Дәрілерді жіберу жолдарына қарай дозаларды

Глицерин (Glycerinum) хром және азот қышқылымен т.б. тотықтырғыштармен.

Диуретин (Diuretinum) – қышқылдармен, қышқыл тұздармен және қышқыл сироптармен араласқанда шөгіп ажырайды.

Хлорлы известь (Calcaria chlorata) – күкіртпен, аммиак қосылыстарымен, органикалық заттармен.

Қышқылдар (Acida) – каломель және басқа ерімейтін сынап тұздарымен.

Азот қышқылы (Acidum nitricum) – оргагикалық заттармен, глицеринмен, алкогольмен, фенолмен, эфирмен, эфирлі майлармен, секермен.

Пикрин қышқылы (Acidum picronitricum) – органикалық заттармен, күкіртпен, көмірмен.

Күкірт қышқылы (Acidum sulfuricum) – сумен, скипидармен, эфирлі майлармен және басқа органикалық заттармен тез араластырғанда.

Күміс нитраты (Argentum nitricum) – алколоидтармен, глюкоздармен, фенолмен, күкірт қосылыстарымен, хлоридтармен, бромидтармен, иодтармен, таннинмен және басқа органикалық қосылыстармен.

Нитроглицерин (Nitroglycerinum) – соғылудан жарылады.

Шөгінді ақ сынап (Hydrargyrum praeccipitatum) – құрамында хлор, бром және иод кездесетін препараттармен.

Таннин (Tanniinum) – калий пермаганатымен, калий хлоратымен (бертолет тұзымен) және басқа тотықтырғыштармен.

Калий хлораты яғни бертолет тұзы (Kalium chloricum) – күкіртпен, көмірмен, қантпен, глицеринмен, салицил қышқылымен, фенолмен, таннинмен, фосформен, спиртпен және басқа органикалық заттармен.

Кальций хлориды (Calcium chloratum)– күкіртпен, аммиак қоспаларымен, майлармен, глицеринмен және басқа органикалық қоспалармен.
11. Тақырып. Өз ара араластырғанда шөгінділер пайда болатын заттар
Алкалоидтар (Alcaloida) – сілтілермен, таннинмен және белокты заттармен, ауыр метал тұздарымен, иодты және бромисті тұздармен.

Антипирин (Antipyrinum) – таннин және басқа илеу заттармен.

Бромисті тұздар – сынап және күміс тұздарымен.

Белокты заттар – алкалоидтармен, таннинмен, басқа илеу заттарымен, ауыр металл тұздарымен.

Натрий гидрокарбонаты (Natrium hyarocarbonicum) – спиртпен, қышқылдармен, алкалоидтармен және металл тұздармен.

Гликозидтер (Glucosida) – ауыр металл тұздарымен.

Темір және оның тұздары (Ferrum) – сілтілермен, смолалы және шырышты заттармен.

Ашудас (Alumen) – сілтілер және бурамен.

Қышқылдар (Acida) – сілтілі және қосақталған тұздармен, металл тотығыштарымен, баяу әсерлі қышқылдардың тұздарымен.

Сабындар (Sapones) – алюмений, кальций, магний тұздарымен қосқанда (ерімейтін сабын болады).

Мышьякты қышқыл (Acidum arsenicosum) – күйдірген магнезия және темір гидрокисімен ерімейтін комплексті қосылыстар құрады (мышьяк антизерінің әсері осыған байланысты).

Иод тұндырмасы (Tinctura Iodi) – иодты қара.

Күміс нитраты (Argentum nitricum) – хлоридтармен, иодидтермен, бромидтермен.

Новокаин (Novocainum) – алкалоидтарды қара.

Кофеин тұздары (Coffeinum natrio – benzoicum) – және (Coffeinum natriosalicum) – қышқылдармен, қышқыл тұздармен және қышқыл спирттермен араластырғанда шөгінді пайда болып ажырайды.

Сынап (Hydrargyrum) және оның тұзддары – алкалоидтармен, таннинмен, сілтілермен.

Таннин (Tanninum) – алкалоидтармен, ауыр металл тұздарымен, белокты заттармен.

Иод тұздары – алкалоидтармен, күміс және сынап тұздарымен.

Қорғасын (Plumbum) – көмір қышқылды, күкірт қышқылды және иодті тұздармен, күкірт қышқылымен, таннинмен, глюкозидтермен, шырыштармен.

Сироптар (Sirupi) – сілтілі микстуралармен.

Шырыштар (Mucilaginnes) – спиртті препараттармен, қышқыл және сілтілі сұйықтармен, ауыр металл тұздарымен және алкалоидтармен.

Сілтілер (Alcalia) – алкалоидтармен.

Аспирин (Aspirinum) – қышқылдар мен сілтілердің ықпалымен ажырау.

Натрий гидрокарбонаты (Natrium hydrocarbonicum) – қышқылдармен және қышқыл тұздармен араласқанда CO бөлінеді.

Глюкозидтер (Glucosida) – қышқылдар, сілтілер және қыздырудың ықпалымен ажырайды.

Темір (Ferrum) және оның тұздары – таннин және басқа илеу заттарымен бірге сыя тәрізді. ертінділер пайда болады. Антипирит, адреналин, т.б. заттармен түрлі түсті реакциялар пайда болады.

Коллодий (Collodium) – оттан қауіпті.

Күміс нитраты (Argentum nitricum) – органикалық заттармен жанасқанда күміс қалпына келеді.

Калий перманганаты (Kalium hypermanganicum) – органикалық заттардың болар-болмас қосындысының ықпалымен бұлардың сулы ертінділері ажырайды.

Сынап және оның тұздары (Hydrargyrum) – органикалық заттармен араласқанда ажырап, басқа жаңа қосылыстарға айналады, сынап тотығы майлы негізде сүртпе майлармен біріккенде май қышқылдарының сынапты тұздары пайда болуы мүмкін.

Натрий салицилары (Natrium salicylicum) – темір тұздарымен бірге түрлі түсті (көгілдір) реакциялар пайда болады.

Сантонин (Santoninum) – жарықтың ықпалымен сарғаяды.

Бром тұздары – қышқылдар мен тотықтырғыштарға араластырғанда бром пайда болады.

Таннин (Tanninum) – темір тұздарының ықпалымен сыя тәрізді сұйыққа айналады.

Фенол (Phenolum) – тұздармен біріккенде түрлі түсті (көк) реакция пайда болады.

Калий хлораты (Kalium chloricum) – иодті және бромды тұздармен араласқанда иод және бром пайда болады.

Сілтілер (Alcalid) – майлармен біріккенде – сабын, хлоралгидратпен біріккенде – хлороформ, қышқылдармен- бейтарапталып, тұздар пайда болады.

Дәрілердің латынша аттарын рецептіде қысқартып жазуға да болады. Түсініспеушілік болмау үшін сөздің ақырғы буынын ғана қысқартып, сөзді дауыссыз әріппен аяқтау керек (мысалы, Natrium – Natr), егер бір сөзде екі дауыссыз әріп қатар келсе, қысқартылатын сөз екінші дауыссыз әріппен аяқталады (destillatum - destill).

Рецептурада қабылданған салмақ және өлшеуіштер аптекалық істе салмақ мөлшері ретінде- грамм, ал көлем мөлшері ретінде- миллилитр қабылданған. Осы уақытқа дейін сұйық заттардың салмағы ғана көрсетіліп келген еді, мұны ескеру керек, мемлекеттік фармокопеяның сегізінші рет басылуына сәйкес, аптекалар кейбір заттарды көлем өлшеуіштері арқылы жазып береді және жұмсайды.