Неге? Аристотель Денеге басқа денелер әрекет етсе, ол қозғалыста болады. Өмірдегі тәжірибе

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Дата	16.10.2023
өлшемі	1,31 Mb.
	#185691

Байланысты:
0010b7a1-b407847e
зертханалық жинақ дайын, 5-11 ТІРЕК СЫЗБАЛАР

«Инерция»

Неге?

Аристотель

Денеге басқа денелер әрекет етсе, ол қозғалыста болады.

Өмірдегі тәжірибе

Денеге басқа денелер әрекет етсе, ол қозғалыста болады.

Жылдамдықтың өзгеруі

Жылдамдықпен қозғалған денені тоқтату үшін оған басқа дене әрекет етуі керек.

Галилео Галилей

Денеге басқа денелер әрекет етпесе, онда ол тыныштық күйінде болады немесе Жермен салыстырғанда түзусызықты бірқалыпты қозғалады.

Галилео Галилей

Денеге басқа денелер әрекет етпеген кездегі жылдамдығын сақтау құбылысы инерция деп аталады (латынша инерция-қозғалыста емес, әрекетсіздік).

Инерция бойынша қозғалуды есіңе сақта

Спорттағы инерция бойынша қозғалыс

Өз-өзіңді тексер

Неліктен сурінген адам алға қарай , ал тайғанаған кезде артқа қарай кұлайды?

Өз-өзіңді тексер

Қауіпсіздік белдігі не ушін қажет?

Балғаны саптағанда қандай құбылыс пайдаланылады?

Кестені толтырайық

υ	36 км/сағ	?	20 м/с	36 км/сағ	750 км/сағ
S	200 м	5 км	?	400 м	?
t	?	2 сағ	1 сағ	?	2 сағ

Инерцияның пайдалы жақтары:
• Кілем тазалағанда инерцияның пайдасы көп. Кілемді таяқпен ұрғанда, кілем орнынан қозғалады, ал шаң сол орнында инерцияның әсерінен қалып қояды.
• Велосипедшілер жарысында велосипедшілер үнемі педальды баса бермейді, оқтын-оқтын аяқтарын дамылдатады, бірақ велосипед тоқтамайды. Осылай таулы жолдарда машиналар жанармай үнемдейді.
• Балға саптағанда балғаны үстелге ұрғанда, балға инерция әсерінен сапқа енеді т.б
• Егер инерция болмаса, барлық планеталар орбитасынан шығып кетер еді, Ай Жерге, Жер Күнге құлап түсер еді.
Инерцияның зиянды жақтары:
• Бір адам көшеден өтіп бара жатыр еді, бұрылыстан шыға келген машина оны қағып кетті. Машина инерцияның кесірінен тоқтай алмады.
• Теледидарда велосипедшілер жарысын көрсеткенде, бір велосипедші құлап еді, қалғандары инерцияның әсерінен тоқтай алмай үстіне құлады.
• Автобус тежегішін басқанда, адамдар инерцияның кесірінен алға қозғалып, бір-біріне соқтығысты.
• Мамам маған тамақ әзірле деді. Мен кеспені жайпақ ыдыспен әкеліп үстелге қойып едім, кеспе төгіліп, дастарханды бүлдірді. Мамам маған ұрысты. Бірақ мен емес, кінәлі инерция.
• Менің әжем тайғақ жолда құлап, сол инерцияның кесірінен аяғын сындырып алды т.б.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: