Өңдеу Мамандығы: Емдеу ісі 0301000 Курсы: 3 Семестрі: 5

1. 
   Қолды сабындап, кұбыр суы астында жуу.
   
2. 
   Қолды сабынмен ағынды суда білектін ^г/3 бөлігіне дейін 30 сек- жуу, фаланга және саусақ аралықтарға мән беру. Кейін саусақтардың сыртқы және алакан жағын жуу.
   
3. 
   Ескерту.Өлеуметтік деңгейдегі колдың деконтаминациясына бұл уақыт жеткілікті.
   З.Сабын көпіршіктерін кетіру үшін қолды ағын су астында жуу.
   

4. Осындай тәртіпте колды жууды кайталау керек.

2.Құрғак таза жеке сүлгімен немесе құрғатқышпен колды кұрғату.

Қолды өңдеудін гигиеналык денгейі колды өңдеудін өте эффективті әдісі болып табылады.

• 
  резенке колғаптарды киюден алдын және шешкеннен кейін;
  
• 
  ағзаның биологиялык сұйыктыктарымен және микробты ластанудан кейіи;
  
• 
  әлсіз иммунитетгі наукастардың кұтімінің алдында.
  

Кезендері:

1 .Саусактағы сакиналарды шешу.

З.Краиды ашу.

1. 
   Ағынды суда коллы білектің ЧЪ бөлігіне дейін сабынмен 10 сек. жуу, фаланга және саусак аралыктарға мән беру керек. Бұл кезде беткейді өндеудін «тазадан ласқа» дегеи принципІн сактауы керек.
   
2. 
   Сабын көпіршіктерін кетіру үшін колды ағын су астында жуу.
   З.Әрбір қолдың жууын 5 - 6 рет қайталау.
   Процедуранын аякталуы
   

• 
  стерильді столды дайындау кажетгілігі;
  
• 
  операпия, пункцияға катысу.
  Қолдануға болмайтын жағдайлар:
  
• 
  колда және денеде ірінді жараның болуы;
  
• 
  терінін жарылуы және жарақаттануы;
  
• 
  тері аурулары.
  

З.Биксті педаль немесе көмекші көмегімен ашу.

4.Стерильділік индикаторын алып, онын жағдайын бағалау

5.Корнцанг көмегімен бикстен стерильді қиык орамал, кейін масканы киеді. б.Корнцангты лотокқа кою.

Процедуранын орындалуы

1 .Ағынды суда колды білектін ²/3 бөлігіне дейін сабынмен 1 мин. жуу, фаланга және саусак аралыктарға мән беру керек.

2.Ағынды су астында тырнак фалангаларынан шынтак буынына дейін қолды шайкау.

З.Стерильді сүлгімен колды кептіру.

4.Әрбір колды хлоргексидин ерітіндісіне батырылған кіші салфеткамен тырнак фалангаларынан шынтақ буынына дейін екі қайтара 3 мин өңдеу.

Процедуранын аяқталуы

1 .Стерильді киім, резеңке колғап кию.

Жұмыс орнындағы медбнке қауіпсіздігінін жалпы шаралары: Медбике міндеті:

І.Қолды жуудын деңгейін сактау.

З.Резенке колғапты шешкеннен кейін бірден колды жуу.

4.Төгілген немесе шашылған инфекцияланған материалды тез жинап алу.

5.Процедура аяюалғаннан кейін колданылған күрал-саймандарды, наукас күтіміне арналғаң заттарды нормативті күжаттарға сәйкес дезинфекциялау.
11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (35%)

Аудиториялық жұмыс: ЕПҰ – да медициналық құралдарды тазартуды үйрену, стерилизацияда қолданылатын аппараттармен танысу.

2. Оттегі қүрамдастарға қандай дезинфекциялаушы қүралдар жатады?

1) хлорамин

2) сутектің асқын тотығы

3) жасыл бриллианттың ерітіндісі

4) сулема ерітіндісі

5) калий перманганатының ерітіндісі 6)йод

Жауаптардың дүрыс комбинациясын таңдаңыз:

1) калий перманганатының ерітіндісі

2) сулема ерітіндісі

3)диоцид

5) сутектің асқын тотығы

6) қүмырска үсті кышқылының ерітіндісі (первомур)

7) фурацилин

Жауаптардың дүрыс комбинациясын таңдаңыз:

А) 2,4,6

Б) 3,4,6

В) 1,6,7

Г) 2,5,6

Д) 3,6,7

1) термиялык әдіс

2) химиялық әдіс

3) механикалық әдіс

4) биологиялық әдіс

5) консервативті әдіс

6) физикалық әдіс

Жауаптардың дүрыс комбинациясын таңдаңыз:

А) 1,2,6

Б) 2,3,6

В) 2,4,6

Г) 1,3,5

Д) 2,3,5

5. Бөлімшеде инфекцияны табу мақсатымен жүргізілетін дезинфекция ______деп аталады.

6. Ошақты дезинфекцияның түрлерін атаңыз?

1) бастапқы

2) ағымды

3) негізгі

4)генеральді

5) қорытынды

Жауаптардың дүрыс комбинациясын таңдаңыз:

А)2,5

В)1,5

Д) 1,3,5

1) қайнатумен жуатын үйде жуу

2) камераларда пароформалинді және пароауалы әдістермен

3) 2% хлорамин ерітіндісінде сулау

4) кварцтау

5) кейінгі кептірумен үрып-соғу

8. Аурудың төсектік және денелік киімдерін дезинфекциялау қалай жүзеге асырылады?

1) камераларда пароформалинді және пароауалы әдістермен

2) 2% хлорамин ерітіндісінде сулау

3) жуатын ерітіндіде сулау

4) кварцтау

5) қайнатумен жуатын үйде жуу

9. Аурухана ішілік инфекцияны профилактикалау мақсатымен бөлімшеде күнде жүргізілетін дезинфекция ______аталады.

10. Сәйкестікті табыңыз:

1) дезинфекцияның механикалық әдісі

2) дезинфекцияның физикалық әдісі

а) қайнату

6) едендерді жуу

в) буды қолдану

г) киімдерді жуу

д) палаталарды кварцтау

11. Дезинсекция дегеніміз не?

1)зиянды шыбын - шіркей, күрт – құмырсқаларды жою

2) инфекцияны жою

3) ауруды санитарлық өңдеу

4) гигиеналық шаралар

5) микробтарды жою

Ситуациялық есептер.

1. Инфекциялык аурумен ауырған науқас стационардан шығарылды. Палатада қорытынды дезинфекцияны қалай жүргізу керек? Аурудың төсек-орын жабдықтарын калай дезинфекциялау керек?

2. Медбике палатаны тазалады, шаңды сүртті, аурудың төсек-орнын қағып жинады. Медбике пайдаланған дезинфекция түрін және әдісін атаңыз?

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады.

Н - 1, 2- бөлім , 154 – 173 бет

дейін тазарту.

• 
  оқыту: Оқушыларды медициналық тағайындалған заттарды өңдеу кезеңдерімен, қалдықтар класстарымен таныстыру.
  
• 
  тәрбиелік: Оқушылардың мінезін залалсыз, таза ауруханалық ортасына, емдеу мекемелерінде этикалық – деонотологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу.
  
• 
  дамыту: Оқушыларда медициналық тағайындалған заттарды өңдеуді, қалдықтар класстарын ажырата білу қабілеттілігін дамыту.
  

1. 
   Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.
   

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006.

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. 
   дезинфекция түсінігі, оның мәні.
   
2. 
   дезинфекцияның түрлері (ошақты, профилактикалық, күнделікті, қорытынды).
   
3. 
   дезинфекцияның әдістері, (физикалық, химиялық, механикалық, комбинирленген).
   
4. 
   дезинфекцияның заттары (физикалық: жоғары температура, иондаушы сәуле, УКС, күн спектрінің сәулелері; химиялық: сілтілер, қышқылдар, толық қосылыстары және ҚР санитарлық-эпидемиялық бақылауымен қолдануға рұқсат етілген және тіркелген басқада залалсыздандыру заттары).
   

Жоспар:

• 
  медициналык аспаптарды өндеудің 3 сатысын (дезинфекция, зарарсыздандыру алдындағы тазалау, аспаптарды зарарсыздандыру);
  
• 
  дезерітінділерді дайындау және медициналық аспаптарды өңдеудің бірінші сатысын жүргізу;
  
• 
  зарарсыздандыру алдындағы тазалау туралы түсінік;
  
• 
  жуғыш комплексті дайындау және екінші этапты жүргізу;
  
• 
  жүмысшы дезерітіндіні және жуғыш комплексті колдану үзақтығы;
  
• 
  аспаптарды зарарсыздандыру алдындағы тазалау сапасын бақылау (фенолфтолейнді, амидопиринді, азопирамды сынаптар);
  
• 
  медициналық аспаптарды өндеудің үшінші сатысы - зарарсыздандыру;
  
• 
  аспаптарды, қолғаптарды, таңу материалдарын, оптикалық аспаптарды зарасыздандыру.
  

Дезинфекцияны химиялық әдістермен жүргізу аспаптарды, қолғаптарды, лабораториялық ыдыстарды дезинфектантардың келесі ертінділеріне батырып қоямыз.

Медициналық құрал саймандарды дезинфекциялауды химиялық әдіспен

№	Дезинфектанттың аталуы	Дезинфектанттың концентрациясы	Уақыты
1	Кальций гипохлориді	1%	60 мин
2	Сутегі асқын тотығы	4%	90 мин
3	Дезэфект	2,3% 3,8%	60 мин 30 мин
4	Дезапрев	0,5% 1%	15 мин 10 мин
5	Лизоформин 3000	2% 1,5% 0,75%	15 мин 30 мин 60 мин
6	Деохлор	0,1%	30 мин
7	Гигасепт	10 %	60 мин

Ескерту: дезофект ертіндісі 50 С қыздырылуы керек, барлық қалғандары бөлме температурасында болу керек.

Дезинфекциялаушы ертінділер бір рет қолданылады.

Кесте №2 Құрал-саймандарды химиялық әдіспен дезинфекциялау үшін жұмыс ертінділерін дайындау ( жұмыс ертіндімен 10 л есебімен )

№	Дезинфектанттың аталуы және концентрациясы	Дезинфектанттың мөлшері	Су
1	Кальций гипохлориді 1%	100г	10 л
2	Дезэфект 2,3% 3,8 %	230 мл 380 мл	9770 мл 9620 мл
3	Дезапрев 0,5% 1 %	50 мл 100 мл	9950 мл 9900 мл
4	Лизоформин 3000 2 % 1,5% 0,75 %	200 мл 150 мл 75 мл	9800 мл 9850 мл 9925 мл
5	Деохлор 0,1 %	7 таблетка	10 л
6	Гигасепт 10 %	1 л	9 л

Дезинфекцияны манипуляциядан кейін жүргізу қажет.

Дезинфекциялау үшін дезерітіндісі бар 2 сиымдылық жасау қажет: біріншісі аспаптарды қаннан және басқа да биологиялық ерітінділерден жуу үшін, екіншісі - дезинфекция үшін.

Алғашқыда бірінші сиымдылықта көп рет қолданатын шприцтердің, инелердің, аспаптардың ішкі каналдарын толтырып, оларды босатпай насосты әдіспен жуады.

Кейін екінші сиымдылықта аспаптардың, шприцтердің, инелердін бөлшектерін босатып, барлығын ыдыска салып 1 сағатқа қалдырады (уакыт шектелмеген).

Екінші саты – залалсыздандыру алдындағы тазалау.

Залалсыздандырудың кез-келген әдісінің эффективтілігі зарарсыздандыратын объектілердің тазалығына байланысты болады. Микроорганизмдердің айналасында қорғаныш қабілетін атқаратын органикалық және неорганикалық сипаттағы ластану болса, онда термиялык және химиялық зарарсыздандырудың әсер етуі көрсеткіші азаяды. Осы себепке байланысты қазіргі уакытта зарарсыздандыру алдындағы тазалауға көп көңіл бөлінуде.

Зарарсыздандыру алдындағы тазалау бірнеше сатылардан түрады.

А) Аспаптарды дезинфекциялап болғаннан кейін, оларды ағын судың астында 30 с үстау керек, бүл дезинфекциялайтын заттардың иісін кетіру мақсатында жүргізіледі.

Б) Дезинфекцияланған және жуылған медициналық аспаптар қүрамында жуушы зат немесе сутектің асқын тотығы бар ыстык ерітіндіге (40-50 С) 15 минутқа салынады.

Әдетте екі жуушы ерітіндінің біреуі колданады: күрамында «Лотос» жуушы заты бар ерітінді немесе қүрамында «Биолот» жуушы заты бар ерітінді.

Жуушы ерітінділерді жасау:

1) қүрамында «Лотос» жуушы заты бар ерітінді:

- «Лотос» жуушы заты - 5 г

- пергидроль 27,5% - 17 мл

- натрий олеат - 1,4 г

- су - 1 л-ге дейін

Ерітінді 50 С дейін жылытылады.

2) қүрамында «Биолот» жуушы заты бар ерітінді:

- «Биолот» жуушы заты - 5 г

- су - 1 л-ге дейін

Ерітінді 40-45 С дейін жылытылады.

В) Сулаудан кейін әр бөлшек жуушы заты бар ерітіндіде маталы-дәкерлі тампонның көмегімен жуулады.

Жуушы ерітіндіні түсі өзгермесе, тәулік үзақтығында ғана жууға оүқсат етіледі.

Г) Кейін жуылған медициналық аспапты ағын судың астында 3-10 минут.

Д) Кейіннен дистиллденген суда 35-40 с шайылады.

Е) Жуылған медициналық аспап ыстық ауамен қүрғақ шкафта 85 С-да ылғалы кеткенше кептіріледі.

Бөлшектің тазалану сапасы бензидинді, ортотолуидинді, азопирамды, амидопирамды және фенолфтолейнді сыналар арқылы тексеріледі. Өнделген аспаптардың 1% тексеруге жіберіледі.

Практикада ең жиі колданылатыны азопирамды сынама. Бүл гемоглобиннің, тотыктырғыштардың, хлорқүрамдас заттардың, жуғыш үнтақтың, тоттың бар-жоғына тексереді. Тексеру үшін бірдей қатынаста азопирамды және 3% сутектің асқын тотығын араластырып, аспаптың жарамен жанасқан жеріне тигізеді. Ластану индикациясы мен қан іздері 1 минутта көрінеді. Реакция оң болған жағдайда: қанға - көк-фиолет түске; хлорқүрамдас тотықтырғыштарға, тотқа - коңыр түске; жуғыш затқа - қызыл түске боялады.

Бензидинді сынама алған кезде қан іздері кө түске, амидопиринді сына алғанда фиолет түске боялады.

Қанға немесе жуғыш заттарға оң сыналар беретін бөлшектер теріс нәтиже алынғанша кайталанып жасалады.

Бөлшектерде жуғыш заттардың қалдығын тексеру үшін фенолфтолейнді сынама қолданылады. Аспапка 2-3 тамшы 1% фенолфтолейннің спирттік ерітіндісі тамызылады. 30 с қызыл түс пайда болса бүл беттік активті заттардың бар екендігін көрсетеді, бөлшектерді ағын сумен, кейін дистиллденген сумен жуады.

Үшінші саты - аспаптарды зарарсыздандыру.

Бөлімшеде, стационарда орталык зарарсыздандыру жүйесі болмаса, зарарсыздандыруды күрғақ шкафта өткізеді. Зарарсыздандыру келесі тәртіп бойынша жүргізіледі: бірінші тәртіп бойынша камерадағы зарарсыздандыру температурасы - 180 С, уақыт - 60 минут; екінші тәртіп бойынша камерадағы зарарсыздандыру температурасы - 160 С, уақыт - 150 минут. Зарарсыздандырғышты 15-20 минут салқындатқаннан кейін камераны салқындатады.

Аспаптарды, шприцтерді, жүйелерді зарарсыздандыруды жоғарыда көрсетілген тәртіптің бір түрімен автоклавта зарарсыздандырған жақсы. — Бөлшектерді бикстерге салған кезде, решеткалар ашылады. Автоклавтан түсірген кезде бикс жабылады.

Кесетін аспаптарды 2 сағатка 96% этил спиртінің ерітіндісіне салып қояды, өйткені оларды автоклавта немесе күрғақ шкафта зарарсыздандырса олардың өткірлігі төмендейді.

I - материалды зарарсыздандыру алдында дайындау. Таңы материалыньщ қасиеттері - жазылу процестеріне кері әсерін тигізбеу керек; -жақсы гигроскопиялык болу керек; - аз төгілетін болу керек; - жүмсақ, жаралы бетке әсерін тигізбеу керек; - өндірісте арзан болу керек. Таңы материалын санау үшін оларды келесі түрде қояды - шариктерді 50-1000 дана, қағаздарды 10 данадан. Халаттарды, жамылғыштарды және т.б. орап кояды.

II - зарарсыздандыруға дайындық. Материал универсалды оралған кезде бикске кішкентай материал салып қояды. Мақсатты орау кезінде бикске накты операция үшін таңы материалын салып қояды. Түрлі орау кезінде - киімнің немесе таңу материалының нақты түрін салып кояды. Материалды тығыз орауға болмайды, онын ішіне зарарсыздандыру индикаторын салып кояды.

III - зарарсыздандыру. Таңы материалдарын және операциялық киімдерді актоклавта 2 атм кысымда 20 минут бойы зарарсыздандырады.

IV - зарарсыз материалды сақтау. Зарарсыздандырудан кейін салкындатып түсіреді. Зарарсыздандыру уакыты - 48 сағат. Хирургиялык қолғаптарды және щеткаларды зарарсыздандыру.

Әдетте қолғаптарды автоклавта зарарсыздандырады. Ол үшін қолғаптарды тексеріп, іші-сыртын талькпен толтырып, дәкерлі кағазбен орайды. Резиналы қолғаптарды, резиналы дренаждарды автоклавта 1,1 атм қысымда 20 минут зарарсыздандырады. Қолғаптарды қайнатып та зарарсыздандыруға болады.

Алдын ала жуылған щеткаларды 2-3 сағатқа дезинфекциялайтын ерітіндіге салып кояды, кейіннен зарарсыздандырады.