Оқытушы үшін «Тарихты оқыту әдістемесі»

ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ

5В011400 «тарих» мамандығы үшін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарты арнайы пәннің типтік бағдарламасы негізінде жасалған. Құрастырушы Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Тарих» кафедрасының оқытушысы, т.ғ.к., доцент З. Қ. Мұқатаева.

«______» __________ 2013 ж.

2 ҚАРАЛДЫ

1. 
   Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Тарих» кафедрасының отырысында
   

Хаттама №______ «__»________ 2013 жыл

3 БЕКІТІЛДІ

3.1 Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды және баспаға ұсынылды

Хаттама №______ «__»________ 2013 жыл

Тарихи білімді адам ғана өзі өмір сүрген қоғамдағы орнын атқаратын қызметін дұрыс анықтай алады. Әбу Насыр әл-Фараби "Тарихты білмей өткенді, қазіргі жағдайда, келешекті болжау қиын" десе, А.Байтұрсынұлы "Сөздің ең ұлысы, ең сипаттысы- тарих" деп өте жоғары бағалаған. Тарих ойға бағындырылған. Оның табиғаты да осында. Тарихи материал оқушылардың жан дүниесінде орын табатындай болуы міндетті.

2. 
   НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
   

- ҚР МЖМБС 3.08. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарты және «Тарихты оқыту әдістемесі» пәнінің типтік оқу бағдарламасы негізінде жасалған.

- СТУ 042- РГКП-СГУ -8-2007 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенін жасау және ресімдеудің жалпы талабы» университет стандарты

- ДП 042- 08.10.10.12-2007 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжатталған процедура

Тарихи білімді адам ғана өзі өмір сүрген қоғамдағы орнын атқаратын қызметін дұрыс анықтай алады. Әбу Насыр әл-Фараби "Тарихты білмей өткенді, қазіргі жағдайда, келешекті болжау қиын" десе, А.Байтұрсынұлы "Сөздің ең ұлысы, ең сипаттысы- тарих" деп өте жоғары бағалаған. Тарих ойға бағындырылған. Оның табиғаты да осында. Тарихи материал оқушылардың жан дүниесінде орын табатындай болуы міндетті.

Кеңес еліндегі одақтас республикалардың көпшілігінің мектептерінде сол республика аты берілген ұлттық тарихы жүртышылықтың талап етуімен 1958-1959 оқу жылынан бастап қана оқытыла бастады. Оның өзінде арнайы сағат бөлінбей КСРО тарихына бөлінген уақыт есебінен , соның құрамында оқытылды. 1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың қазіргі талаптарга жауап бере алмайтыны түсінікті.

Қазақстан Республикасы "Білім" заңындағы талаптарды негізге алып, тарих пәнін жүргізудегі үш мақсатты айқындаудағы бағдарлама- жарқын болашақтың азаматын жан- жақты тәрбиелеудің басты мұраты.

Тарихи білім мазмүнынының күрделі өзгеріске түсуі оны оқытудың әдісі, тәсілдерін де жаңартуды қажет етеді.
3.2 Пәнді оқытудың мақсаты: «Тарихты оқыту әдістемесі» курсының негізгі мақсаты келешек мамандардың тарихи танымын дәйекті түрде қалыптастыру және оларға орта мектеп оқушыларының тарихи танымын қалай жүйелеп, нендей жолмен өнегелілікке баулуды үйрету.
3.3 Пәнді оқыту міндеттері:

• 
  Келешек мамандарды тарих пәнін жүргізу әдістерінің қазіргі кезеңдегі ең озық дерлік теориялық негіздермен қаруландыру;
  
• 
  Оқушыларға биік өрелі тарих таным қалыптастырып, әрі олардың иманды да инабатты ұрпақ боп өсіп қалыптасуын бағыттай алуы үшін болашақ ұстаздарға тарихты оқытудың ең тиімді жолдарын нұсқаумен қатар, бұл мақсаттарды жүзеге асыру әдістерін іс барысында бойына сіңіру;
  
• 
  Студенттерді – болашақ мұғалімдерді алдын-ала өз оқушыларын тарихи ілімі арқылы ізгі ниетке баули алуға бейімдеу, әрі тарихты оқытып үйрету барысында өзі жүзеге асырған тәрбиелік жұмысын өз бетінше талдап-тарқатып, өздігінше жетілдіре білуге баулу.
  

• 
  Білім, шеберлік, іскерлік пен дағдыларды педагогикалық қызметте және оларды пайдаланудың дұрыс әдістерін рактикада пайдалана білу;
  
• 
  Оқуды ұйымдастырудың қағидаларын, түрлері мен әдістерін және олардың ерекшеліктерін білу;
  
• 
  Ақпараттық және білім беру технологияларын үйренуге қабілетті болу;
  
• 
  Тарихи пәндерді оқыту ерекшеліктері туралы білім-білік дағдыларының болуы;
  
• 
  Мектеп оқушыларын тәрбиелеу;
  
• 
  Тарихты оқытудың белсенді және инновациялық әдіс-тәсілдерін меңгеру.
  

4. 
   ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ БОЙЫНША)
   

№ 1 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

1. 
   Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары
   

1. 
   Тарих пәндері бойынша білім беру стандартының мазмұнымен танысу, стандарт бойынша оқушылардың білім-білік дағдылары.
   
2. 
   Типтік оқу, оқу жұмыс бағдарламаларымен танысу, тәжірибеде қолдану.
   

№ 2 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

2. 
   Тарихты оқытуда белсенді және инновациялық әдістерді қолдану
   

1. 
   Тарих пәні бойынша сабақта ойын түрлерін қолдану әдістемесін көрсету/ іскер ойын,рөлді ойын, дебат, танымдық-шығармашылық ойындар т.б./
   

№ 3 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

3. 
   Тарихты оқытуда көрнекілік құралдарын пайдалану
   

1. 
   Тарихты оқытуда көрнекілік құралдарын пайдалану әдістемесін меңгеру.
   
2. 
   Тарих
   кітаптарындағы иллюстарциямен жұмыс істеу тәсілдері.
   
3. 
   "Картаны оқу" шеберлігі картамен жұмыс істеу методикасы.
   
4. 
   Өз қолдарымен түрлі көрнекіліктер жасау.
   

№ 4 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

4. 
   Тарихты оқытуда көрнекті құралдарды және компьютерлік техниканы пайдалану
   

1. 
   Техникалық құралдарды тарих сабағында қолдану әдістемесін меңгеру.
   
2. 
   Тарихты оқытуда компьютерлік техниканы пайдалану жолын меңгеру.
   
3. 
   Электрондық оқулықтар, Он-лайн жүйесін оқу үрдісіне енгізу мәселелері.
   

№ 5 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат.

5. 
   Тарих сабақтарында тарихи мәліметтер мен құжаттарды пайдалану
   

1.Тарихи құжаттар мен мәліметтерді зерттеу методикасын меңгеру..

2.Мәліметті конспектілеу. Тарихи мәліметтердің сипаты: авторы, жасалу уақыты, жанры, негізгі идеялары, тақырыптары мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау.

3.Тарихи мәліметтермен, құжаттармен жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын калыптастырып, анализдеуге (сараптауға) үйретеді, ойлау қабілетін жетілдіру.

6. 
   Тарихты оқыту жұмыстарын ұйымдастыру формалары
   

1. Тақырыптық сабақты жоспарлау.

2. Сабақтың жұмыс жоспары мен оның негізгі компоненттері.

3. Тарих сабағының дидатикалық жабдықтары.

1. 
   Сабақ жоспарларын әзірлеу:
   
   • 
     Мұғалім баяндаған жаңа материалды түсіну сабақтары.
     
   • 
     Дағды мен шеберлікті қалыптастыру білімділікті тексеру сабақтары. Жалпылама немесе қайталама- жалпылау сабақтары.
     
   • 
     Білімділік пен шеберлікті тексеру сабақтары.
     
   • 
     Семинар сабақтар.
     
   • 
     Ықпалдастық сабақтар т.б.
     

№ 7 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

7. 
   Тарихты оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдер
   

1. Ауызша оқу әдістері: жалпылама белгілер және айырмашылықтары.

2. Практикалық әдістер: жалпылама белгілер және айырмашылықтары.

3. Көрнекілік әдістер: жалпылама белгілер және айырмашылықтары.

8. 
   Антикалық және ежелгі дүние тарихын оқытудың ерекшеліктері
   

1.Төмендегі ұсынылған тақырыптар бойынша оқу әдістемесін құру:

Алғашқы деректі қолдану. Эгей әлемінің пайда болуы мен құлауы, крит, треон және микен мәдениетінің гүлдену кезеңі, полистер әлемі мен оның күйреуі, эллиндік дөуірдегі Жерорта теңізі. Ұлы Рим державасының қалыптасуы, рим республикасының дағдырысы мен құлауы, принципат дөуіріндегі императорлық Рим, 3-ші ғасыр дағдарысы мен доминат кезеңі. Классикалық Рим қүқықтары. Императорлық Рим архитектурасы.

1. 
   Тәрбиелеу мақсаттарында ежелгі Рим кейіпкерлерін үлгі ретінде пайдалану.
   

№ 9 Іс-тәжірибе сабағы. 1 сағат

9. 
   Орта ғасырлар тарихын оқыту ерекшеліктері
   

1.Төмендегі ұсынылған тақырптар бойынша оқу әдістемесін құру:

Ерте ортағасыр, ортағасырлық гүлдену кезеңі. Орталықтанған мемлекеттердің пайда болуы. Орталық Еуропадағы феодалдық күйреу. Батыс Еаропа мәдениеті. Ұлы географиялық ашулар және отарлық шапқыншылық. Еуропа елдерінің кейінгі ортағасыр тарихы. Еуропа елдерінің экономикалық , әлеуметтік және моделі дамуындағы түбегейлі өзгерістер, ерте капиталистік қатынастардың пайда болуы. Англия, Германия, Франция мемлекеттік құрылымындағы түбегейлі озгерістер. Реформация, контрреформация, қайта өрлеу сияқты жалпы еуропалық процестер. Еуропалық және Азиялық аймақтардағы экономикалық жөне саяси дамуға географиялық және климаттық ерешеліктердің ықпалы.
№ 10 Іс-тәжірибе. 1сағат

10. 
    Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі
    

11. 
    Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің қалыптасуы және оның қазіргі жағдайы
    

12. 
    Қазақстанның ежелгі және ортағасырлық оқытудың ерекшеліктері
    

1. Тақырып бойынша қалалық өлкетану мұражайына саяхат ұйымдастыру әдістемелік- жоспарын әзірлеу.

13. 
    Қазақстанның жаңа және қазіргі заман тарихын оқытудың ерекшеліктері
    

1. Қазақстанның жаңа және қазіргі заман тарихының негізгі оқиғалары бойынша кездесу ұйымдастырудың әдістемелік- жоспарын әзірлеу.

14. 
    Кино-фото құжаттарын, кезеңдік баспа материалдарын пайдалану
    

1. 
   Кино, бейне таспа негізінде тарихты оқыту әдістемесі.
   
2. 
   Фото құжаттарын қолдану әдістемесі.
   
3. 
   Баспа материалдарын пайдалану әдістемесі.
   

№ 15. Іс-тәжірибе. 1 сағат

15. 
    Қазіргі таңдағы Қазақстан тарихы сабағы
    

1. 
   Жаңа оқыту технологиясына сай Қазақстан тарихы сабағын өткізу әдістемесі.
   

1. 
   Қазақстан Республикасының Конституциясы;
   
2. 
   Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы.
   

1. 
   Патшалы Ресей мектептеріндегі тарих пәнінің оқытылуы.
   
2. 
   Кеңес елі мектептерінде тарих пәнінің оқытылуы.
   

1. Тарих пәнін оқытудағы түбірлі өзгерістердің қажеттігі.

2. Мектепте Отандық тарихты оқытудағы келелі мәселелерді оқытудағы әдіснамалық мәселелер.

3. 20 ғасыр тарихын кезеңдерге бөлу.

1. Мектептік семинары.

2.Мектептік лекция.

7. Жаңа педагогикалық ақпараттық технологиялардың ғылыми-әдістемелік негіздері. 3 сағ.

8.Жаңашыл әдіскерлердің бағалау критерийлері бойынша оқушылардың білім-білік дағдыларын есепке алу, бағалау әдістемесін меңгеру:2 сағ.

Тарих пәнінен стандарт талаптарының орындалуын бағалаудың жалпы тәсілдері.

Қазақстан тарихын оқытуды ұйымдастыру формалары.

Тарих пәнінің тәрбиелік мәні.

5. 2 Білімгерлердің өздік жұмыстары (БӨЖ)

1. 
   Тұрсын Хазретәлі. Мектепте тарихты оқыту әдістемесі. А.,2004.
   
2. 
   Оқу мектептеріне арналған тарих пәні бойынша типтік оқу бағдарламалары.
   
3. 
   Тарих оқулықтары. /5-11 сыныптар бойынша/.
   
4. 
   Вагин А.А. Методика обучения истории. М.,1972.
   

1. 
   Қазақстан Республикасы Білім беру Заңы.
   
2. 
   Қазақстан Республикасы білім беру концепциясы.
   
3. 
   Жалпыға міндетті білім беру стандарты.
   
4. 
   Короткова М.В., М.Т. Студеникин. Методика обучения истории в схемах, таблицах, описаниях. М.,1999.
   
5. 
   Методика преподавания истории в средней школе. М.,1986.
   
6. 
   Вяземский, О. Ю.Стрелова . Методические рекомендации учителя истории. М.,2000.
   
7. 
   Короткова М.В. Наглядность на уроках истории. М.,2000.
   
8. 
   Бухвалов В.А. Технология работы учителя-мастера. М.,1995.
   
9. 
   Актуальные вопросы методики обучения истории в среднй школе./ под ред. А.Г. Колоскова . М.,1984.
   
10. 
    Дайри Н.Г. Как подготовить урок истории? М.,1969.