Орындаған: Бакберген Айбану 1-курс Мамандық: 6ВD1704 Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті
жүктеу/скачать 24,38 Kb.
|
дауыссыз дыбыстардың сөз ішінде қолд
| І жақ мен мұғаліммін, диктормын
ІІ жақ сен мұғалімсің, дикторсың ІІІ жақ ол мұғалім, диктор. Етістікке жалғанған жіктік жалғаулары (жекеше түрі): І жақ мен білемін, айтамын, барғанмын, барармын ІІ жақ сен білесің, айтасың, барғансың, барасың ІІІ жақ ол біледі, айтады, барған, барар Кейде ауызекі сөйлеу тілінде бұл жалғау -сын, -сін түрінде (сен мұғалімсін, дикторсын) де келеді және солай жазылып та кетуі мүмкін. Бірақ әдеби нормада сөйлегенде, тек -сың, -сің түрінде дыбыстау керек. Ал -сын, -сін қосымшасы етістіктің III жақтағы бұйрық-қалау рай деген түрін білдіреді. Мысалы: І жақ мен барайын, біз барайық ІІ жақсен бар, сендер барыңдар ІІІ жақол барсын, олар барсын Сондықтан әр түрлі қызмет атқаратын қосымшалардың тұлғаларын да шатастырмай, бірін -сың түрінде, екіншісін -сын түрінде айту керек. Бұл екеуін айыру қиын емес: егер жіктік жалғаулы сөз сен деген есімдікпен айтылуға тиіс болса, -сың түрі, ол деген есімдікпен айтылуға тиіс болса, -сынтүрі жалғанады: сен барасың, ол барсын. Кейбір шылаулардың дыбыстық қатарлары болады, яғни өзіне қатысты алдыңғы сөздің аяқталар дыбысының әуеніне қарай шылау сөздің басқы дыбысы да не ұяң, не қатаң болып құбылып айтылады (және солай жазылады). Мысалы: Ол өлең айтып қанақоймады, домбыра да тартты. Жақып қанажаңа келді, өзгелер әлдеқашан келген-ді. Тек қана бір тілегім бар деген мысалдарда шылау қатаң жүктеу/скачать 24,38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|