Негізгі теориялық мағлұмат

Басқаруға деген қызығушылықтың алғашқы жарылысы 1911 жылы байқалды, сол кезде американдық ғалым Фредерик в. Тейлор өзінің "ғылыми басқару принциптері" кітабын шығарды, ол дәстүрлі түрде тәуелсіз зерттеу саласын басқаруды танудың бастауы болып саналды. Бірақ, әрине, ұйымның мақсаттарына тиімді жету үшін оны жүйелендіруге болатындығын түсіну бір сәтте сиқырлы таяқшаны ойлап таппады. Ғылыми басқару тұжырымдамасы XIX ғасырдың ортасынан бастап қазіргі ғасырдың 20-жылдарына дейін ұзақ уақыт бойы дамыды. Бастапқыда басқаруға қызығушылық тудырған негізгі күш Англияда басталған өнеркәсіптік революция болды. Бірақ менеджменттің өзі ұйымның дамуы мен сәттілігіне айтарлықтай үлес қоса алады деген идея Америкада алғаш рет пайда болды.

Ф. Тейлор менеджментті нақты заңдардың, ережелердің, жоспарлауды жұмыстың нақты орындалуынан бөлу принциптерінің негізінде жатқан шынайы ғылым деп санады. Ф. Тейлор менеджмент жұмысы белгілі бір мамандық болып табылады және егер жұмысшылардың әр тобы ең сәтті болатынына назар аударса, ұйым тұтастай жеңіске жетеді деген маңызды тұжырым жасады.

Ғылыми басқару сонымен қатар Фрэнк пен Лилия Гилбрет пен Генри гранттың жұмыстарымен тығыз байланысты. Ғылыми менеджмент мектебінің бұл жасаушылары бақылауларды, өлшеулерді, логиканы және талдауды қолдана отырып, қол еңбегінің көптеген операцияларын жақсартуға, тиімді нәтижеге қол жеткізуге болады деп сенді.

Ғылыми басқару адам факторын ескермеді. Бұл мектептің маңызды үлесі жұмысшыларды өндіріс өнімділігі мен көлемін арттыруға тарту мақсатында ынталандыруды жүйелі түрде қолдану болды. Сондай-ақ, белгілі бір тапсырмаларды орындауға бөлінетін уақыт нақты және әділ болатындай етіп, қысқа демалу және өндірістегі сөзсіз үзілістер мүмкіндігі қарастырылды. Бұл басшылыққа өндіріс нормаларын белгілеуге және белгіленген минимумнан асқандарға қосымша ақы төлеуге мүмкіндік берді. Шешуші сәт болды, онда адамдар өндірген көп, көп алды. Ғылыми басқару жұмыстарының авторлары сонымен бірге олар жасаған жұмысына интеллектуалдық және физикалық тұрғыдан сәйкес келетін адамдарды таңдаудың маңыздылығын мойындады, сонымен қатар оқытудың маңыздылығын атап өтті.

Ғылыми басқару тұжырымдамасын әзірлеу арқылы менеджмент ғылыми зерттеулердің дербес саласы ретінде танылды және ғылым мен техникада қолданылатын әдістерді мақсатқа жету үшін ұйымның тәжірибесінде тиімді қолдануға болатындығы дәлелденді.