Оқытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ БІЛІМ БЕРУДЕГІ РОЛІ
жүктеу/скачать 27,72 Mb.
|
| ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ БІЛІМ БЕРУДЕГІ РОЛІ
Қожахметов М.Ж.(Актобе) Әдістемелік әдебиеттерде қазіргі кезде педагогикалық технология, оқыту технологиясы, білім беру технологиясы деген ұғымдар жиі кездеседі. Осы ұғымдар білім берудің теориясы мен практикасына кеңінен кірген. Биологияның оқыту әдістемесі аталған ұғымдармен тығыз қатыста. «Технология» ұғымы педагогикаға техника жағынан келген. Технология (грекше - өнер, шеберлік, ал loqos-ұғым) шетел сөздері сөздігінде: 1) әдістер жиынтығы; 2) жасау тәсілдері жөніңдегі ғылым. Технология - бұл ерекше белгі, мазмұн жөніңде, кұрам жөніңде және әрекетті жүзеге асыру женіңдегі іс-кимылдың нұсқауы. Сондықтан оқыту технологиясы да мақсат және болжам түрінде түпкі ойды, әрекетті жоспарлауды беретін оқу-тәрбие жұмысын және олардың жүйесін байлау мен оны, жүзеге асыруды қарастырады. Білім беру жүйесі технологияны жасау үшін негіз болып саналады, сондықтан педагогикалық технология практикада жүзеге асырылатын педагогикалық жүйенің жобасы ретінде анықталады. Бұнда непзгі көңіл оқу-тәрбие үрдісінің жұмысын алдың-ала жобалауға бөлінеді. Осыдан барып педагогикада осы ұғымға анықтама беріледі. Педагогикалық технология - бұл оқу-тәрбие жұмыстарының мақсаттарына және оқушы тұлғасын дамыту мақсаттарына жетуге бағытталган педагогикалық әрекетті ретімен ашып көрсету жүйесінің жобасы және оны жүзеге асыру. Басқа педагоггардың анықтамасы бойынша, педагогикалық технология -бұл қажетті нәтижеге жету үшін білім беру үрдісінде кұралдар жүйесін жоспарлау мен қолдану. Жалпы педагогикалық технология жөніңде және жеке алғанда оқыту -технологиясы ұғымдарының түсіндірілуінің көптігіне қарамастан барлық авторлар аса маңызды үш ұстанымды атап көрсетеді: - оқытуды оқушының бақыланған әрекеттерініңщ жиынтығы түрінде қажет етіп отырған эталонды нақты анықтау негізінде жоспарлау; - барлық оқыту үрдісін бағдарламалау: мұғалім әрекетінің қатаң реттілігі және оқып үйренуге жағдай жасау; - жетістікке кепіл болатын әрекеттердің реттілігі. Сонымен, педагогикалық технологиялардың басты қызметі - оқушы тұлғасын дамыту мен білім берудің оқыту мақсаттарын, әртүрлі дамыту -нобайларын көрсету, оқытудың негізгі принцитерін сипаттайтын дамушы, адамгершілік, тұлғалық-бағытталған оқыту әдіснамасын жобалау және жүзеге асыру. Жаңа оқыту технологияларын пайдалануда мына жағдайлар еске алынуы қажет: - қоғамның түлекке қойып отырған талабы; - таңдалып отырған технологияларды іске асыруға мектептің мүмкіндігі мен нақты жағдайға сәйкестігі; - жұмыстың жүйелілігі; - бұл үрдістің тиімділігі. Оқыту технологиясында мақсатқа жетуге бастайтын оқыту тәсілдері қарастырылады. Оқытудың әрбір келесі бөлігі оқытудың жалпы технологиялық стратегиясына қосылады, барлық алдыңғыларын кіріктіреді және ұлғайтады. Оқушы мен мұғалімнің шамаланған белсенді әрекеттерінің жүйелі үйлесімі мен әрекеттестігі оқу-тәрбие үрдісінің жүруінің сәттілігін анықтайды. Осы айтылғандардан шығатыны, оқыту технологиясы оқу әрекетін реттеу үрдісін көрсетеді. Оқыту технологиясын қолдану оқу жұмысын дамытуға және оқушылардың белсенділігін қалыптастыруға қажетті жағдайлар туғызады. Блокты -модульдік оқыту технологиясы - сабақ кезінде мұғалім тақырыптардан модульдер кұрып қиын жеңілдігіне байланысты біріктіреді. Осындай сабақтың кәдімгі дәстүр сабақтардан айырмашылығы - оқушылар өз бетімен ойланып жұмыс істеуге шығармашылықка үйренеді. Бір-бірімен қарым-қатынас жасап, көмектеседі және өзінің және жолдасының жұмысын бағалайды. Мұғалім ондай сабақ кезінде оқушыларға бақылау; кысым жасау «бюрократтығынан» босап тек оқушылар жұмысын басқарады. Сабақты осылай ұйымдастырудың арқасында ұстаз жүзінде әрбір оқушымен қарым-қатынас жасауға мүмкіндік алады. Төмен орташа үлгерімдегілерге көмектесіп жақсы, мықты оқушыларды дәріптейді. Бұл сабақтың тағы бір ерекшелігі - көпшілік оқушылардың бағалануы, баға тек дәптерге койылады. Сол себептен тіпті «екілік» оқушыға «үкім» болып саналудан калады. Екілік алған оқушы өз бетімен материалды меңгеріп келіп екіні жоя алады. Ал журналға тек «қорытынды тексеріс» бағасы қойылады. Шаталовтын әдістемелік жүйесі - оқытудың көптеген проблемаларын шешуге бағытталған педагогикалық үрдісті құрудың ұйымдастыру әдістемелік жүйесінің бірі. Шаталов жүйесінің негізгі басымдылығы оның әлеуметтік бағыттылығы. «Шаталов бойынша» жоғары дәрежеде оқытылған балаларда оқудан жирену, ондағы күйреу, мектепті, ұстаздар, балалар ұжымын жатсыну болмайды. Жүйелі, адал еңбекке, жолдастық өзара көмекке, ашық сынға және өзін-өзі қатал бағалауға қалыптасады. Шаталов жүесі әрқайсысын жеке-жеке қолданғанның өзінде күшті әсер ететін бірнеше жүйе тармағынан тұрады. Бұл жүйе тармақтарының барлығы - ашық, яғни әдістемелік тәсілдің саны бойынша соңғы жиынтық емес. Бұл ұстаздың әдістемелік шығармашылығына кең жол ашып, қайсыбір жүйе тармағына негізі салынған ой-пікірді жүзеге асыру үшін сан түрлі тәсілдер, формалар мен құралдарды іздеуге мүмкіндік береді. Сын тұрғысынан ойлау - күрделі ойлау әдісі, ол ақпаратты алудан басталып шешім қабылдаумен аяқталады. Бұл тұғырнамаңды жасау жолында ой-пікірлерді кіріктіру және оларды шығармашылықпен түйсіну. Сын тұрғысынан ойлау - оқушылардың мәтінмен жұмыс істеу дағдыларын оқытуға, ауызша және жазбаша тілдің барлық түрлерін меңгеруге және қарым-қатынас дағдыларын дамытуға бағытталған педагогикалық технология. Осы технологияның психологиялық - педагогикалық негізіне Ш.С.Выготскийдың (оқушылармен жұмыс кезінде олардың келешек дамуының аймағын тиімді қалыптастыру қажеттігі) пікірлері, Ж.Пиаженің (интеллекті дамыту үшін «жағдаятты» тудыру) және Д.Дьюидің («жасау жолымен» оқыту жөнінде) пікірлері алынған. Технология авторлары АҚШ-тың тәжірибелі педагогтары. Сабақ кезеңі үш кезеңнен тұрады: қызығушылықты ояту - туйсіну -ойтолғаныс. Осы кезеңдер оқушыларға оқудың мақсатын өздері анықтауға және ақпаратты белсенді іздеу мен өздері нені білгені (үйренгені) жөніңде ой толғаныс жасауларын береді. Деңгейлеп оқыту технологиясы - оқушылардың даму деңгейінің біркелкі болуынан, олардың жеке қабілеттерінің әртүрлі болуынан сыныпта үлгермеушілер мен оқу үздіктері пайда болады. Сондықтан мұғалім сабақтың барлық кезеңдерінде: жаңа материалдарды беру, бекіту, қайталау, тексеру, бағалау кезінде деңгейлеп, саралап оқытуды ұйымдастыру тиісті. Деңгейлеп оқыту идеясының авторы Н.П.Гузик сыныптағы оқушыларды да, соған сәйкес оқу бағдарламаларында да А,В,С-3 деңгейге бөлуді ұсынды. Деңгейлеп оқыту технологиясының басты артықшылығы: әрбір оқушының даму деңгейіне сай оқу материалын меңгеруін қамтамасыз ететіндігі болып табылады. Жобалап оқыту технологиясының негізін салушы Карл Фрей. Жобалау әдісі-оқушылардың зерттеу жұмыстары әдісі болып табылады. Жобалап оқыту технологиясының обьектілері өмірден алынған практикалық маңызы бар жобаға енеді. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру – технологияны Элиста қаласының ғалымы П.М.Эрдниев ұсынған. Ол дидактикалық бірлік ұғымын енгізген. Дидактикалық бірлік бір сабақта өтілетін мәселе немесе сұрақтар. Дидактикалық бірлікті меңгеру оқу процесінің «негізгі клеткасы» болып табылады. Дидактикалық бірлік оқушының есінде берік сақталуы тиіс, ол осы негізгі келіп қосылатын жаңа ұғымдар арқылы ұлғаятын база қызметін атқаруы тиіс. Білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру – мұғалімнің, интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Бүгінгі күні мектептегі оқу пәндерінің мазмұны мен мақсаты тәрбиелеу мен оқытудың жұмыс түрлерін ұштастыра отырып, одан әрі жетілдіруді, өмірмен байланыстыруды міндеттеп отыр. Бұл міндет сабақ барысында тиімді әдіс-тәсілдерді кеңінен қолдануды талап етеді. Сондай әдістердің бірі – оқушының байқау, көру қабілетінің ерекшеліктерін ескеру. Жаңа технологиялардың оқу – тәрбие жұмысындағы негізгі мақсаты – оқушының барынша көп білуі емес, оның өзіне қажетті білімді біліп, табуға үйренуі, оқу, кәсіптік, тұрмыс мәселесін кез-келген жаңдайда шешіп, іс-әрекет жасай алатын болуы керек. Жас ұрпақты білім беруде қоғамның әлеметтік-экономикалық құрылымынан, мәдени құндылықтардан, ұлттық дәстүр, рухани негізден бөліп қарауға болмайды. Осы орайда жаңа технологияның ұтымдылығы оқушының өздігінен білім алуға, үйренуге, өзін-өзі тәрбиелеуге ықпалы зор екендігін дәлелдеп отыр. Егеменді еліміздің болашағы – бүгінгі мектеп партасында білім алып отырған оқушылар. Оларды қазіргі заман талабына сай жан-жақты білімді, өз бетімен білім алуға талаптанатын, өзінің ой-тұжырымы бар етіп тәрбиелеу үшін, сабақ формаларымен оның құрылысын жетілдіру, оқытудың әдіс-тәсілдерін пайдалану бүгінгі күннің талабына айналып отыр. Осыған орай өткізілген барлық жаңа технологиялық және қазақтың танымдықтық рухтағы сабақ түрлерінің барлығының да балаларға берері мол екендігін нық сеніммен айтқым келеді. жүктеу/скачать 27,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|