Орындаған: Қадырғажы Рысгуль Ғылыми жетекшісі
жүктеу/скачать 19,33 Kb.
|
1 2
Байланысты:Баяндама
|
БАЯНДАМА
Тақырыбы: Ұлы дала мұраты - Мәңгілік ел Орындаған: Қадырғажы Рысгуль Ғылыми жетекшісі: Узбеков Ә.Б. Семей 2021 2014 жылы Ұлытау кездесуінде Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев біздің тарихымыз үшін үш үлкен жалпы түркілік дәуір: Ғұн империясы дәуірі, ежелгі түркілер дәуірі (түркі қағанаттары) және Алтын Орда (Жошы Ұлысы) негізгі кезең болғанын атап өтті. Бұл дәуірдің аңыздары ғасырлар мен мыңжылдықтарды бір — бірінен ажыратады, олар Ұлы Еуразияның әртүрлі бұрыштарында пайда болды, бірақ ежелгі дәуірден пайда болған келбеті бір-бірімен байланысты-халықтар, этникалық топтар мен елдерді тоқтаусыз тарихи айналымға тартқан еуразияшылдық идеясы. Ол Ұлы түркі қағандарының тас шежіресінде ойылып жазылған "Мәңгілік Ел" туралы аңызға айналған аңызда барынша айқын және жан-жақты көрініс тапқан. Ғұндар, түріктер, шыңғысидтер империялары пайда болды, өздерінің күшіне жетті және қатал тарихи желдің әсерінен ыдырады, бірақ еуразияшылдық кодын мұра етіп, саяси және идеологиялық сабақтастықты сақтап қалды, онда үздіксіз қозғалысқа және жаңа кеңістіктерді игеруге деген құштарлық пен күшті мемлекеттілік идеясы бір конгломератқа айналды. Осылайша көшпелі Еуразиялық державалардың ғұндар, түріктер, шыңғысидтер феномені пайда болды. Хунну (Модэ-шаньюй), Түркі қағанаты (Бумын-қаған), Алтын Орда (Жошы, Бату, Берке, Менгу-Тимур-хан), Қазақ хандығының (Жәнібек және Керей) негізін салушылар "Мәңгілік Ел"идеясын ұстаушылар болды. Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақтардың ұлы көшпенді өркениетінің мемлекеттік, саяси, мәдени дәстүрін жалғастырушылары болып табылатынын бірнеше рет атап өтті. "Қазіргі қазақтар — ежелгі сақтардың, ғұндар мен түріктердің ұрпақтары, олар ежелден бері ғаламды өздерінің аргамактарының тұяқтарымен шайқалтқан... бұл ежелгі ескерткіштермен, Есік қорғанынан күміс тостағанға сақталған жазбалармен, Орхон, Енисей және Талас алқаптарынан Түркі қағанаты дәуірінің руникалық жазуларымен расталған ақиқат", — делінген Мемлекет басшысының"Тарих толқынында" кітабында. Алтын Орда дәуірі қазақ халқының тарихындағы шешуші кезең болды. Дәл осы кезеңде кейін қазақтар деп аталған біртұтас этногенетикалық қауымдастық қалыптасты. Бұл империяда қазіргі Қазақстанды мекендеген барлық халықтар бейбіт өмір сүрді ме? Кейбір зерттеушілер этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделі өзінің тарихи тамырымен Алтын Орда кезеңінде әртүрлі этностар мен діндердің бейбіт қатар өмір сүруіне оралады деп санайды. Оның нышандары Қазақстанда қазіргі уақытқа дейін сақталған. "Дангами" деп аталатын Алтын Орданың күміс монеталары (қарапайым адамдарда "ақша" — "ақ") қазіргі заманғы теңгенің прообразомы болды. "Данга" монеталарының атауынан "ақша"орыс қабаты шыққан. Алтын Орда хандарының таңба-(Елтаңбасы) Тарак-таңба деп аталатын, қазақ хандары мұраға қалдырған. Ақ Орда деп аталатын Алтын Орда билеушілерінің көшпелі ордасы Абылай ханға дейін хандардың резиденциясын белгіледі. Бүгінгі таңда Ақ Орда тарихымыздың символы ретінде Астананың сол жағалауында асқақ асқақтауда және Қазақстан Республикасы Президентінің резиденциясы болып табылады. Қазақ хандығының тарихы-қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі кезеңі. "Қасым ханның қасқа жолы" ("Светлый путь хана Қасымаом") заң кодексін әзірлеген Қасым-хан, қазақ жерлерінің біріктірушісі ретінде танымал Хакназар - хан, Қазақ хандығының құдіретінің гүлденуі билік еткен Тәуекел-хан, саяси жүйені реформалаған Есім-хан - Қазақ хандығының шекарасын итеріп, мемлекеттілікті нығайтты. Дала демократиясы дәстүрлі қазақ қоғамының екі ерекше құбылысын - билер мен батырлар институтын құрды. Билердің беделі халық даналығының, практикалық тәжірибенің және ар-ожданның жоғары заңдарының қоспасы болды. "Жеті Жарғы" заңнамалық памятникін жасауға қатысқан Төле би, Қазыбек би және Әйтеке би тарихқа даланың көрнекті мемлекет қайраткерлері ретінде енді. Батырлар-Қазақстан тарихында терең із қалдырған Бөгенбай батыр, Қабанбай батыр, Райымбек батыр, халық жадында ғасырлар бойы сақталған ерекше әлеуметтік топ. Жоңғар шапқыншылығының қайғылы жылдарында басқыншыларға қарсы күресті аты аңызға айналған Абылай хан басқарды. Оның тарихи маңызы Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің "заман мен Ой" кітабында: "әр халықтың тарихында есімдері халық жадында мәңгі сақталатын батыр тұлғалар бар. Қазақ халқының тарихында осындай ұлттық қаһармандардың ішіндегі ең үлкені-Абылай хан". Соңғы қазақ ханы 1837-1847 Ж. Ж. бүкіл Қазақстанды қамтыған ұлттық азаттық қозғалысты басқарған Кенесары болды. Алашордашылардың тамаша саңлақтары — Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Халел Досмұхамедов, Мағжан Жұмабаев және басқалары-Тәуелсіздіктің бастаушылары болған. Олар қазақ жерлерінің бірігу процестеріне белсенді қатысып, олардың тұтастығын қамтамасыз ету үшін зор күш-жігер жұмсады. Саяси қуғын-сүргін құрбандары бола отырып, олар өз өмірлерін туған халқының болашақ тәуелсіздігінің құрбандық үстеліне әкелді. Алаш Орда қайраткерлері, ұлт-азаттық қозғалыс батырлары, бөтен басқыншылармен соғысқан батырлар туралы сөз қозғаған Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев келесі жайтты атап өтті: "қазақтардың көп қабатты және бай өткен тарихының мәні мен мазмұны бір нәрсеге - бостандық үшін күреске келіп тіреледі". 1991 жылы Қазақстан Тәуелсіз мемлекет болды. Ақыры қазақ халқының сан ғасырлық шай - лары өмірге келді. Нұрсұлтан Назарбаевтың көшбасшылығының екі жарым онжылдығы Қазақстанды әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына қосты. Бұл жылдар Нұрсұлтан Назарбаевтың саясаты, оның Жылдар мен онжылдықтарға стратегиялық көзқарасы арқасында мүмкін болған дәуірлік жетістіктер мен жарқын жетістіктерге толы болды. Тәуелсіз Қазақстанның қалыптасуының алғашқы жылдарында-1997 жылы-Президент "Қазақстан-2030"Стратегиясын қабылдады. Ол 15 жыл ішінде мерзімінен бұрын жүзеге асырылды. 2012 ж. Мемлекет басшысы ел дамуының жаңа стратегиясы – "Қазақстан-2050": қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" қабылдады, онда Елбасы Ұлт алдына мынадай ауқымды міндет қойды - ол әлемнің дамыған 30 елінің қатарына кіреді. Қазақстанның одан әрі табысты және үдемелі дамуы үшін 2015 жылы Президент Нұрсұлтан Назарбаев "100 нақты қадам: Баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет"Ұлт жоспарын қабылдады. Жоғары халықтық сенім белгісі — Ұлт Көшбасшысы – Елбасы мәртебесі берілген тұңғыш Президенттің басшылығымен қазақстандықтар елді күйреуден ара - нуға, тиімді экономиканы қалыптастыруға, ауқымды инвестициялар тартуға, этносаралық және дінаралық келісімнің бірегей қазақстандық моделін құруға, қатал далада керемет жаңа Астананы салуға қол жеткізді. Нұрсұлтан Назарбаев сондай-ақ еуразияшылдық идеясының ұлы жолсерігі болып табылады. Қазақстан Президенті авторы және бас сәулетшісі болып табылатын Еуразиялық экономикалық одақтың ауқымды жобасы табысты бастау алды және экономиканы одан әрі дамытуға жұмыс істеуде. Нұрсұлтан Назарбаев "Қазақстан жолы-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ" Жолдауында ұсынған "Мәңгілік Ел" идеясы - қазіргі заманның жаһандық сын – тегеуріндеріне қарсы тұруға және дәстүрлі рухани құндылықтардың өзегін сақтауға қабілетті күшті және тиімді мемлекет құру - Тәуелсіз Қазақстанның жалпыұлттық патриоттық идеясына айналды. "Мәңгілік Ел" құндылықтары – азаматтық теңдік, еңбексүйгіштік, адалдық, ғалымға табыну, толеранттылық, адалдық, адалдық және патриотизм – мыңдаған жылдар бұрынғыдай түрлі этностар мен діни сенімдерді бір шаңырақ астына біріктіреді. жүктеу/скачать 19,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2