Негіздері
жүктеу/скачать 8,4 Mb. Pdf көрінісі
|
tұңғyshbaeva-z.b.-czitologiya-zhәne-gistologiya-almaty-2015-274-bet. (1)
| 1. Прокариоттар;
2. Эукариоттар Прокариоттарға - бактериялар мен кӛк-жасыл балдырлар жатады. Бұлар ядроға дейінгі организмдер, қалыпты ядросы болмайды, генетикалық материалдары бір жіпшеден тұратын, сақина тәрізді ДНҚ - оны генофор немесе нуклеоид деп атайды. ДНҚ жіпшесінде белок гистондар және цитоплазмасында митохондриялар, пластидтер, жасуша орталықтары немесе центриолдері болмайды (7 сурет). Прокариоттар цитоплазмасында кӛптеген рибосомалар орналасқан, ал цитоплазмалық мембраналар нашар дамыған. Бірақ, кӛк-жасыл балдырларда цитоплазмалық мембраналар жақсы дамыған. Әдетте жасуша ішілік мембраналар жүйесі прокариоттарда плазмалық мембраналар есебінен дамып жетіледі. Прокариоттар клеткасының мӛлшері эукариоттарға қарағанда әлдеқайда кіші болады. Мысалы, таяқ тәрізді бактериялардың ұзындығы 5 мкм дейін болса, ені 1 мкм жуық. Ал, эукариот клеткасының кӛлденең кесіндісінің ӛзі оншақты мкм жетеді. Эукариоттарға – бір және кӛп жасушалы қалыпты ядросы бар организмдер жатады. Олар қарапайымдар, ӛсімдіктер, жануарлар және адамдар (7 сурет). Генетикалық материалдары хромосомаларда орналасқан. Хромосома - ДНҚ 18 жіпшесінен және белок молекулаларынан тұрады. Барлық органоидтары бар. Бӛлінуі митоз жолымен жүреді. Эукариотты жасушалардың негізгі тұқым қуалайтын материалдары ядрода, ал оның кішкене бӛлігі цитоплазмада орналасқан. Цитоплазмадағы тұқым қуалайтын материал жасушаның органоидтарында – митохондрияларда және пластидтерде болады, ол сақина тәрізді ДНҚ молекуласынан тұрады. Цитоплазмалық тұқым қуалаудың кӛрініс беруі ядродағы ДНҚ-ның бақылауында болады және жұмыртқа жасушасының цитоплазмасы арқылы берілетін, аналық ерекше біржақты тұқым қуалау типі болып табылады. Цитоплазмадағы тұқым қуалау бастамаларын плазмондар, ал бастаманың ӛзін – плазмагендер деп атайды. Ӛткен жүз жылдықтың 80-ші жылдары эукариот жасушаларының ядросында жіп тәрізді құрылымдар - хромосомалар анықталды. Ядродағы хромосомалардың құрылысы күрделі, ДНҚ мен гистонды белоктардан тұрады. Хромосомалардың қызмет атқарулары митотикалық циклдың кезеңдері мен фазаларындағы құрылымының ұйымдасу жағдайына байланысты. жүктеу/скачать 8,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|