Макроэлементтер
Микроэлементтер – топырақта, тау жыныстарында, қазба көмірлерде, табиғижәне минералды суларда, организмдерде(аз мөлшерде 0,01 – 0,1% не одан төмен) кездесетін химиялық элементтер. Микроэлементтерге Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, І, т.б. жатады. Олар бірқатар ферменттердің, витаминдердің, гормондардың, тыныс алу пигменттерініңқұрамына кіреді. Академик В.ВернадскийМикроэлементтердің биосферадағытаралуының бірнеше заңдылықтары бар екенін зерттеді. 30-дан астам Микроэлементтер адам, жануар және өсімдік тіршілігіне өте қажет. Микроэлементтердің артық не кем болуы организмдегі зат алмасу процесін бұзады. Микроэлементтер өсімдіктің организмінетопырақпен, ал жануарлар мен адам организміне тамақпен ауысады. Микроэлементтер бойдың өсуіне (жануарларда – Mn, Zn, І), қанның түзілуіне (Fe, Cu, Co), т.б. әсер етеді. Егер өсімдікқұрамында бор болған жағдайда ол азот, фосфор және калийді жақсы сіңіреді. Боржетіспегенде өсімдік тұқымынашарлайды, әр түрлі ауруларға шалдығады. Марганец пен мырыш тотығу- тотықсыздану процесін жылдамдатып, өсімдіктің өсуін тездетеді. Мыс тотығу ферменттерінің құрамына кіреді және В тобы витаминдерінің синтезінбелсендендіреді. Йод адам және жануарлар организміндегі тироксингормонының қызметін жақсартады. Микроэлементтер мұнай, газ және полиметалл кендерін іздеуге, ауыл шауашылығындағы дақылдарының өнімділігін арттыруға (микротыңайтқыштар), т.б. пайдаланылады.
Микроэлементтер
Адам ағзасы витаминдерді синтездей алмайды, бірақ олар алмастырылмайтын заттардың тізімінде. Олар денені қалыпты жұмыс істеуі үшін міндетті түрде азық-түлікпен қамтамасыз етілуі керек.
Денедегі витаминдердің биологиялық рөлі маңызды және әртүрлі. Ең елеулі функциялардың қатарына мыналар жатады:
метаболикалық жұмыстарды жүргізу;
барлық химиялық реакциялардың жеделдету;
еркін радикалдар мен канцерогендерді бейтараптандыру.
Әрине, организмдегі витаминдердің рөлі үш нұсқада қандай екенін анықтау мүмкін емес. Витаминдердің әрқайсысы өзінің арнайы функциясы, оның қажетті қатысушысы болып табылатын процестері бар.
Витаминдердің организмдегі рөлі
- Уалиханова Г. Ж “Өсімдіктер биотехнологиясы” Алматы ҚазУнивер. 2001
- «Витамины», Морозкина Т.С., 2002 жыл
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә.Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 IV том
- //kk.wikipedia.org/wiki/Дәрумен
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |