Өндірістік тәжірибеден өтуі туралы есеп

ЖШС «Прима» кәсіпорынның 2019 жылда нақты шығындары кесте көрсетілгендей жоспардан 1788,4 мың теңге төмен, немесе барлық шығын түрлері, әсіресе материалды шығындар төмендеген. Өзгермелі және тұрақты шығындар сомасы өзгерді. Шығынның бірнеше құрылымы өзгерді: материалды шығындар, негізгі қорлардың амортизация үлесі азайды. Кәсіпорынның нақты шығындарының төмендеуі себебі, сусын сату бөліміі бойынша өндірісті орындау жоспары 89,3 % - ға ғана орындалғаны. Ағымдағы жылда нақты шығындар жоспардан төмен болды.

Өнімді өндіру және өткізуге әсер ететін шығындардың басым бөлігі шикізатқа, отынға, электр қуатына кетті, ол 69,5 %-ды құрайды, шығындардың ең аз үлесі әлеуметтік сақтандыруға шығарымдармен жұмысшылардың еңбек ақысына кетті, негізгі өндірістік қор амортизациясына 2,21 % және қалғаны 27,8 % басқа қосымша шығындарға кетті.

Кәсіпорында нан сату бөлімінің шығындар элементі бойынша өзіндік құн есептеленеді, олардың калькуляциясы қосымшада көрсетілген (қосымшақараңыз)

ЖШС «Прима» кәсіпорында жоспарлы типтік өзіндік құнының талдауы келесілерді көрсетеді:

1) бөлімтық өзіндік құн, соның ішінде:

- қайтарымды қалдықты алмағандағы шикізат;

- ҚҚС - ғынсыз өндіру бағасы бойынша - 2706 мың теңге;

2) ҚҚС -- ғынсыз технологиялық қажеттілікке отын және энергия қуаты -281,9 мыңтеңге;

3) өндірістік жұмысшылардың негізгі еңбек ақысы (міндетті оклад, тарифті ставка, және баға негізінде) - 472,5 мың теңге;

4) әлеуметтік салыққа аударымдар - 105,4 мың теңге;

5) жинақтау қорына аударымдар - 47,3 мың теңге;

6) жабдыққа кеткен шығындар, жабдықты күту бойынша материалдар шығыны, жабдықты жөндеу бойынша жұмысшылардың еңбек ақысы және т.б. - 344,9 мың теңге;

7) басқа бөлімтың шығындар (жарықтандыру, амортизациясына, бөлім ғимараттарына жылу беру және т.б.) - 344,9 мың теңге. Осы барлық шығындардың сомасы өндірістік өзіндік құнды құрайды. Өндірістік өзіндік құн ЖШС «Прима» кәсіпорын бойынша өнімді шығару көлемі жоспар бойынша 4302,9 мың теңге, ал бір тоннаға 5,062 мың теңге. Өндірістік өзіндік құн қосу өндірістен тыс шығындар оның ішінде жалпы жоспарланған 1540,8 мың теңге сомасы, жалпы және әкімшілік шығындар, қосу 334,3 мың теңге сомасына өнімді өткізу бойынша шығындар, қосу жадлдық қорға аударым - 26,5 мың теңге, 6204,5 мың теңге көлемінде толық өзіндік құнды құрайды.

Негізгі өндірістік құнның бөлімты үстау бойынша қосымша шығындар толық өзіндік құнға үлкен әсерін тигізеді, олар нақты өзіндік құнмен салыстырғанда 2913,9 мың теңге қымбаттады, сонымен қоса басқа ұйымдардың қызметі 109,3 мың теңге, қорытындысында нақты өзіндік құнға өнімнің құны 5390,6 мың теңге қымбаттады, жоғарыдағы айтылғандарға қосылады:

1) брактан жоғалтулар, яғни өнімнің пайызбен нақтылы шығарылымы;

2) ішкі өндірістік себептер бойынша түрып қалғандықтан жоғалтулар;

Өнімнің өзіндік құны - бұл кәсіпорын жұмысының маңызды көрсеткіші. Ол өндірістік жоспарлау барысында табысты анықтау үшін, таратылатын өнім көлемінің тиімділігі мен оның жеке түрлерін анықтау үшін шығарылады. Алдыңғы жылда шығаруға жоспарланған өнімнің толық өзіндік құны жалпылауыш құжат - өнімді өндіру және өткізуге шығындар сметасында анықталады. Смета өткізілетін өнім көлемін өзіндік құн бойынша есептеуге, өнімді өткізуден түскен өнімді есептеуге, өнімнің материал сиымдылығы мен еңбек сиымдылығы бағалауға, запас шығын және дайың өнімге салынатын айналым құралдарына қажеттілікті жоспарлауға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Қорытындылай келе, өндірістік тәжірібиеден өту кезеңі компанияның әр түрлі салаларында, оның ішінде нарықтағы кәсіпорынның экономикалық және қаржылық мәселелерін ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік қызметтер мен жұмыспен қамту жүйесіндегі қарқынды аналитикалық жұмыс болды деп айта аламын.

Қолданылған әдебиеттер

2. Байжолова Р.А. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы - Астана: ИП «Булатов А.Ж.», 2016ж.

3. Байжолова Р.А. Шалболова У.Ж. «Кәсіпорын шаруашылығы қызметінің мониторингі және талдауы» оқу құралы - Астана: ИП «Булатов А.Ж.» 2016ж.

4. Егембердиева С.М. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы - Астана, ТОО «Мастер По», 2015ж.

5. Раимбеков Ж.С. Кәсіпорын экономикасы:Электрондық оқу құралы. - Астана: Л.Н.Гумилев ат. ЕҰУ, 2015ж.

6. Үмбетәлиев Қ.Д. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік, 2009ж.

7. Кайкен Ж.Б., Сұлтанов Ө.С., Қалдыбаев М.М. Кәсіпорын экономикасы, 2010ж.

8. Сейдахметов Қ.Ж. Елшібекова А.Қ. Кәсіпкерлік: Оқулық. – Алматы.: «Экономика», 2011ж.

9. Андабаева Г.К. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы. - Павлодар: С.Торайғыров атындағы ПМУ, 2011ж.

10. Қуатова Д.Я. Кәсіпорын экономикасы: практикум. - Алматы: Экономика, 2010ж.

11. Омарова Г. Т. Өндірісті ұйымдастыру және кәсіпорын менеджменті: студенттерге бақылау жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулық – Павлодар: Кереку – 2010ж.

12.Түсіпбеков Т.Теңізбаева Г. Кәсіпорын экономикасы ,2010ж. Оқу құралы

13.А.А. Жалғасбаева «Кәсіпорын экономикасы» Атырау, 2008ж.

Қосымша:
https://www.prima-group.kz/

https://mail.kz/kz/news/economic/prima-distribyushn-zhshs-turaly#hcq=LP0442s