Менеджментті басқару өнері ретінде түсіну мынаған негізделеді: ұйым –күрделі әлеуметтік-техникалық жүйе, оның қызметіне сыртқы және ішкіортаның көптеген және сан қилы факторлары әсер етеді. Бұлардың ішіндегі еңнегізгісі – ұйымда жұмыс істейтін адамдар. Әрбір қызметкердің өзіне ғана тәнерекше мінез-құлқы, құндылықтар жүйесі, еңбекке деген сеп-түрткілері(мотивтері) бар. Сондықтан басқару барысында адам факторын есепке алуғылыми көзқарасты ғана емес, сонымен бірге ғылыми білімдерді нақтыжағдайларға қатысты қолдану өнерін талап етеді. Демек менеджер басқарутуралы ғылыми білімін үнемі толықтырумен қатар, өзінің тұлғалыққасиеттерін де дамытуы қажет.
Менеджменттің ғылым ретінде (ХІХ ғасырдың соңы) қалыптасуы басқарудың нәтижелігін арттыруға, оның жаңа формалары мен әдістерін қолдануға деген шынайы қажеттілікті сезінуден басталады.
Менеджменттің ғылым ретінде өзіндік зерттеу пәні, көкейтесті проблемаларыжәне оларды шешу жолдары бар. Оның ғылыми негіздерін концепция, теория,принциптер, басқару құралдары мен формалары ретінде жинақталған басқарутуралы барлық білімдер жиынтығы құрайды. Ғылым қызметінің негізгі бағыты –басқарушылық еңбектің табиғатын түсіндіру, себептер мен олардың салдарыарасындағы байланысты көрсету, адамдардың бірлескен еңбегінің неғұрлымнәтижелі және пайдалы болуының факторлары мен шарттарын анықтау.
Басқару ғылымының даму барысын терең түсіну үшін басқару ойларыныңнегізгі даму бағыттарын білу қажет. Қазіргі кезде басқару ісінің эволюциясынбейнелеп, менеджменттің әдіснамалық негіздері ретінде танылатынконцепцияларға сипаттама берейік.
Ғылыми менеджмент немесе еңбекті ғылыми басқару мектебі
Мектептің ұсынған теориялық ережелері Ф.Тейлордың (1856-1915) есіміментығыз байланысты және оның еңбектерінде көрініс тапқан («Управлениефабрикой», «Принципы научного управления», т.б.).
Ф.Тейлор тұжырымдамасының негізгі ережелерін былайша сипаттауға болады:
тәжірибеде қалыптасқан ескі, дәстүрлі жұмыс тәсілдерін алмастыра алатынғылыми фундамент жасау, оның әрбір элементін ғылыми тұрғыдан зерттеу;
жұмысшыларды ғылыми өлшемдер негізінде іріктеу, оларды жаттықтыружәне үйрету;
еңбекті ұйымдастырудың ғылыми негізделген жүйесін енгізуде әкімшілік пен жұмысшылардың ынтымақтастығын қамтамасыз ету;
еңбекті біркелкі бөлу, әкімшілік пен жұмысшылар арасындағы өзаражауапкершілік;
еңбекақы жүйесіне белгілі бір норманың орындалуына қарай даралық енгізу,т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |