Нарыќтыќ субъектілердіѕ ґзара іс-јрекет тїрлері. Бјсекелестік жјне монополия

Монополиялық бірлестіктер

• ХІХ-ХХ ғ.ғ. Шет елдерде нарықтың кең масштабты монополизациясы болды. Тәуелсіз бәсекелестік тек Англияда ХІХ ғ-да көрінді. Қазіргі күнде батыста бұны бағалы қағаздар нарығында немесе ауылшаруашылық өнімдердің нарығында байқауға болады.

• Монополия

• Сауданың шарттары-
• ның орындары
• бойынша

• Нарықтағы алатын
• орны бойынша

• Пайда болуының
• сипаты мен себеп-
• тері бойынша

• монополия

• монопсония

• таза

• абсолютті

• табиғи

• легальді

• жасанды

Монополия – көп сатып алушыға белгілі бір тауарды сататын мекемелердің бірігуі. өндіруші тауар көлемін , тауар бағасын неғұрлым көп пайда алу мақсатында өзі белгілейді.

• Монополия – көп сатып алушыға белгілі бір тауарды сататын мекемелердің бірігуі. өндіруші тауар көлемін , тауар бағасын неғұрлым көп пайда алу мақсатында өзі белгілейді.
• * Ерекшеліктері:
• Жеке дара сатушы
• Тауардың басқа ешкімде болмауы
• Тауар бағасы мен сату көлеміне толық баға жасау.

Монопсония – барлық сатушылардан белгілі бір өнімді сатып алатын шаруашылықтық бірлестік.

• Монопсония – барлық сатушылардан белгілі бір өнімді сатып алатын шаруашылықтық бірлестік.
• Таза монополия – бір ғана сатушы, ол тауар санына, бағасына толық бақылау жасай алады.

Абсолютті монополия – халықаралық шаруашылықта орын алады. Ол мемлекеттің қолында болады.

• Абсолютті монополия – халықаралық шаруашылықта орын алады. Ол мемлекеттің қолында болады.
• Табиғи монополияға - өте сирек кездесетін элементтерді өндіретін шаруашылықтық бірлестіктер ие.
• Оларға: - мұнайды тасымалдау;
• - газдың тасымалдануы;
• - электрлік және жылу энергиясын беру;
• - теміржол қызметтері.

• Легальді монополия – заңды түрде пайда болған. Оларға бәсекелестіктен сақталған монополизациялардың формаларын жатқызамыз:
• - патентті жүйе;
• - авторлық құқық;
• - тауарлы белгілер.
• Жасанды монополия – монополиялыққа бағытталған бірлестіктер. Ол мынадай түрлерде көрінеді:
• - картель;
• - синдикат;
• - трест;
• - концерн.

• нарықтық бәсекенің түрлерін