дауды білмесеңіз; 

сізде мәселе туралы ақпарат толық болмаса; 

шиеленушілік жоғары және оны тастау қажет болса; 

сізге уақытты ұту қажет болған жағдайда. 
Бейімделу
 
мынадай жағдайларда тиімді: 

сіз аз ғана беріліп, аз жоғалтатыныңызды сезінсеңіз; 

жағдайды жеңілдету қажет болғанда; 

егер сіз нәтижесі сізге қарағанда, басқа біреу үшін аса 
маңызды екенін түсінсеңіз; 

туралық сіз жақта болмағанда. 
Келісімге
 
келу
, яғни сіз үшін жарым-жартылай өзіңіздің, жа-
рым-жартылай басқасының қалауын қанағаттандыру жағдай-
ларында тиімді: 

жанжалдың қатысушыларында бірдей билік болса және 
олар бірін бірі жоққа шығаруға мүдделі болса; 


279 

жылдам немесе уақытша шешім талап етілсе; 

басқа амалдар тиімсіз болған жағдайда; 

келісімге келу өзара қарым-қатынасты сақтауға мүмкіндік 
берсе. 
Әріптестік
, келісімге келуге қарағанда, тереңірек деңгейде 
қол жеткізіледі және де ұзақ уақытты әрі жанжалды шешуде 
белсенді бірге қатысуды талап етеді. Бұл үлгі мына жағдайларда 
өте тиімді: 

мәселенің шешімі екі тарап үшін де аса маңызды болса; 

сіздердің өзара арақатынастарыңыз тығыз, әрі ұзақ уақыт 
жалғасқан болса; 

сізде мәселені қарастыруға уақыт болса; 

екі тарап та бірдей билікке ие болса немесе шынайы
билікті иеленуде айырмашылықтарды жоққа шығаруды қа- 
ласа. 
Жанжалды
 
шешудің
 
мүмкін
 
болған
 
жолдары

Кез келген 
жанжалда оны шешудің үш жолы бар: 

ең
 
оңай
, бірақ әрқашан да шынайы емес: өзіңді немесе мә-
селеге деген өзіңнің қатынасыңды өзгерту; 

ең
 
қиыны
, сондықтан да тәжірибелік мүмкін емес: қарсы 
пікір білдірушінің пікірін өзгерту, оған өзімізге қажетті бағытта 
әсер ету; 

ең
 
оңтайлы
 
және
 
шынайы
: мәселені шешудің өзара тиімді 
нұсқасын табу және оны жүзеге асыруға күресу. 
Жанжалды шешудің мүмкін болған жолдары мына сұрақтар-
ға жауап іздеуден тұрады: 
Жанжалды
 
шешу
 
үшін
 
мен
 
не
 
істер
 
едім

Бұл
 
үшін
 
серіктесім
 
не
 
істер
 
еді

Жанжалдан
 
шығу
 
қажет
 
болған
 
жалпы
 
мақсаттар
 
қандай

Мұнда сіз былай жасауыңыз қажет: 

сұхбаттасыңызға көңіл аудару және ниеттестік білдіру; 

серіктестің ерекшеліктеріне сабырлылық таныту, өзінің 
шынайы жанашырлық сезімін көрсету; 

салмақты болу, өзінің әрекеттерін, сөзін, мимикасын бақы-
лау; 

адамды осы жағдайға не алып келгенін – айқын немесе 
жасырын мақсаты қандай екенін түсінуге тырысу; 


280 

сұхбаттасушының пікірін толық айтып беруіне мүмкіндік 
беру, оны мұқият тыңдау; тікелей қайталау, тыңдағанын талдау 
немесе қорытынды жасау жақсы нәтиже береді – сол арқылы 
адамға оны тыңдағанын түсінуге мүмкіндік береді; 

әлеуметтік және физикалық қашықтықты оңтайлы деңгейге 
дейін қысқарту; 

серіктестің назарын ауыр мәселеден қысқа уақытқа болса 
да басқаға аударту, мұнда кез келген амалдар қолданылуы мүм-
кін – басқа жерге отыру, қоңырау шалу, жазып алуды сұрау- 
дан бастап қандай да бір миға қонымсыз ойды, әзілді айтуға 
дейін; 

сіздердің мүдделеріңіздің, мақсаттарыңыздың, міндеттері-
ңіздің жалпылығын атап көрсету; 

сұхбаттасқа оның сөздері тудырған сіздегі жағдай, сезім 
туралы дайын емес бағалауларды және пікірлерді айту; бұл 
сұхбаттастың сізге қысқа жауап қайырмай, ашық, мақсатты, өз 
ұстанымын айта отырып жауап беруге мәжбүрлейді; 

сынға ескерту, сөгістерге жауап беруден бұрын, нақты не 
көзделіп отырғанын ашып алу қажет; сіз барлығын дұрыс тү-
сінгеніңізге сенімді болуыңыз керек. 
Әрбір жеке жағдайда жанжалдың себебі айқын болғанымен, 
барлық жанжалдар ұқсас негізге ие: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   179




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет