Орындаған: Рысқұлбек Аружан
жүктеу/скачать 15,42 Kb.
|
Рысқұлбек Аружан эссе
|
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті ЭССЕ Тақырыбы: Иммануил Кантпен индуктивті және дедуктивті ойлаудың салыстырмалы талдауы Орындаған: Рысқұлбек Аружан Тобы: 2 курс 5/1 Қабылдаған: Рахимова Г. Алматы, 2020ж. Таным мен ойлаудың жалпы логикалық әдістерінің ішінде дедуктивті және индуктивті әдістер кең таралған. Дедукция және индукция ойлаудың маңызды түрлері болып табылады және қорытындылар бұрын алынған білімдерден дедукцияға негізделген жаңа білімдерді алу процесінде үлкен рөл атқарады. Дедукция - бұл таным процесінде объектілердің белгілі бір класы туралы жалпы білімнен нақты және жеке білімге ауысу. Дедукцияда жалпы білім пайымдаудың бастапқы нүктесі ретінде қызмет етеді және бұл жалпы білім дайын деп есептеледі. Индукция, өз кезегінде, ойлау процесінде жеке білімнен жалпы білімге, жалпылықтың кішігірім дәрежесіндегі білімнен жалпы жалпылыққа ауысу болып табылады. Индукция шындыққа жетуге кепілдік бермейді, тек оған жетелейді, ақиқатты іздеуге көмектеседі. Ғылыми білім процесінде дедукция мен индукция бір-бірінен бөлек оқшауланбай қолданылады. Алайда, философия тарихында индукция мен дедукцияны қарама-қарсы қоюға тырысулар жасалды, мысалы, Иммануил Кант өзінің «Таза ақылға сын» еңбегінде трансценденттік дедукция ұғымын сипаттайды, оның басты міндеті - априордың дұрыстығын дәлелдеу. Біріншіден категорияларды заттарға қолдану және олардың априорлы синтетикалық білім принциптері ретінде мүмкіндігін көрсету. Кант қабылдау мен тәжірибені ажыратады, біріншісі, өзінің көзқарасы бойынша, ойлауды қамтымайды, тек априори немесе кеңістік пен уақыттың индуктивті формалары. Алайда, тәжірибе ақылдың индуктивті категорияларын сенсорлық қабылдауға қолдану негізінде ғана мүмкін болады, бұл ойлаудың сындарлы әрекетінің нәтижесі. Екіншіден ойлауды тудыратын білім сенсорлық алуан түрліліктің категориялық синтезін болжайды. Мұндай синтез таза жаратылыстану және таза математика жағдайында мүмкін. Негізінде ойлау тек жалпы түсінік емес категорияларды, бірақ тәжірибені құру тәсілдерін қолдануды қамтиды. Канттың пікірінше, категориялар пайымдау формаларын, негізгі ойлау әрекетін жүзеге асырудың әртүрлі тәсілдерін - сенсорлық әртүрлілік синтезін, тәжірибе құрудың әр түрлі және қажетті тәсілдерін білдіреді. Құрылған тәжірибеге сүйене отырып, жекелеген объектілер мен жағдайлар туралы түсініктерді қалыптастыруға болады, бұл дедуктивті ойлау. Дедукцияның бастапқы нүктесі - апперцепция ұғымы. Кант біз үшін барлық мүмкін көріністер апперцепцияның бірлігінде, яғни эгоде байланысты болуы керек деп сендіреді. Санаттар - бұл байланыстың қажетті шарттары. Кант осы орталық позицияны дәлелдеуді категорияларды қолдануға негізделген тәжірибенің объективті сот құрылымын талдау арқылы жүзеге асырады және трансцендентальды объект параллелизмі мен трансценденталды бірліктің апперцепциясы. Нәтижесінде, Кант саналы, яғни өз-өзіне байланысты контейнерлер сияқты барлық мүмкін қабылдау санаттарға бағынуы керек деген қорытындыға келді. Бұл тәжірибенің пәндік формаларына қатысу мүмкіндігін білдіреді, яғни категорияларды қолдану арқылы мүмкін болатын тәжірибе объектілері туралы априорлы білім. Дедукция шеңберінде Кант танымдық қабілеттер туралы ілімді дамытады, оның ішінде ерекше рөлді нәзіктік пен парасатты байланыстыратын трансценденталды қиял атқарады. жүктеу/скачать 15,42 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|