ОҚытудағы жаңА Әдіс-тәсілдер қоржынынан есбосын нағиша қожақҚызы №10 дарынды балаларға арналған облыстық «Білім-инновация»

Мысалы. “Сіздер _________идеясы туралы не ойлайсыздар?  
  
«Инсерт»  
 
       
Берілген мәтінді «Түртіп алу» әдісін пайдаланып, танысып шығу. 
 
«V» - 
«Білемін» 
«-»  
«мен үшін   
түсініксіз» 
«+» - 
«мен үшін 
жаңа ақпарат» 
«?» - 
«мені 
таңғалдырады» 
 
INSERT - 
оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге 
үйрететін ұтымды әдіс. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, 
мәнін  жете  түсіну  -  әрине,  ынта-зейінді  қажет  ететін  күрделі  әрекет. 
Сондықтан да зейіні тұрақсыз оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау 
салдарынан түсіне алмау, өз пікірін өмірдегі жайттармен ұштастыра  алмау 
кемшіліктері  жиі  кездеседі.  Бұл  орайда  үйретуші  мұғалім  баланы 
дағдыландыруға  күш  салады.    Мағынаны  түсінуді  жоғарыдағыдай 
ұйымдастыру – аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі. 
      
Үйретушілер  білетіндерін  аңықтап,  білмейтіндерін  белгілеп  сұрауға 
әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында 
көпірлер  құрастыруға,  яғни,  байланыстар  құруға  дағдыландырады.  Сурет 
арқылы бейнелесек:  
 
     
Бұрынғы білетін   Түсініксізді          Зерделей      Жаңа ақпаратты қабылдау 
       
нәрсе                         анықтау              қарау, тану                        
 
 
«
Иық тірескен шеңбер» 
Оқушылар шеңберге бір-бірінің иығына қолдарын салып, құшақтасқан 
түрде  тұрып,  сабақ  туралы  өз  пікірлерін  білдіреді.  Мұғалімнің  де  бұл 
шеңберден орын алғаны дұрыс.  
«Калейдоскоп» 
Оқушылар жарты шеңбер бойына орналасады, жүргізуші ортада 
тұрады.  Әр  қатысушы  өзіне  ұнайтын  түстерін  айтып  шығады.  Содан  соң 
жүргізуші  теріс  қарап  тұрады.  Ойыншылар  орын  ауыстырады.  Жүргізуші 
ретімен кім қай түсті ұнататынын айтып шығу керек. 
 
 48 
 

Бұл ойын зейін қоюға, есте сақтауға дағдыландырады. 
  
«Капитан» 
Ойынның шарты кемеден топ болып, теңізге құламауы керек.  Капитан 
пәрмен беріп тұрады. 
Капитан, капитан, ......! 
 
Капитан: 1  адамнан рафт беріп жүреді;  
Құтқарушы: 2 адамнан балон лақтырады;  
Қайықта: 3 адамнан ескек еседі  
Түскі ас: 4 адамнан тамақ жейді  
Кемеде : 5 адамнан дөңгеленіп тұрады.  
Мақсаты: Топты ынтымақтастықпен бірлесе жұмыс істеуге бағыттайды.  
Алгоритм: 
1. 
Топқа бөлу; 
2. 
Нұсқаулық; 
3. 
Бұйрық беру 
4. 
Қорытынды. 
5. 
5 минут 
 
«Карусель»  
 
 
Ойын шарты: оқушылар екі топқа бөлініп, ішкі және сыртқы қосарлы 
шеңберге  бір-біріне  бетпе-бет  қарап,  екі  шеңбер  құрады.  Ішкі  шеңбер  – 
қозғалмайтын шеңбер, шеңбер ортасына олар арқасын беріп тұрады. Сыртқы 
шеңбер – қозғалмалы, шеңбер ортасына бетін қаратып тұрады. Әрбір оқушы 
өзіне қарама-қарсы тұрған оқушыға бір сөйлем айтып, оңға қадам жасайды. 
Сөйлем  қойылған  мақсатқа  байланысты  болады.  Мысалы,  әріптесінің 
жағымды жақтарын көрсету үшін «Мен сен сияқты ақылды, ұстамды болғым 
келеді»  деуге  болады.  Әрқайсысы  жаңа  әріптесі  келген  сайын  оның 
қасиеттерін  айтып  отырады.  Жаттығудың  бұл  түрі  барлық  оқушылардың  
белсенді жұмысқа тек өзінің таңдауымен ғана емес, әртүрлі серіктерімен бір 
мезгілде араласуына мүмкіндік береді. 
«
Кезбе тілші» 
 
1-
оқушы  телефон  соғылып  жатқанға  ұқсатып,  тәулік  бойы  орын  алған 
оқиғалар туралы хабарлайды. (мысалы: су тасқынының деңгейі) 
2-
оқушы Телестудиядағы диктор; жиынтық ақпарат береді.  
3-
оқушы Тілші; оқиға орнынан ақпарат ұсынады. 
 
 49 
 

4-
оқушы Тілші сұхбат алатын куәгер. 
 
2-
нұсқа 
Әр топтан бір оқушы шығып, тілші ретінде сұрақ қойып, жауаптарын 
бірі  диктафонға,  бірі  камераға  түсіріп,  топтарында  өңдеп,  диктор  арқылы 
экранға шығарады. 
 
«Кейіпкерлер әлемі»  
 
     
Ойын  шарты:  оқушылар  топқа  бөлінеді.  Әр  топ  бір-бірлеріне  әңгіме 
мазмұны  бойынша  сұрақтар  қояды.  Сұрақтардың  мазмұны  шығарма 
кейіпкерлерімен, орын алған оқиғалармен байланысты болуы керек. Ұтымды 
сұрақ пен мәнді жауап бағаланады. 
«Кейіпкер»  
Р/с  Шығарманың 
атауы 
Кейіпкері  Қасиеттері 
қалай 
суреттелген 
Кейіпкерге 
берілетін 
баға 
Ой-тұжырым, 
мақал-мәтел, 
даналық сөз 
1 
«.........» 
 
 
 
 
 
«Кейіпкерлерге мінездеме»  
Әңгіме кейіпкерлері 
Мінездеме 
 
 
 
               
Көркем шығарманы сатылай-кешенді талдау үлгісі: 
 
               
Шығарма авторы: 
               
Тегі, түрі: 
               
Тақырыбы: 
               
Идеясы: 
               
Шығарманың композициялық құрылысы: 
1. 
Сюжеттік басталуы; 
2. 
Сюжеттік байланыс; 
3. 
Шиеленісуі: 
4. 
Шарықтау шегі; 
5. 
Шығарманың шешімі; 
 
 50 
 

6. 
Шығармадағы кейіпкерлер; 
7. 
Әдеби теориялық ұғымдар: 
- 
теңеулер; 
- 
эпитеттер; 
- 
афаризмдер; 
- 
мақал-мәтелдер: 
 
«
Кемпірқосақ» 
Тақтадағы  кемпірқосақ  суретіне  өз  есімдері  жазылған  стикерлерді 
желімдейді.  Олар  ең  төмендегі  қызыл  түстен  ең  жоғары  орналасқан  күлгін 
түске  стикерлерді  желімдеу  арқылы  өздерінің  сабақтағы  түсінік  (немесе 
көңіл-күй) деңгейін білдіреді.  
«
Кесте толтыру» 
 
Танысу алдында әрбір оқушы мынадай кесте толтырады: 
Менің өмірім 
Маңызы мезеттері 
Менің аты-жөнім 
Қыстаубаев  Бақытжан Құсайынұлы 
Туған 
жерім, 
мекен-жайым 
-
Туған  жерім:  Алматы  облысы,  Жамбыл 
ауданы, Қарғалы ауылы. 
-
Мен  қазір  Алматы  қаласы,    Б.Момышұлы 
көшесі, 129-үй,10-пәтерде тұрамын. 
Менің жанұям 
-
Біздің  жанұяда  алты  жан  бар:  әкем,  анам, 
мен,  үлкен  ағам  мен  әпкем,  қарындасым  10- 
сыныпта оқиды. 
Менің 
ермегім 
(хобби) 
-
Қолым 
боста 
мен 
шым-шытырық 
оқиғаларды  оқығанды  ұнатамын.  Маған,  әсіресе, 
детективтік романдар ұнайды.  
Менің достарым 
-
Ауылда менің Әбілғазы мен Сейітжан деген 
достарым  бар,  ал  Алматыдағы  достарымның 
есімдері - Мұрат, Жүніс және Сейілхан. 
 
Өмірімнің 
қызықты мезеттері 
-
Бала  кезде  бірінші  рет  Ақтау  қаласына 
Біржан ағамыздың үйіне барып, сол жерде Каспий 
теңізінде  қайықпен  жүзіп,  балық  аулағанымыз 
есімде қалды. 
-
Бірінші 
курста 
Астана 
қаласында 
оқушылардың форумына қатысуым. 
 
 51 
 

 
 
Бұл  жұмыс  аяқталғаннан  кейін  оқушылар  шағын  топ  ішінде  өз 
кестелерін бір-біріне оқып, оларды талқылайды. Әр топтан бір-екі оқушының 
кестесі бүкіл сыныпқа жарияланады. 
«
Кері байланыс бутерброды» 
Кері байланыс әр түрлі тәсілдермен берілуі мүмкін. 
Кері байланыс «бутерброды» дегеніміз бұл: 
1) бірінші жағымды түсініктеме беріп, кейін құрылымды сын айтып, соңынан 
тағы да жағымды пікір білдіру; 
2) Жағдаяттық мәлімдеме – Маған ұнады ......, себебі ..... Енді/келесі жолы .....  
 
«Кері ой қозғау» 
Техникалық  объектінің  кемшіліктері,  қарама-қайшылықтары  мен 
ақауларын  айқындап,  оларды  жетілдіру  қажет  болғанда  қолданылады.  Тура 
«ой қозғаудан»  айырмашылығы: мұнда  сыни пікірлерге негізгі мән беріледі, 
қатысушылар  зерттеу  объектісінің  олқылықтары  мен  жетіспеушіліктерін 
анықтауға тырысып, нақты техникалық проблеманы шешуге ұмтылады.  
 
 
 
 
«Кластерлер» 
 
  
«Жүзімнің  шоқтары»  деген  мағынада  қолданылған  –  идеялар  мен 
ақпараттардың  арасындағы  байланыстарды  айқындауға  арналған  жазба 
кестелер. 
  
Негізгі  тақырып  (тірек  сөз,  басты  идея)  тақтаның  (дәптердің) 
ортасындағы  шеңберге  жазылады  да,  одан  туындаған  тақырыпшалар  оның 
жан-жағына  жазылып,  шеңберленеді,  оқушылар  оларды  бір-біріне 
сызықтармен қосады да, өзара байланыстары туралы әңгімелейді.  
Тақырыпшалардың байланыстары туралы сұрақтар құрастырып, оларға 
жауап ізденген де тиімді. Әдетте кластерлер оқушының жеке орындалуынан 
басталып,  одан  кейін  жұмыс  жұпта  немесе  шағын  топта  (4-6  адам) 
жалғасады.  
 
 
 52 
 

«
Комплименттердің бұрқасыны» 
 
Оқушылар  берілген  уақыт  ішінде  (1-1,5  минут)  бір  парақ  қағазға 
өздерінің  сүйікті  адамдарынан  естігісі  келген  комплиментті  жазады. 
Комплименттердің жеке сөздер (эпитеттер) түрінде болмай, толық сөйлемдер 
түрінде  болғаны  дұрыс.  Жазып  болған  соң  оқушылар  бұл  парақтарды 
домалақтап,  домалақ  қармен  атқыласқандай  оларды  бір-біріне  лақтыруы 
керек.  Содан  кейін мұғалім  оқушыларға  бір-бірден  «қар  домалағын»  ашып, 
оларды оқуды тапсырады. 
           
Комплименттерді барлық оқушылардың кезектесіп оқуына да болады. 
 
«
Конверт – сұрақ» 
2-
3  сұрақ  жазып,  конвертке  салыңыз  (оқу  мақсатына  қарай).  Әрбір 
оқушыда  өзінікі  болатындай  етіп,  бірнеше  конверт  дайындаңыз. 
Әрқайсысына екі минут беріңіз: оқушы стикерде атын және жауабын жазады; 
екі минут өткен соң конверт келесі оқушыға беріледі, осылай бұл 2-3 сұраққа 
барлығы жауап бергенше жүре береді. Стикерлерді жинап, бірнеше жауапты 
дауыстап  оқыңыз  (аттарын  атамастан);  сынып  белгілі  бір  сұрақтың 
қаншалықты дұрыс болғанын талқылайды.  
 
 
«
Константинополь» 
Бүгінгі негізгі сөзден барынша көп қысқа сөздерді құрастыру қажет. 
 
«Концептуалдық кесте» 
 
Кейіпкерлер 
Өмірге 
қызығушылыгы 
Адамгершілік 
қасиеті 
Кейіпкерге 
берілетін баға 
 
 
 
 
 
 
«Көк диван» 
Бастаушы  диванның  ортасында  отырады  да,  «мен  –  көк 
диванмын»  дейді.  Келесі  оқушы  оның  жанына  отыру  үшін  диван  ұғымына 
қатысты сөйлем айту керек: «Ал мен диван жастықшасымын», - дейді де оң 
жағына  отырады.  Келесі  оқушы:  «Мен  диван  жапқышымын»,  -  деп  сол 
жағына  отырады.  Бастаушы  қалаған  адамымен  жұп  болады.  Қалған 
оқушымен  жұп  болғысы  келген  оқушы  тіркесті  жалғастырады.  Ол  екеуінің 
ішінен  қалған  оқушы  өз  жұбын  таңдайды.  Осылайша  жұпқа,  топқа  бөлу 
жалғасады. 
 
 53 
 

Мұны  сабаққа  байланысты  жүргізуге  де  болады.  Мысалы, 
бастаушы: «Мен сөйлем мүшесімін» десе, 1-ойыншы – Тұрлаулы, 2-ойыншы 
– 
Тұрлаусыз  сөйлем  мүшесі  болады.  Сөйлем    мүшесі  Тұрлаулы  мүшені 
таңдап,  неге  олай  таңдау  жасағанын  түсіндіреді.  Ортада  қалған  Тұрлаусыз 
мүше жанына Анықтауыш пен Пысықтауыш келіп отырады. Тұрлаусыз мүше 
Анықтауышты  жұп  етіп,  ол  туралы  айтады.  Енді  қалған  Пысықтауыш 
жанына  оның  түрлері  келіп  отырады.  Осылайша  жұпқа  бөліну  әрі  өтілген 
материалдарды қайталау жүзеге асады.   
 
 
«Көкпар» 
Топтық тапсырма: сұрақ- жауап арқылы  білімін бағалау.    Мұнда топ 
мүшелеріне  сұрақтар  қойылады.  Жауап  мазмұны,  дәйектілігі  ескертіледі. 
Сұраққа дұрыс жауап берген адам шарик (1 балл) алады. Көп шар жинаған 
адам - көшбасшы. 
 
«Көңіл күй букеті»  
       
Оқушылар  гүлдерді  вазаға  қояды.  Ваза  суреті  плакатқа  салынған. 
Сабақтағы жұмысын бағалай отырып, әр оқушы аты жазылған стикер-гүлді 
вазаға бекітуі қажет. 
       
Қызыл түс – проблема бар, көмек қажет. 
       
Сары түс – барлығы түсінікті емес. 
       
Жасыл түс – барлығы  жақсы. 
       
Стикер түстері әртүрлі болуы мүмкін. 
 
 «
Көңіл күйді анықтау» 
 
Сабақ  басында  оқушылар  бір  параққа  өзінің  көңіл-күйін  келтіретін 
сурет  (немесе  смайлик)  салады:  суретте  олар  адамның  бет-әлпетін  келтіру 
керек  (мәселен,  күліп  немесе  езу    тартып  тұрған,  қабағын  түйіп  тұрған, 
бейтарап  т.б).Олар  суреттерін  бір-біріне  көрсетеді.Оларға  сабақтың  аяғына 
дейін көңіл-күйлерін көтеріңкі деңгейге жеткізу жұмысы тапсырылады. 
Немесе  көңіл-күй  табиғат  құбылыстары  арқылы  көрсетуге  болады:  
жарқырап күн шығып тұр, аспанды бұлт торлаған, жаңбыр немесе қар жауып 
тұр т.с.с. 
«
Көрсет және әңгімеле» 
Әр оқушы өз жауабын жазуға/салуға мүмкіндігі болатындай және оны 
тез арада сізге (сыныптастарына) көрсететіндей етіп, шағын маркер тақтасын 
қолданыңыз.  
 
 54 
 

 
«Көршіңе әңгімелеп бер» 
Бұл  әдіс  оқушылар  өз  ойларын  дауыстап  айтып  беру  үшін 
пайдаланылады.   
· сұрақ қойыңыз, ойластыруға уақыт беріңіз;  
· одан кейін оқушылардан өз ойларын көршілерімен бөлісуді сұраңыз;   
·оқушыларға  жаңа  тақырыпты  айтыңыз  және  осы  тақырып  бойынша  өздері 
білетін барлық жағдайды көршісіне айтуын ұсыныңыз. 
 
 «
Көршіңізге айтыңыз» 
 
«Көршіме айтамын» әдістемесі оқушылардың өз ойларын ауызша білдіруі 
үшін қолданылады.   
  -   
Сұрақ  қойыңыз,  ойлануға  уақыт  беріңіз,  содан  кейін  оқушылардан  өз 
ойларын көршісімен бөлісуін сұраңыз.   
  -  
Оқушыға жаңа тақырыпты атаңыз және оларға аталған тақырып бойынша 
ненің мәлім екені туралы бәрін көршісіне айтуын сұраңыз 
«Кубизм»  
              
Кубиктің көмегімен төмендегі тапсырламарды бөлу: 
1. 
Суретте (түсі, пішіні, өлшемі). 
2. 
Салыстыр (неге ұқсас, неге ұқсамайды?). 
3. 
Байланыстыр (бұл туралы ойлағаныңызды көзге елестетіңіз). 
4. 
Таңда (Неден жасалған? Неден тұрады? Не үшін?). 
5. 
Қолдан (бұнымен не жасауға болады?). 
6. 
Дәлелде  («ия»,  «жоқ»  деп  оған  дәлел  келтіру,  бұл  жақсы  ма,  әлде 
жаман ба? Неге?)  
       
Әр  топ  кубик  бойынша  өздеріне  берілген  тапсырмалармен  жұмыс 
жасайды, тақырыпқа сәйкес әр оқушының  жеке жауабы тыңдалады. 
       
Жазған  мәліметтерін  топта  талқылайды,  топтың  атынан  ортақ  жауап 
дайындайды  және  презентацияға  дайындық  жасайды.  Жасаған  жұмыстары 
бойынша презентация, бағалау. 
 
«Күн! Тас! Қоршау!»  
 
      
Ойын  оқушылардың  зейіні  мен  қозғалыс  жылдамдығын  дамытуға 
бағытталған.  Ойын  шарты:  оқушылар  бірнеше  топтарға  бөлініп  отырады. 
Кезек-кезек  балаларға  «Күн!»,  «Тас!»,  «Қоршау!»  атты  бұйрықтар  беріледі. 
Сөздердің  айтылу  ретін  үнемі  өзгерту  қажет.  Оқушылар  әрбір  сөзге 
 
 55 
 

қимылмен  жауап  берулері  шарт.  Егер  «Күн!»  деген  сөз  айтылса,  олар 
алақандарын  ашып,  саусақтарын  тарбитып,  қолдарын  жоғары  көтереді. 
«Тас!»  сөзінде  қолдарын  түюлі  жұдырықтарымен  көтереді.  «Қоршау!» 
сөзінде  алақандарын  ашып,  қолдарын  көтереді,  бірақ  саусақтары  бір-біріне 
тығыз  жанасып  тұруы  керек.  Ойын  жылдамдығы  біртіндеп  жоғарылауы 
қажет. Ешбір қате жібермеген топ жеңімпаз атанады. 
 
«
Күту уақыты» 
 
 
Күту  уақыты  оқушыларға  ойлануға  және  жауап  беруге  мүмкіндік  береді. 
Сыныптағы барлық балалар бір бағытта және бірдей ойлай бермейді – күту 
оқушыларға  өз  ойын  жинақтауға  және  берілген  сұраққа  жауапты 
ойластыруға мүмкіндік береді.      
Күту уақытының 2 түрі: 
• 
Мұғалім айтады, содан кейін оқушылар өз жауаптарын бергенге дейін 
үзіліс жасайды.   
• 
Оқушы жауап беруді аяқтайды және мұғалім оның жауабына қатысты 
әрекет  еткенге  дейін  кідіріс  жасайды.    Бұл  амал  оқушыға  ойын 
толықтыруға және жалғастыруға немесе басқа оқушыға жауап беруіне 
мүмкіндік береді.     
 
«
Күтіңіз және түйіндеңіз» 
Оқушыларға  олардан  күткен  негізгі  сөздерді  анықтауға  уақыт  беріңіз 
және сол кезде сұрақты басқаша қойыңыз – анық жауапты, азат жолды және 
т.б.  біріктіру  арқылы  пікірталасты  түйіндей  отырып,  оқушылардан  жалпы 
қорытынды беруді сұраңыз.  
«Қағаздағы сұрақтар» 
Әрқайсысы  қағаз  қиындысына  өзі  білгісі  келген  немесе  өзі  жауап 
бергісі  келген  сұрақтарды  жазып,  қалташаға  салады.  Араластырылған 
сұрақтар еркін түрде қатысушыларға таратылып беріледі. Әркім өзіне түскен 
сұрақтарға жауап береді. 
Бұл - үй тапсырмасын сұрағанда қолдануға тиімді тәсіл. 
 
 
 
 
 56 
 

«Қазымыр оқушы»  
 
      
Ойын  шарты:  оқушылар  өз  араларынан  жүргізуші  сайлайды.  Оқушылар 
мәтінді тағы бір рет жылдам және мұқият оқып шығады. Ойынның бірінші 
кезеңінде  белгілі  бір  уақыт  аралығында  мәтін  мазмұны  бойынша  сұрақтар 
құрастырады.  Кім  көп  сұрақ  құрастырса,  сол  жеңіске  жетеді!  Ойынның 
екінші кезеңінде оқушылар бір-біріне сұрақтар қояды. Жауап қысқа да нұсқа 
болуы керек. Жауап берушіні жүргізуші таңдайды. Ойын соңында көп сұрақ 
қойған «Қазымыр оқушы» анықталады. 
 
«
Қазына іздеу жолында» 
Сабақ  тақырыбына  қатысты  ақпаратты  жасырыңыз.  Оқушылар 
жасырылған  ақпаратты  табуы  керек.  Күрделілік  деңгейін  арттыру  үшін, 
тақырыпқа  қатысы  жоқ  ақпарат  қосып,  оқушылардан  оларға  қажетті  және 
қажет емес ақпаратты ажыратуды сұрауыңызға болады. 
 
«
Қайтадан құрастыру» 
Сабақ уақытын жұмысты қайта өзгерту үшін қолданыңыз.  
Бұл  оқушыларға  жақсартуға  бағытталған  кері  байланысқа  назар  аударуға 
мүмкіндік  береді.      Бұл  үдеріс  сонымен  бірге  кері  байланыстың  құнды 
екендігін  қуаттайды  және оқушыларға қолайлы  атмосферада  жұмыс  істеуге 
мүмкіндік береді.  
 
«Қане, қайтала!»  
 
      
Ойын шарты: мәтінді оқып шыққаннан кейін қолдарына қалам мен қағаз 
алып,  сұрақтар  құрастырады.  Сұрақтарын  өз  іштерінен  сайланған 
жүргізушіге  өткізеді.  Барлықтары  сұрақ  құрастырып  болған  соң, 
жүргізушіден кез келген парақты алып, жауабын ойластырады. Жауаптарын 
талдағаннан  кейін,  мәтін  тәртібі  бойынша  орналастырады.  Содан  кейін 
өздерінің  жауаптары  бойынша  құрастырылған  мәтінді  мазмұндап  береді. 
Ойын  соңында  өз  мәтіндерін  берілген  үзіндімен    салыстырады.  Ойын 
қорытындысы бойынша ең белсенді оқушы анықталады. 
 
«Қарама-қарсы бағалауға негізделген диалог» 
  
Бұл  -  «ой  қозғаудың»  түрі.  Оның  негізгі  ұстанымы  мынадай:  идеялар 
«Ой қозғау» тәсіліндегідей ұжымдық тұрғыдан келтірілгенде, оларға қарама-
қарсы идеялар да құрастырылып отырады.  
 
 57 
 

Бұл тәсілді қолданғанда төмендегідей кезеңдерді ұстану қажет: 
Бірінші кезең.  
• 
Диалогқа қатысушылар топтарының құрамын белгілеу. 
Екінші кезең. 
• 
Проблеманы  (мәселе,  сұрақ,  жағдаятты)  талдау  тобының  құрамын 
белгілеу. 
• 
Шешімін қажет ететін мәселені құрастыру. 
• 
Құрастырылған  мәселе  мен  тәсілді  қалайша  қолдануға  болатындығын 
қатысушыларға хабарлау. 
Үшінші кезең. 
• 
Идеяларды  бірлесе  отырып,  тура  «Ой  қозғау»  тәсілі  бойынша 
жинақтау.  Талқылауда  шығармашылық  пен  бірін-бірі  сыйлау 
атмосферасын құрастыру қажет. 
• 
Алдын-ала дайындалған идеялар тізімін оқуға рұқсат етілмейді: барлық 
ойлар осы жерде туындауы қажет. 
• 
Әр қатысушының бірнеше рет сөз алуына болады, алайда оның үздіксіз 
бірнеше рет сөйлеуіне рұқсат етілмейді.  
Төртінші кезең: 
• 
Проблеманы  талдау  тобы  туындаған  идеяларды  жүйелейді.  Жүйелеу 
барысында келтірілген идеялардың тізімі жасалынады. 
• 
Әрбір  идея  басқа  да  толықтырушы  немесе  қосалқы  идеяларды 
айқындау мақсатында талданады.  
Негізгі  және  қосалқы,  толықтырушы  идеялар  топтамаларға 
(кешендерге)  біріктіріледі.  Олардың  ұқсас  қасиеттері  мен  ерекшеліктері 
зерттеліп, проблеманы шешудің жалпылама мәселелері анықталады. 

жүктеу/скачать 1,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: