Научно-методический журнал Серия: Естественно-технические науки. Социальные и экономические науки. Филологические науки
жүктеу/скачать 4,81 Mb. Pdf көрінісі
|
2-сан 2023 (1-серия)
| Ilim h
á m jámiyet. №2.2023 64 tárbiyalawǵa xızmet etetuǵın mekeme túsiniledi. Ekinshi jaǵınan muzeyler ilimiy-izertlew jumısların alıp barıwshı orın. Ilimniń rawajlanıwı menen muzey isi de ósip rawajlanadı. Muzey tabılmaların tariyx sabaqlarında hám klasstan tıs jumıslarda nátiyjeli qollanıw múmkin. Muzeylerde shólkemlestirilgen sabaqlar óziniń tásirsheńligi hám qızıqlı bolıwı menen ajıralıp turadı. Muzeydiń ayırım eksponatların uslaw, qolǵa alıp kóriw múmkinligi, qıyalıy túrde tariyxıy dáwirge sayaxat etiwge imkan beredi. Bunıń ózi izertlewshi-alımlardıń muzeylerde maǵlıwmatlar obrazlılıq, kórgizbelilik xarakterge iye bolıp, tariyxıy oylaw iskerligin arttıradı, sociallıq tájriybelerdiń hám mádeniyattıń áwladtan-áwladqa ótiwin támiyinlewshi qural bolıp xızmet qıladı degen pikirleri qanshelli haqıyqat ekenligin tastıyıqlaydı [4]. Muzeyler búgingi kúnde bilimlendiriw mekemeleri menen tıǵız baylanısta jumıs alıp baradı. Muzey pedagogikası rawajlanıp barmaqta. Olarda bilimlendiriw baǵdarlamaların islep shıǵıwshı, sabaqlar alıp barıwshı arnawlı bólimler dúzilip, bilimlendiriw mekemeleri oqıwshıları ushın óz aldına ekspoziciyalar shólkemles- tiriledi. Muzeylerdiń bilimlendiriw quramlarında maman oqıtıwshılar, klasstan tıs jumıslardı shólkemlestiriwshiler hám oqıwshılarǵa qosımsha bilim beriwshi pedagoglar xızmet qıladı. Bilimlendiriw shólkemleri hám muzeyler ortasında eń kóp tarqalǵan birge islesiw jumıslarınıń biri bul hár qıylı túrdegi ruwxıylıq ilajlar hám muzeylerde sabaq shólkemlestiriw bolıp tabıladı. Mektep oqıwshıları muzey sayaxatları dawamında úlkeniń tariyxı hám ótmishtegi ata-babalarımızdıń dóretiwshilik xızmeti haqqında baqlawlar júrgizip, olardı jazıp aladı, pikirlew dárejesi tereńlesip baradı. Eksponatlar menen tanısıwı, olardıń hár biri menen óz betinshe dóretiwshilik penen is júrgiziwi sıyaqlı eń áhmiyetli qábiletlerin tárbiyalaydı. Búgingi kúnde kóplegen muzeyler ózleriniń virtual platformaların tayarlaǵan bolıp, olardan aralıqtan turıp paydalanıw múmkinshilikleri jaratılǵan. Bul onlayn format- taǵı tariyx sabaqların virtual muzeylerde ótkeriw imkanın beredi. Virtual muzeyler onlayn sabaqlar yamasa klasstan tıs jumıslardı ótkeriwde jańa múmkinshiliklerdi jaratıp berdi. Muzey eksponatları virtual tárizde, túrli formada kórsetip beriledi. Virtual túrde ekskursiyalar, turlar, prezentaciyalar hám lekciyalar ótiwge boladı. Tariyx sabaqlarında muzey zallarına kiriw, ayırım eksponatlardı kóriw yaki muzey xızmetkerleriniń maǵlıwmatların tıńlaw múmkin. Mámleketimizde barlıq tarawlarda bolǵan ózgerisler sıyaqlı muzeyler iskerliginde de jańa dáwir baslandı. Ózbekstan Respublikasınıń Muzeylerdi rawajlandırıwǵa tiyisli qatar Párman hám qararları, ásirese 2014-jıl 11- iyuldegi ―Mámleket muzeyleriniń balalar hám olardıń ata- analarına ashıqlıǵın támiyinlew is-ilájları haqqında‖ǵı Qararı muzey pedagogikasın, tiykarınan muzeylerde balalar menen islesiwdi alıp barıwdı jolǵa qoyıw boyınsha is-ilajlar, baǵdarlamalastırıw bazasın islep shıǵıw sıyaqlı aktual wazıypalardı qoydı. Balalar – mádeniy miyrasımız dawamshıları sıpatında muzeydiń turaqlı qatnasıwshıları esaplanadı. Muzey – tek ǵana ruwxıy-aǵartıwshılıq mákanı bolıp qoymay, bálkim kórgizbeli qurallar menen bilim beriwshi úlken quwatqa iye bolǵan tárbiya oshaǵıda bolıp tabıladı [5]. Usı sebepten, bilimlendiriw sistemasında ámelge asırılatuǵın tálim- tárbiya jumıslarınıń nátiyjeliligin támiyinlewde mektep jámááti ushın klastan tıs jumıslarda muzeylerdiń áhmiyeti úlken. Bunıń ushın pánlerdi aldınan muwapıqlastırıp rejege kirgizilgen ámeliy sabaqlar, ekspediciya - sayaxatlar menen baylanıstırǵan halda ótiliwi temanı tereń ózlestiriw effektin arttıradı. Oqıwshı-jaslar muzeylerdiń turaqlı qatnasıwshıları bolǵanı ushın olar menen islew muzeytanıwshılıqtıń turaqlı zárúr máselelerinen esaplanıp, bunıń ushın zaman talabına sáykes túrli ilájlardı da islep shıǵıw kerek boladı. Bul haqqında J.Ismoilovanıń ―Muzey pedagogikası: tájiriybe hám izleniwler‖ atamasındaǵı maqalasında tómendegi pikirler bizge muzey pedagogikasın rawajlandırıwǵa járdem beredi: XXI ásir baslarına kelip zamanagóy muzeylerde oqıwshı hám studentler menen islew procesleriniń jańa jónelisleri rawajlana basladı. Hátte mektepke shekemgi tárbiya mekemeleri menen de qarım-qatnas boyınsha ayrıqsha tayarlıq kerek boladı. Nátiyjede tájriybeler negizinde pedagogika pániniń jańa baǵdarı-muzey pedagogikası qáliplesti. Muzey pedagogikası óziniń hár túrli usılları menen túrli jastaǵı insanlar qálbine jol tabıwǵa úlken járdem beredi. Muzey eksponatları, kórsetiwge qoyılǵan buyımlar balalar hám túrli jastaǵı oqıwshılar ushın júdá sırlı hám qızıǵarlı boladı. Mádeniy tárbiya beriwshi pedagog usı sıyqırlı dúnyaǵa alıp kiriwshi jolbasshı wazıypasın orınlaydı [6]. Búgingi kúnde kóplegen shet el muzeyleri teatrlastırılǵan sahnalardan paydalanılmaqta. Bul, ásirese, tariyx hám texnika muzeylerinde unamlı nátiyje beredi. Bul tamashalar bir topar muzey xızmetkerleriniń belgili bir dáwirdi sáwlelendiriwshi qahramanlardıń obrazına kiriwi yaki ekskursovovodlardıń tema boyınsha lipas kiyiwi menen kózge taslanadı. Tariyxqa qánigelisken muzeylerdiń túrli joybarlar menen islew imkaniyatı joqarı. Máselen, eksponattı tek ǵana teoriyalıq jaqtan emes, ámeliy tárepten de keliwshilerge kórsetiw olardıń qatnasıwı ushın imkaniyat jaratıwı múmkin [7]. Juwmaqlap aytqanda uzaq ótmish sınawlarınan búgingi kúnge shekem óziniń biybaha qunın joytpaǵan bay miyraslarımızdı ózinde jámlegen muzey eskponatları tariyxıy shınlıqtı ashıp beriwshi tiykarǵı derek bolıp tabıladı. Ósip kiyatırǵan náwqıran áwladımızǵa ótmish tariyxımız haqqında muzey tabılmaların imitaciyalaw arqalı tereńnen bilim beriw, tariyxıy processlerge qatnaslılıq sezimlerin sińdirip barıw hám búgingi zamanagóylilik penen baylanıstırıp juwmaqlar shıǵarıwǵa úyretiw oǵada áhmiyetli esaplanadı. жүктеу/скачать 4,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|