II. Шетел тілін оқытудағы аударма әдiсiнiң түрлері.
Егер біз аударманы ана тілі мен шетел тiлiнiң өзара байланысы тұрғысынан алатын болсак, аударма әдісінің мынадай түрлері бар:
A) Шетел тілінен ана тіліне аудару;
Б) Ана тiлiнен шетел тiлiне аудару;
В) Кайта аудару (оқушылардың шетел тілінен ана тіліне аудару, кейінірек қайта шетел тіліне аудару).
Егер біз аударманы түпнұска тұртысынан байланысы ретiнде алатын болсак, аударма әдiсi мынадай түрлерге бөлiнедi:
1. Cөзбе-сөз аударма яғни шетел тiлiндегі барлық сөздер ана тiлiндегi баламаларына айналады, ал шетел тiлiнiң грамматикалық құрылымы сақталады. Мысалы:I have a book - Менде бар кітап
My brother was at home yesterday -Менің ағам болган жок уйде кеше
Сөзбе-сөз аударма бiлiм беру жуйесiндегі кұнды әдiс болып есептеледі.
Өйткені, оқушыга шетел тiлiнде элементтерді ана тiлiндегi элементтермен салыстыру мумкiндiгі туады.
2. Сәйкестендiре аудару - сөзбе-сөз аудармасындагы қарама-қайшылықтар жойылып, шет тiлiндегi ойлар ана тiлiне мағыналы аударылады. Мысалы: I have a book - Менде кiтал бар: My brother wasn't at home yesterday Менiң ағам кеше үйде болған жоқ.
3. Еркiн аударма - Шетел тiлiнде естiген немесе оқыған мәтiндi сол мезетте аудару. Мысалы:
Оқушы газеттен шетеп тіліндегі мақаланы оқып, онын мағынасын қысқаша айтады.
4. Көркем әдеби аударма - аударманын бул турi арнайы дағдыны және білiмдi кажет етеді және мектеп бiлiмдi бағдарламасында бул түр қолданылмайды.
Аударманын ауызша және жазбаша түрлері болады. Олардың екеу де оқшылардың грамматикалык немесе лексикалык сездік қорын, бiлiмiн тексеру максатында пайдаланылады.
Қорыта айтканда, аударма шетел тiлiн окытудын бiр куралы болып есептеледi және оның әртүрлі түрлеріусынылады. Аударманын турлерін таңдау:
1. Сабақтың түрiне:
2. Тiлдiк материалдарга;
3. Оқушының жасына
4. Үйретіліп жатырган тiл бойынша окушының білім деңгейіне және т.б.жагдайларға байланысты.
Қазiргі кезде педагогикада оқыту әдiстерiн уш топка бөліп қарастырып жүр:
1. Сөздік
2. Көрнекілік
3. Тәрбиелiк практикалык әдістер.
Оқытудын сөздік әдiстерiнiң тобы мұғалiмнiң сөзiне сүйенеді. Сөздік әдiстердiн тобына: баяндау, әңгіме, тусiндiру, оқу кітабы мен арнайы текст пен магнитофондык жазбамен, өз бетiмен жұмыс жатады Оқытудың көрнекілік әдiстерi көрнекіліктердi жаcaп және оны пайдалану жолдарына негiзделген. Көрнекілік әдіс адiстерiмен тығыз байланысты. Себебі кез келген көрнекі құрал түсiндiрiледi, талданады. Оқытудын тәжiрибелік әдiстерiне оқушынын бiлiмi мен дағдыларын қалыптастыру және жетiлдіру процесіне байланысты әдiстер жатады. Бұл әдiстер жазбаша және ауызша жаттығулар, практикалык жұмыстар өз бетімен орындалатын жұмыстың кейбір түрлері жатады. Ағылшын тiлi пәнiне тән оқыту әдiстерiнiң бастылары мыналар:
Әңгіме әдiсi ағылшын тілі сабағында кенiнен колдануы тиiс. Оны кез келген сабақта қолдануға болады. Сондықтан ол мазмұны жағынан сан алуан болады. Әңгіме әдiсi оқыту материалын оқушының жеке өмiр тәжiрибесiмен байланыстыруга үлкен мумкiндiк бередi. Окытуда әңгiменiң екi турi пайдаланылады.
Катехизикалык сұрак-жауап негiзiндегi әңгiме және эвристикалык жаңалык ойлап табу жолындағы әңгiме.
Катехизикалык әңгiме окушының білімін тексеру, бекіту, оқылган текстерді талдау жұмыстары ушiн қолданылады. Ал эвристикалык әңгімеде жана білімдерді хабарлау максатында оқушылар ойын жана қағидалар мен корытындыларга әкелу багытында қолданылады. Бiлiм беру iсiнде нәтижеге жету ушiн жаңа педагогикалық технологиялар қажет. Жаңа технологиялардың бiрi - жобалау технологиясы. Бұл технология білім берудегі кұзыреттiлiк бағытты қолдайды, бұл 12 жылдык бiлiм беру деп ынгайлы технологиялардын бiрi. Жобалау технологиясы оқушынын қабiлетін ашуга, қабiлеттi өмiрде қолдануга мүмкіндік береді.