НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР Бұл магистрлік диссертацияда келесі стандарттарға сілтеме жасалынды:
- Қазақстан Республикасының 2007 жылдың 27 шілдесіндегі №319-Ш «Білім туралы Заңы» (2019 ж. 19 сәуірдегі өзгертулермен және толықтырулармен)
- Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің 2022 жылғы 20 шiлдедегi № 2 бұйрығы
- Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы», ҚР Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығы
- Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 20 сәуірдегі № 152 бұйрығымен бекітіліп, 2018 жылғы 12 қазандағы № 563 бұйрығымен өзгерістер енгізілген «Оқытудың кредиттік технологиясы бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидалары»
- Шымкент университетінің «Магистрлік диссертацияны әзірлеу, рәсімдеу және қорғау Ережесі» (2022 жылғы 27 тамыз, №1 хаттама)
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Соңғы онжылдықтар гуманистік құндылықтар, демократия негізінде қазақстандық қоғамның дамуы жүріп жатқандықтан, біздің еліміздің өмірінің барлық салаларында үлкен өзгерістермен ерекшеленеді. Бұл білімге де өз әсерін тигізуде. Жаңа білім беру философиясы қазір жеке тұлғаға бағытталған оқыту моделіне енгізілді, оның басым мақсаты оқушының жеке басын, оның қажеттіліктерін, құндылықтарын, мотивтерін дамыту және өзін-өзі жүзеге асыру перспективаларын қамтамасыз ету болып табылады.
Мотивация отандық және шетелдік психология мен педагогиканың іргелі мәселелерінің бірі. Қоғам дамуының қазіргі жағдайы адам мінез-құлқының заңдылықтарын, әсіресе жеке тұлғаның әртүрлі іс-әрекеттерге деген ұмтылыстарына қатысты тереңірек түсінуді қажет етеді, сондықтан адам іс-әрекетінің ішкі мотивациялық тенденцияларының психикасын әлеуметтік анықтаумен байланысын ашу қажеттілігі өткір болып тұр.
Қоғамдық дамудың қазіргі кезеңі мектептегі білім беру процесін жетілдіруге үнемі жаңа талаптар қояды. Демек, Қазақстандағы білім беруді жаңғырту аясында мектеп жаңа өмірлік ұстанымдар мен тұлғалық сипаттамаларды қалыптастырудың маңызды факторына айналуы тиіс. Осыған байланысты білім беру мақсаттарындағы басымдықтар да өзгереді: бүгінде оқушыларға білім мөлшерін беру жеткіліксіз, бүгінде білім алушыларға білім алу, олардың танымдық және оқу мотивациясын дамыту қажет.
Мектепте оқуға деген ынтаны дамыту идеялары Қазақстанның 2025 жылға дейінгі білім беруді жаңғырту тұжырымдамасында, «Қазақстан Респуликасы Білім туралы» Заңында, сондай-ақ оқу іскерлігінің негіздерін және өз қызметін ұйымдастыру қабілетін қалыптастыруға бағытталған мемлекеттік жалпы білім беру стандартында көрініс табатынын атап өту маңызды. Оқу және танымдық мотивтерді дамыту – бұл барлық мектеп жаттығулары салынған жүйеде оқушылардың әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастырудың басты және негізгі қадамы.
Оқу мотивациясын қалыптастыру республикадағы педагогтердің негізгі мәселелерінің бірі болып табылады. ҚР МЖМБС-ға сәйкес негізгі білім беру бағдарламасын меңгерген білім алушылардың нәтижелеріне қойылатын базалық талап, өзін-өзі дамытуға әзірлік пен қабілеттілік, оқуға және танымға уәждеменің қалыптастырылуы. Мотивация мәселесін зерттеушілер оны сыныптан сыныпқа дейін төмендеп жатқандығы туралы мәліметтер береді. Нәтижесінде мотивация төмендейді, қарсы белсенділік жоғалады, мектеп пәндерін игеруге бағытталған ерік әлсірейді, жалпы үлгерім төмендейді, бұл өз кезегінде мотивацияға теріс әсер етеді. Осыған байланысты оқушылардың ынтасын, танымдық қызығушылығын арттыру өте маңызды мәселе болып табылады.
Оқушылардың оқу мотивациясын зерттеумен әртүрлі отандық және шетелдік ғалымдар айналысты, атап айтқанда Л.И. Божович, Х. Хекхаузен, Е.П. Ильин, А. К. Маркова, В. С. Мухина, Г.И. Щукина және т. б. Бұл авторлар өз еңбектерінде «оқу мотивациясы» ұғымын, мектепте оқуға деген ынтаны арттырудың әртүрлі тәсілдерін ашады.
Соңғы психологиялық-педагогикалық зерттеулердің нәтижелері кіші мектеп жасындағы оқытудың мотивациялық саласын қалыптастыру үшін үлкен резервтерге ие екенін көрсетті. Сондай-ақ, кіші жастағы негізгі жеке нәтижелердің бірі – білім алуға деген мотивацияның қалыптасуы, сонымен қатар оқушының басқа жеке сипаттамаларын қалыптастыруға бағдарлану: белсенділік, қызығушылық, әлемді тануға деген қызығушылық байқалады.
Оқу мотивациясының дамуы үшін ең сезімтал және қолайлы кезең - бұл бастауыш мектеп жасы, өйткені дәл осы уақытта оқу іс-әрекеті жетекші болады, мотивациялық сала өзгереді, жаңа мотивтер пайда болады. Егер бастауыш мектеп жасында оқу мотивациясын жақсартпасақ, онда бұл баланың оқу сапасына, оның мінез-құлқына, мектепке деген көзқарасына және тұтастай алғанда білім мен өзін-өзі тәрбиелеуге әсер етуі мүмкін, бұл бастауыш мектеп оқушысының оқуға деген ынтасын дамытудың өзектілігін көрсетеді.
Осылайша, зерттеу тақырыбының өзектілігі өзін-өзі анықтауға және өзін-өзі жүзеге асыруға қабілетті жан-жақты дамыған, белсенді, шығармашылық және үйлесімді тұлғаны қалыптастыруға арналған әлеуметтік тапсырыспен анықталады.